Մեր նպատակն է համախմբել հադրութից տեղահանված բնակիչներին. Երազիկ Հայրիյան

2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո` Արցախի Հադրութի շրջանի մշակութային ժառանգության մեծ մասը մնացել է օկուպացված տարածքներում: Սակավաթիվ նյութական արժեքներ են փրկվել` մասնավորապես «Դիզակի գույները» միջազգային սիմպոզիումի շրջանակներում ստեղծված 200 եւ ավելի կտավներից ընդամենը 26 կտավ եւ հայկական հնագույն խաչքար, որոնք այսօր մշտական ցուցադրության են դրված Երեւանում գործող «Դիզակ Արտ» մշակութային կենտրոնում: «Իրավունքը» զրուցել է կենտրոնի համահիմնադիրներից Հադրութի վարչակազմի մշակույթի եւ երիտասարդության հարցերի բաժնի վարիչ ԵՐԱԶԻԿ ՀԱՅՐԻՅԱՆԻ հետ:

— Տիկին Հայրիյան, ինչպե՞ս ստեղծվեց «Դիզակ Արտ» մշակութային կենտրոնը:

— Նախ սկսենք նրանից, որ Հադրութը Արցախի շրջաններից միակն էր, որտեղ անցկացվում էին միջազգային մասշտաբներով զանազան մշակութային միջոցառումներ: Դրանցից մեկն էլ 2017թ.-ից անցկացվող «Դիզակի գույները» միջազգային սիմպոզիումն էր, որտեղ, բացի հայ նկարիչներից, հրավիրված էին նաեւ ԱՊՀ եւ եվրոպական տարբեր երկրների գեղանկարիչներ, որոնք իրենց էտյուդներում ջանացել էին առավելագույնս ներկայացնել շրջանի բնաշխարհը, մշակույթն ու մարդկանց: Այս տարիների ընթացքում շուրջ 200 կտավ է ստեղծվել Հադրութում, որոնց համար նախատեսված էր Տայք պատմամշակութային արգելոցում մշտական պատկերասրահ բացել: Սակայն պատերազմը կասեցրեց մեր իրագործվելիք նպատակների ընթացքը: Այսօր այդ 200 կտավներից փրկվել են ընդամենը 26-ը, որոնք պատերազմի ժամանակ Հադրութում չէին: Դրանք դեռ 2019 թվականի նոյեմբերին տեղափոխվել էին Մոսկվա` ներկայացվելու ցուցահանդեսին: Ցուցահանդեսի ավարտից հետո կտավների վերադարձը Արցախ անընդհատ ձգձգվում էր, հետ եկան արդեն պատերազմից հետո` Երեւան: Այս փրկված կտավներով Հադրութի մշակութային արժեքներն ապրեցնելու գաղափարով ոգեւորված` շրջանի մշակութային ոլորտի հիմնական պատասխանատուներս` ես, «Պատմական միջավայրի պահպանության պետական ծառայության» ՊՈԱԿ-ի Հադրութի շրջանային ծառայության պետ Գայանե Բուդաղյանը եւ «Դիզակ» թերթի գլխավոր խմբագիր Լիանա Պետրոսյանը որոշեցինք Երեւանում շարունակել Հադրութում սկիզբ առած ակտիվ համագործակցությունը: Համախմբող գաղափարի կորիզը փրկված 26 կտավներն էին: Համախոհ ընկերներով որոշեցինք ստեղծել մի կենտրոն, որը հնարավորություն կտար տեղահանված հադրութցիներին համախմբվել, շփվել միմյանց հետ, ամենակարեւորը` պահպանել բարբառը:

— Ի՞նչպիսի գործունեությունէ ծավալում կենտրոնը:

— Կազմակերպում ենք մշակութային զանազան միջոցառումներ` հուշ-ցերեկույթ, կլոր սեղան, մանկապատանեկան նկարչության մրցույթ, ազգային ավանդական խաղեր, շրջանի ավանդական կերակրատեսակների հանրահռչակում եւ այլն: Մշակութային կրթության մասով գործում են ազգային երաժշտության, ազգային պարի, թատերարվեստի, կիրառական արվեստի եւ շախմատի դասարաններ, որտեղ սովորում են տեղահանված շրջանների մոտ 70 երեխաներ: Ուսուցումն իրականացնում են տեղահանված շրջաններից մասնագետներ: Կենտրոնում ունենք նաեւ պատկերասրահ, որտեղ մշտական ցուցադրության են դրված «Դիզակի գույները» միջազգային նկարչական 4-րդ սիմպոզիումի ժամանակ ստեղծված կտավները, Հադրութի շրջանին վերաբերող այլ փաստական նյութեր: Մեր նպատակն է` վերաարժեւորել Հադրութի շրջանի պատմական դիմագիծը, համախմբել Հադրութից տեղահանված բնակիչներին, ամեն գնով պահպանել Հադրութից մնացած մշակութային ժառանգությունը:

— Ովքե՞ր են կենտրոնի հյուրերը:

— Ցանկացած միջոցառման ժամանակ մենք ունեցել ենք բազմաթիվ հյուրեր, բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, արվեստի եւ մշակույթի ոլորտի կարկառուն ներկայացուցիչներ, հասարակական–քաղաքական դեմքեր, լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ: Մեր կենտրոնին իրենց ներկայությամբ են պատվել ՀՀ–ում ԱՀ մշտական ներկայացուցչության անձնակազմի անդամները` ի դեմս ՄՆ Սերգեյ Ղազարյանի, ՀՀ–ում ԱՀ Կառավարության օպերատիվ շտաբի պետ Միքայել Վիրաբյանը, ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանը, ԱՀ ԿԳՄՍ այն ժամանակվա նախարար Լուսինե Ղարախանյանը, Իտալիայի հանրային 1–ին հեռուստաալիքի լրագրողական խումբ` RAI–Radiotelevisione Italiana, Ճապոնիայի տեղեկատվական գործակալության ռուսական բյուրոյի լրագրողներ Յուկո Նեմոտոն եւ Նիկիտա Նիկիտինը, ԱՀ նախագահի խորհրդական, սփյուռքի հարցերով հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ Ազատուհի Սիմոնյանը, ազգագրագետ Ռուզաննա Ծատուրյանը (ՀՀ ԳԱԱ), Ֆրանսիայի նախագահի թեկնածու Էրիկ Զեմուրը` նախընտրական թիմի անդամների հետ, «Our Beat for Culture Foundation» նախագծի ղեկավար Ագնեշկա Լբենթցը (Լեհաստան), Լեհաստանի Ազգային ազատության ինստիտուտի ղեկավար Վոլչեխ Կաչմարչիկը եւ այլ նշանավոր անձինք:

— Առաջիկայի համար ի՞նչ ծրագրեր եք նախատեսում, ի՞նչ անելիքներ ունեք:

— Նախատեսում ենք մոտ ժամանակներս Արցախում անցկացնել թատերական փառատոն, այնուհետեւ, դարձյալ Արցախում կազմակերպել եւ անցկացնել «Դիզակի գույները» նկարչական 5–րդ սիմպոզիումը, «Գուպար» ազգային–ավանդական խաղերի մրցույթ, «Ճանաչիր ինձ իմ ունակություններով» խորագրով մանկապատանեկան 6–րդ նկարչության մրցույթ, «Հայրենիք» խորագրով ցուցահանդեսի կազմակերպում Սփյուռքի հայաշատ բնակավայրերում, Հադրութի շրջանի ավանդական կերակրատեսակների հանրահռչակում, «Ծագումով դիզակցիներ» գրքի տպագրություն, «Դիզակի գույները» կատալոգի տպագրություն:

ՌՈՒԶԱՆՆԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Այս թեմայով Արցախցիները միավորվում են Ովքե՞ր են կանգնած ռուսների դեմ բաց նամակ գրած արցախյան ծագմամբ հկ-ների թիկունքում Երբ քաղաքական թեմաներից են խոսում՝ բոլորի հետ համաձայնվում եմ, միայն թե լռեն. Կարեն Գրիգորյան Ծիածանի բոլոր գույները. Dior-ը ներկայացրել է ոսկերչական զարդերի նոր ճոխ հավաքածուն (լուսանկարներ) Խորհուրդ չի տրվում Նոր տարին տոնել «կրակոտ» գույներով, առնետը չի ողջունի այդպիսի էվոլյուցիոն գույները