«Ես կորցրի որդուս` բոլորը նրան գտան». ԽԱՉԻԿ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

«Իրավունքը» զրուցել է բանաստեղծ  ԽԱՉԻԿ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ հետ:

– Ձեր որդին` Վաչագանը, հերոսացումից հետո ստացավ Վազգեն Սարգսյանի անվան  մրցանակ: Որպես հայր` ի՞նչ եք զգում այս պահին:

– Վազգեն Սարգսյան մրցանակը Գրողների  եւ Երկրապահ կամավորական միությունների  համատեղ մրցանակն է: Սա Վաչագանի  երրորդ մրցանակն էր, որովհետեւ մինչ այդ ստացել էր Արցախի, Մոնթեի մեդալները: Այսօր դպրոցներից մեկում հանդիպում էր, եւ այդ հանդիպման ընթացքում հնչեցին Վաչագանի ստեղծագործություններից: Այն զգացողությունն ունեմ, որ ես կորցրի որդուս, բայց բոլորը նրան գտան: Ես չէի որոշել նրա ճանապարհը… հերոսների` Նժդեհի, Տիգրան Մեծի եւ այլոց կերպարներով մեծանալով, նա ինքն էր գնում այդ ուղիով: Ապրում էր այն ոգեղեն Հայաստանով, որը կարողացել էր ժառանգել  պատմությունից, գենետիկ հիշողություններից :

– Հիշատակեցիք Նժդեհին, այն  Նժդեհին, որին այսօր ֆաշի՞ստ են անվանում:

– Ես դա տգիտություն եմ համարում, որովհետեւ Նժդեհը, լինելով ազգային գաղափարների կրողը, նաեւ մարդասեր երեւույթ էր: Եթե նրանք ֆաշիստ են անվանում, նաեւ  պետք է ապացուցեն այդ բարբաջանքը:  Նժդեհն ընդամենն իր ազգի հավերժության ճանապարհ հարթողներից մեկն էր: Մի՞թե ֆաշիզմ է այն, որ քեզ ոչնչացնում են, եւ դու պաշտպանվում ես: Նա մի հզոր երեւույթ էր, որը կարողացել է Սյունիքը պաշտպանել եւ հաղթականությամբ լցնել  իր պատմական ժամանակահատվածը:

– Ի՞նչ է զգում հայրը, որի որդու եւ շատ քաջորդիների արյամբ ներկված հողը հանձնում են թուրքին, ադրբեջանցուն:

– Դա ինձ համար սրբացած հող է: Այս պարտության շունչը, իհարկե, կվերանա: Մենք պետք է  պարտության թիկնոցով շրջողներին դուրս շպրտենք հայրենիքից, որովհետեւ չի կարելի նրանց  պարտության շունչը փռել հաղթականների վրա: Ինչո՞ւ այսպես եղավ: Ո՞ւր էր ձեր միտքը: Ինչո՞ւ չէին կարողացել այնպես անել, որ մի ֆրանսիական գումարտակ էլ մեր կողմից լիներ, կամ ինչ-որ զինամթերքներ էլ մեզ մատուցվեր: Փոխարենը  տեղի ունեցավ խայտառակ պարտություն, որը փորձում են զինվորին ուղղել, ա՞յն զինվորին, որն իր ոգու ուժով, իր կամքով եւ հզորությամբ կարողացավ բարձր տեխնիկայով հագեցած այդ զորքին հակահարված տալով, տապալել բոլոր նախնական ծրագրերը: Եվ այն տեղանքները, որոնք մնացել էին չնվաճված, բոլորս տեսանք, որ պատերազմի ավարտից հետո վերադարձվեցին: Այսինքն` սա պարտության մի տեսակ էր, որը մենք երբեք չենք տեսել: Իշխանության մեջ հայտնված քաղաքական ուժի խայտառակ պարտությունը ծավալվեց մեր ամբողջ երկրի վրա: Եվ նրանց  բարոյականության պաշարները բավարար չեն, որ հայտարարեն. «Սա մեր քաղաքական պարտությունն էր: Այո, մենք խաբվել ենք»: Գուցե դիտավորություններ չեն եղել, եւ իսկապես խաբվել են արտաքին ուժերից, որոնք ինչ-որ խոստումներ են տվել երկրին, առաջընթաց, խաղաղ եւ անհոգ կյանք խոստացել, որի լրիվ հակառակը եղավ: Կործանեցին… եւ մեր այս հզոր սերնդի զգալի հատվածը  տարան կործանման: Շուշիում քաջերին թողեցին մեն-մենակ թուրքական հատուկջոկատայինների դեմ` առանց համապատասխան սպառազինման: Ընդամենը ինքնաձիգերով նրանք կռվում էին հազարումի տեսակ տեխնիկական միջոցների դեմ: Մենք 80-ականների զենքից  էինք դժգոհում, բայց  կարծեմ ավելի հին զենքերով էինք հիմա կռվում: Ի վերջո, պետք է ռազմական գիտելիքներ ունենային, որպեսզի պատերազմ ղեկավարեին: Ո՞ր մարտական գործողությունը բացահայտեց իրեն Գերագույն գլխավոր հռչակածի տաղանդը: Որտե՞ղ երեւաց նրա փայլուն միտքը, երբ ստորագրում էր այդ կապիտուլյացիոն փաստաթղթե՞րը…

– Գրել եք` թուրքերի ձեռքով ջահելությանը կոտորեցին, Նժդեհին ֆաշիստ անվանեցին: Սթափվեք հայեր… արդյո՞ք մենք սթափվել ենք:

– Չեմ ընդունում, երբ իմ հայրենակիցներին անվանարկում են: Մեր ժողովուրդն իսկապես խաբվել է: Եվ խաբված ժողովրդին շատ դժվար է նորից ցույց տալ, որ կա այսպիսի ճանապարհ: Ես շատ կուզեի, որ հիմա ազգային, հայամետ ուժերը գային առաջ, ներկայանային, խոսք ասեին: Կուզեի տեսնել երիտասարդ նվիրյալների, որոնք պատրաստ կլինեն վճռական պահին ազգանպաստ որոշումներ կայացնել` այս կամ այն երկրի խամաճիկը չդառնալով:

– Հայրենիքի գիտակցումը եւ սորոսականների մուտքը բացասական չանդրադարձա՞վ մեր երկրի վրա:

– Իհարկե, անդրադարձավ: Այսօր էլ մենք լուրջ գրականություն, մշակույթ ունենք: Բայց այս ամեն ինչը մեր աչքի առջեւ ոչնչացնում են: Նրանք իրենց դեմքը ցույց տվեցին «ՀուԶանք ու Զանգ»-ով, երբ թավալվելով հատակին, փորձում էին մեզ ցույց տալ, որ դա մշակույթ է, որը մենք չենք ընկալում: Դա իրենց պատկերն էր` թավալվել մայթերին եւ դրա մեջ ինչ-որ արժեքներ փորձել գտնել: Ծաղրել նրանց, ովքեր այդ ախմախությունը մերժելով, ճշմարտությունն են բարձրաձայնում: Նրանց իրական դեմքը մեզ համար զզվելի էր. մենք չգնահատեցինք այդ հեզաճկունների փալասվելը,  թավալումը փոշիների մեջ: Մշակույթի նախարարությունը եկել էր հայկական արժեքները վերացնելու:Հիմա մենք քաղում ենք  այդ խեղված ընթացքի հիվանդ պտուղները:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Հարցազրույցն ամբողջությամբ դիտեք «Իրավունք» TV-ի եթերում, ինչպես նաեւ կարդացե՛ք «Իրավունք» թերթի վաղվա համարում:

Այս թեմայով «ՉԿԱՆԳՆԵ՛Ք ՉԱՐՔԻ ԳՈՐԾԱԿԱԼ-ԼՐՏԵՍԻ ԿՈՂՔԻՆ».ԽԱՉԻԿ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ «Սասնա ծռերի» վճիռը կբողոքարկվի, իսկ մինչ այդ նրանք կմնան ազատության մեջ. փաստաբան Ստիպել այսօրվա իշխանազավթներին հեռանալ իշխանությունից. Գեւորգ Գեւորգյան ՄԵԾ ԽԱՂԻ ԹԻԿՈՒՆՔՈՒՄ ՆՈՐԻՑ «ՑՑՎԵՑԻՆ ՍՈՐՈՍԻ ԱԿԱՆՋՆԵՐԸ» Վազգեն Մանուկյանը կզիջի՞ իր տեղը Ռոբերտ Քոչարյանին