Մենք սկիզբ ենք դնելու ոչ միայն  Արցախի կորստի վերջնական  գործընթացին, այլև ցեղասպանության ենք բերելու

ՀՀ հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանը  վերջերս  ներկայացրեց Հայաստանի  կողմից ի պատասխան Ադրբեջանի 5 առաջարկությունների  ներկայացված 6 կետերը։

Մասնավորապես, նա նշել է, որ հայկական կողմն իր պատասխան նամակում ընդգծել է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը Ադրբեջանից տարածքային պահանջ չունի: Մյուս կետով հայկական կողմը նշել է, որ Հայաստանի համար հիմնարար են Լեռնային Ղարաբաղի հայերի անվտանգության երաշխավորման, նրանց իրավունքների և ազատություների հարգման, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի վերջնական որոշման հարցերը: Ներկայացնելով հաջորդ կետը, Մարուքյանը նշել է. «Հայկական կողմը կարևոր է համարում Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահի, ՀՀ վարչապետի և ՌԴ նախագահի նոյեմբերի 9-ի, հունվարի 11-ի, նոյեմբերի 26-ի հայտարարություններում ամրագրված պարտավորությունները, որի մեջ շեշտվում է գերիների վերադարձը, կոմունիկացիաների բացումը: Այսինքն՝ այս մասով մենք շարունակում ենք առաջ տանել մեր ստանձնած պարտավորությունները»: Հայկական կողմը, ըստ Մարուքյանի, իր պատասխան առաջարկություններով պատրաստակամություն է հայտնել սկսել խաղաղության և հարաբերությունների կարգավորման պայմանագիր կնքել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև միջպետական հարաբերությունների հաստատման համար՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրության, Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների միջազգային դաշնագրի և Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի հիման վրա: Այս թեմայի մասին Iravunk.com-ը  զրուցել է քաղաքագետ Սուրեն Պետրոսյանի հետ։ Անդրադառնալով Մարուքյանի ներկայացծար վեց կետերին քաղաքագետն ասաց․

«Դրանք ավելի շատ ոչ թե կետեր էին կամ  առաջարկություն  այլ ավելի շատ համաձայնություն են Ադրբեջանի  5 կետերին։ Թեպետ եթե  օբեկտիվ լինենք նաև Ադրբեջանի առաջարկած հինգ կետերը, ըստ էության, բխում էին միջազգային  իրավունքից, դա կլինի Հելսինկյան եզրափակիչ ակտերը, ՄԱԿ-ի  կանոնադրությունը, ԵԱՀԿ-ն, քաղաքական և քաղաքացիական դաշնագրերը և այլն։ Բայց այստեղ կա մի բայց․ երբ այնտեղ, ամեն տեղ,  կարմիր գծով գրվում էր Ադրբեջանի տարածքային անվտանգություն, դրա տակ Ադրբեջանը բազմաթիվ անգամ շեշտել է, որ Արցախը մտնում է  դրա մեջ և Արցախը պետք է լինի Ադրբեջանի կազմում։

Իսկ Հայաստանի Հանրապետությունը  երբ ասում է՝ մենք շուտվանից ենք ճանաչել և պահանջներ չունենք  փաստացի նաև այս դրույթն է ընդունում։  Որևէ տեղ  չի նշվում, որ Արցախը  առանձին խնդիր է և կա ազգերի ինքնորոշման  իրավունքի իրացման խնդիր, որը ի դեպ ԵԱՀԿ մինսկի համանախագահողների կողմից սահմանված հիմնարար  սկզբունքներից մեկն է։  

Երբ Ադրբեջանն ասում է տարածքային ամբողջականություն հասկանում է Արցախը  դրա մեջ, երբ մենք դրան առաջարկ ենք տալիս, մենք նույնիսկ  խախտում ենք ազգերի ինքնորոշման իրավունքը և փաստացի ստացվում է, որ մենք էլ ենք համաձայն Ադրբեջանի օրակարգի հետ ինչը ազգային անվտանգության առաջնային և լրջագույն խնդիր է։ Նորմալ է, որ պետք է երկու երկրների տարածքային անվտանգությունը հարգի, բայց այստեղ պարզ երևում է, որ Հայաստանի կողմից սակարկվել է ազգերի ինքնորոշման խնդիրը։

Որքան էլ Ադրբեջանի կողմից երաշխիքներ տրվեն Արցախի  բնակիչության անվտանգության համար մենք որևէ  ձևով չենք կարող երաշխավորվել և մենք սկիզբ ենք դնելու ոչ միայն  Արցախի կորստի վերջնական  գործընթացին, այլև ցեղասպանության ենք բերելու, սա ակնհայտ է և սա մեր պատմությունն է ցույց տալիս և քաղաքական գործընթացներն են դրա մասին խոսում»։

Խոսելով  ՀԱՊԿ-ի առաջնորդների հետ Նիկոլ Փաշինյանի ելույթի մասին  քաղաքագետն ասաց․ «Գիտեք, եթե  այդ ելույթը չունենար Նիկոլ Փաշինյանը և եթե այլ ելույթը ունենար մեկ այլ այնպիսի ղեկավար, ով  խորապես անհանգստացած է Հայաստանի Հանրապետության անվտանգությամբ ես կասեի, որ ինչ-որ տեղ այդ  ելույթը ճիշտ էր և արդարացված էր այն, որ ՀՀ-ն  բարձրաձայնի, որ ՀԱՊԿ-ն օրինակ զենք է վաճառում մեր թշնամի  երկրներին։  Բայց ՀՀ  իշխանության կողմից  մշտապես  դիրքորոշումն այնպես է եղել, որ մեր խնդիրը Ռուսաստանի  տարածաշրջանից դուրս թողնելն էր և  Հայաստանին ՀԱՊԿ-ից դուրս թողնելը, որովհետև մենք  միշտ ամեն ինչի մեջ մեղադրել ենք ՀԱՊԿ-ին բայց ոչ երբեք  ինքներս մեզ։  Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածք էին մուտք գործում, մենք  ինքներս չենք գնում մեր սահմանը պահելու և  օգնության ենք կանչում ՀԱՊԿ-ին։ Էլ չեմ ասում, որ 2017 թվականին մինչև գունավոր հեղափոխությունը  Նիկոլ Փաշինյանի խմբակցության կողմից  օրինագիծ էր բերել և շրջանառվում էր այն, որ ՀՀ-ն պետք է դուրս գար և ՀԱՊԿ-ից և ԵԱՏՄ-ից։ Եթե այդ  հայտարարությունը հնչեր  այլ ղեկավարի կողմից, մենք դա  դրական կգնահատեինք քանի որ սայտեղ խնդիրը մեր անվտանգությունն է և մեր պետական շահը։ Ես չեմ կարող ասել թե  սրանով ինչ խնդիր է լուծում, բայց այս գործընթացները ի շահ ՀՀ-ի չեն»։

Սոնա Գիշյան