Հայ առաէքելական եկեղեցու հիմնադրման էջերից

Միաստվածության գաղափարից անտեղյակ հայ ժողովուրդը, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ ազգեր հեթանոս էին: Կառուցել էին տաճարներ, կանգնեցրել արձաններ և ծեսեր ու արարողություններ էին կատարում այդ քարերի՝ կուռքերի մոտ և զոհեր մատուցում դրանց: Սկզբնական շրջանում քրիստոնեություն տարածողները, քարոզողները ամենուրեք ճնշվում էին և հալածվում:

Քրիստոսի 12 աշակերտներից Թադևոս առաքյալն առաջինն եկավ Հայաստան և քարոզեց աշխարհի փրկության, Հիսուսի խաչելության և հարության մասին: Թադևոսից հետո Հայաստան եկավ Բարդողիմեոս առաքյալը: Նրանք էլ հիմնեցին Հայաստանյանց եկեղեցին և Աստծո նոր հոտը հովվելու համար ձեռնադրեցին սարկավագներ, երեցներ, եպիսկոպոսներ: Հայոց Սանատրուկ թագավորը լինելով մոլի հեթանոս, հալածանքներ սկսեց նորադարձ հայ քրիստոնյաների դեմ: Նա մահվան դատապարտեց նույնիսկ իր դստերն ու քրոջը՝ Սանդուխտ ույսին և Ոգուհի իշխանուհուն: Արքայի հրամանով նահատակվեցին Թադևոս և Բարդուսիմեոս առաքյալները: Որքան էլ դաժան էր Սանատրուկի վերաբերմունքը քրիստոնյաների հանդեպ, այնուամենայիվ, նրան չհաջողվեց կասեցնել քրիստոնեության տարածումը Հայաստանում:  Սուրբ Թադևոս առաքյալից հետո մեր եկեղեցին ունեցավ իր հովվապետները՝ հայրապետներ Զաքարիան, Զեմենըոսը, Ատրներսեհը, Մուշեն, Շահեն, Շավարշը և Մերուժանը: Նրանք վառ պահելով Հիսուսի ավետարանի ջահը՝ հասցրեցին մինչև երրորդ դարի վերջը և հանձնեցին Գրիգոր Պարթևացուն: Այդ ժամանակ հայոց գահին նստած էր իր նախորդներից ոչ պակաս հեթանոս Տրդատ Գ թագավորը: Քրիստոնյաների դեմ հալածանքները շարունակվում էին:  Տրդատ Գ-ի հրամանով բանտարկեցին ու Խոր վիրապը նետեցին Գրիգոր Պարթևացուն, նահատակության ենթարկվեցին հռիթսիմյան կույսերը: Սակայն այդտեղ էր, որ կատարվեց հայոց երկրի հրաշքը: Խորվիրապի բանտում, ուր դեռ ոչ ոքի բախտ չէր վիճակվել կենդանի մնալ, Աստծո կամոք 13 տարի ապրեց Գրիգորը, ապրեց այնքան, մինչև որ կրկին Աստծո կամքով Տրդատ Գ թագավորը հիվանդացավ գայլախտով: Մի գիշեր երազում հիսուսը հայտնեց արքայի քրոջը՝ Խոսրովիդուտին, թե միայն Գրիգորը կարող է իր աղոթքներով բժշլել Տրդատ թագավորին: Գրիգորին հանեցին վիրապից, և նա աղոթքներով բժշկեց արքային: Այս տեսնելով՝ Տրդատ թագավորը դարձի եկավ, զղջաց, ապաշխարեց, առաջինն ինքը մկրտվեց Գրիգորի ձեռքով, ապա մկրտեց իր ընտանիքը: 301 թ. արքայական հրովարտակով քրիստոնեությունը Հայաստանում հռչակվեց պետական կրոն: Գրիգոր Պարթևացին, Կեսարիայում Հայաստանի եպիսկոպոս ձեռնադրվելուց հետո, դարձավ Հայաստանյաց առաքելական եկեղեցու առաջին օծյալ կաթողիկոսը և երկրորդ լուսավորիչը: Հիշենք, որ առաջին լուսավորիչներ համարվեցին Թադևոս ու Բարդուղիմեոս առաքյալները: Այդ շրջանից ի վեր Գրիգոր Պարթևացին կոչվեց Գրիգոր Լուավորիչ, իսկ մեր եկեղեցին՝ Հայաստանյաց Առաքելական սուրբ եկեղեցի:

 Աիդա Արշակյան

Այս թեմայով Կեցցե Ոսկեպարը, Հայաստանը, կեցցե Հայոց բանակը եւ Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին. Արսեն Գրիգորյան Զավթել են ամեն ինչ... Հայոց միակ չգրավված ամրոցը Մայր Աթոռն է. Ալլա Հակոբյան Կրկնազատկի տոնին Արագածոտնի թեմ կտարվի Շուրիշկանի հրաշագործ Ավետարանը Սուրբ Գեւորգ Զորավարի եւ Սուրբ Նիկողայոս Հրաշագործի մասունքները տեղափոխվել են Երեւանի Սուրբ Աստվածածին ռուսական եկեղեցի Հակաեկեղեցականները պատրաստվում են շուրջօրյա հավաք անցկացնել՝ կրկին Ավինյանի «բարձր հովանու ներքո»