«Այս խորհր­դա­րանն ի սկզ­բա­նե մե­ռե­լա­ծին էր, պետք է կազ­մա­կեր­պել ար­տա­հերթ խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թ­յուն­ներ». ՀՀԿ փոխնախագահ

ՀՀԿ փոխ­նա­խա­գահ ԱՐ­ՄԵՆ Ա­ՇՈ­ՏՅԱ­ՆԸ, այս իշ­խա­նու­թյան խն­դիր­նե­րը թվար­կե­լով, Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին հոր­դո­րում է ի­րա­վի­ճա­կը փր­կե­լու հա­մար գնալ խոր­հր­դա­րա­նա­կան ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­նե­րի, իսկ կա­ռա­վա­րու­թյան այ­սօր­վա վե­րա­դա­սա­վո­րում­նե­րը ո­չինչ չեն փո­խի, ա­վե­լին կհան­գեց­նեն իշ­խա­նու­թյան հյուծ­ման։ Իշ­խա­նու­թյան և ընդ­դի­մու­թյան խն­դիր­նե­րի շուրջ է մեր զրույ­ցը նրա հետ։

-Իշ­խա­նու­թյու­նը պաշ­տո­նան­կու­թյուն­նե­րի շքերթ է սկ­սել, ընդ ո­րում, ա­ռա­ջի­նը հե­ռա­նում են ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րը։ Ձեր դի­տարկ­մամբ, ի՞նչ է կա­տար­վում իշ­խա­նու­թյու­նում, ի՞նչ է փոր­ձում ա­նել մե­կու­կես տա­րի կա­ռա­վա­րած Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը։

-Ցան­կա­ցած իշ­խա­նու­թյուն ու­նի տար­բեր գոր­ծիք­ներ հըն­թացս կար­գա­վո­րե­լու իր գոր­ծու­նեու­թյու­նը և ար­ձա­գան­քե­լու հա­սա­րա­կու­թյան դժ­գո­հու­թյա­նը։ Սա ա­ռանձ­նա­հա­տուկ բան չէ, բայց այս­տեղ են­թա­տեքստն է կարևոր։ Փաս­տո­րեն, 2018-ի դեկ­տեմ­բե­րին 70 տո­կոս ձայն ստա­ցած իշ­խա­նու­թյու­նից դժ­գո­հու­թյունն այն­քան տե­սա­նե­լի է, լայ­նա­մասշ­տաբ, որ կա­ռա­վա­րու­մից 7-8 ա­միս անց ար­ձա­նագ­րում են սե­փա­կան գոր­ծու­նեու­թյան ֆիաս­կոն, դի­մում այս փո­փո­խու­թյուն­նե­րին ընտ­րու­թյուն­նե­րից գրե­թե ո­չինչ չան­ցած։ Սա հա­մա­կար­գա­յին ճգ­նա­ժա­մի մա­սին է խո­սում։ Ե­թե այս փո­փո­խու­թյուն­նե­րը լի­նեին 2-3 տա­րի հե­տո, բնա­կան կհա­մար­վեր։ Կա­ռա­վա­րու­թյան վերջ­նա­կան ձևա­վո­րումն ա­վարտ­վել է փետր­վա­րին ու ըն­դա­մե­նը կես տա­րի հե­տո թափ տալ այդ կա­ռա­վա­րու­թյա­նը, նշա­նա­կում է ար­ձա­նագ­րել ֆիաս­կո, հաս­կա­նալ, որ հա­սա­րա­կու­թյու­նում կա խոր­քա­յին դժ­գո­հու­թյուն, հիաս­թա­փու­թյուն։ Փա­շի­նյա­նի խոս­տում­նե­րը և ի­րա­կա­նու­թյունն ի­րա­րից լու­սա­յին մղոն­նե­րով հե­ռու են։ Սա նաև Նի­կոլ Փա­շի­նյան ան­ձի կա­ռա­վար­ման տա­պա­լումն է, ո­րով­հետև ողջ իշ­խա­նու­թյու­նը կա­ռուց­ված է իր ան­ձի, վար­կա­նի­շի շուրջ։ Եվ կա­ռա­վա­րու­թյու­նում, և ԱԺ-ում ե­զա­կի մար­դիկ կան, ո­րոնք նս­տած չեն Փա­շի­նյա­նի «շա­լա­կին»։ Վեր­ջին ա­սու­լի­սում էլ նա խոս­տո­վա­նեց, որ պա­տա­հա­կան խմ­բակ­ցու­թյուն է ձևա­վո­րել։ Սրա մա­սին մենք խո­սում էինք դեռ ընտ­րու­թյուն­նե­րի նա­խա­շե­մին, որ ընտ­րու­թյուն­նե­րի ար­դյուն­քում լի­նե­լու է խայ­տա­ռակ, ոչ պրո­ֆե­սիո­նալ, սի­րո­ղա­կան մա­կար­դա­կի խոր­հր­դա­րան, ո­րը չի ար­տա­հայ­տե­լու Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­կան միտ­քը։ Այս մա­սին ան­ձամբ Փա­շի­նյա­նը ևս խոս­տո­վա­նեց։ Իր կա­տա­րած սխալ­նե­րի ողջ էու­թյու­նը հաս­կա­նա­լու, մի պահ «զադ­նի» տա­լու փո­խա­րեն նա հա­կա­ռակ քայ­լերն է ա­նում, հայ­տն­վե­լով փա­կու­ղու մեջ, փոր­ձում է կոտ­րել այն՝ ու­ժե­ղաց­նե­լով ճն­շում­նե­րը քա­ղա­քա­կան այ­լա­խոհ­նե­րի հան­դեպ՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով պե­տա­կան ա­պա­րա­տը, աղմ­կա­հա­րույց գոր­ծեր է հա­րու­ցում, կո­ռուպ­ցիոն պայ­քա­րը վե­րա­ծում վհուկ­նե­րի որ­սի։ Սա կա­րող է սթ­րե­սի նման տալ կար­ճա­ժամ­կետ ար­դյունք, բայց յու­րա­քան­չյուր սթ­րես հան­գեց­նում է ա­րագ հյուծ­ման, ան­գամ այս վե­րա­դա­սա­վո­րում­նե­րից հե­տո հյու­ծումն ան­խու­սա­փե­լի է։ 70-տո­կո­սա­նոց ընտ­րու­թյուն­նե­րից հե­տո հան­գիստ պայ­ման­նե­րում իր կա­ռա­վա­րու­թյանն ըն­դա­մե­նը 7-8 ա­միս տվեց, ո­րոն­ցից առն­վազն կե­սը նախ­կին իշ­խա­նու­թյան կադ­րերն էին։ Իսկ այ­սօր նա ու­նի ո­րո­շա­կի պա­րա­նո­յա, նրան թվում է, թե ա­նընդ­հատ ի­րեն հետևում են։ Սկ­սել է իր շուր­ջը տես­նել դի­մադ­րու­թյան օ­ջախ­ներ, դա­վա­ճան­ներ։ Սա պա­րա­նո­յիկ ա­ռաջ­նորդ­նե­րի դա­սա­կան օ­րի­նակ է։ Հռո­մեա­կան տա­պալ­ված կայս­րե­րը հիմ­նա­կա­նում պա­րա­նո­յիկ են ե­ղել։ Իսկ քա­ղա­քա­կան պա­րա­նո­յան ոչ միայն Նի­կո­լի քա­ղա­քա­կան կյանքն է կար­ճաց­նե­լու, ցա­վոք, վտանգ­ներ ու­նի նաև երկ­րի հա­մար։ Այս իշ­խա­նու­թյուն­ներն ի սկզ­բա­նե հա­մար­ժեք չէին Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի անվ­տան­գա­յին մար­տահ­րա­վեր­նե­րին։ Տե­սեք, թե ինչ է քն­նար­կում հայ հա­սա­րա­կու­թյու­նը վեր­ջին 1,5 տա­րում ու ինչ է կա­տար­վում աշ­խար­հում։ Տպա­վո­րու­թյուն է, թե հե­ռա­վոր սա­րե­րում մի գյուղ է, ո­րը չի հաս­կա­նում, թե ինչ է կա­տար­վում իր շուր­ջը։ Նրա գեղջ­կա­կան քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գով, քա­ղա­քա­կան պար­զու­նակ է­լի­տա­յով (ին­քը ևս լի­նե­լով այդ­պի­սին) չի կա­րող մեր եր­կի­րը եր­կար դի­մադ­րել։ Պետք է նաև խի­զա­խու­թյուն ու­նե­նա խոս­տո­վա­նե­լու, որ տաս­նյակ հա­զա­րա­վոր պրո­ֆե­սիո­նալ­նե­րի շնոր­հիվ, ո­րոնք տար­բեր ո­լորտ­նե­րում եր­կար տա­րի­ներ աշ­խա­տում են, կոփ­վել, եր­կիրն իր կա­ռա­վար­ման ըն­թաց­քում միան­գա­մից չի փլուզ­վել։

-Դուք խո­սե­ցիք իշ­խա­նու­թյան խն­դիր­նե­րից, սա­կայն յու­րա­քան­չյուր երկ­րում իշ­խա­նու­թյան հզո­րու­թյու­նը պայ­մա­նա­վոր­ված է նաև ու­ժեղ ընդ­դի­մու­թյամբ։ Նախ խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընդ­դի­մու­թյան մա­սին. ի՞նչ եք կար­ծում, խոր­հր­դա­րա­նա­կան երկ­րի ընդ­դի­մու­թյու­նը ստեղ­ծու՞մ է քա­ղա­քա­կան օ­րա­կարգ, կա­րո­ղա­նու՞մ է ճիշտ ուղ­ղոր­դել իշ­խա­նու­թյու­նը։ Ձեր նշած իշ­խա­նու­թյան պար­զու­նակ օ­րա­կար­գին հա­կադ­րում են հա­րուստ, բո­վան­դա­կա­լից օ­րա­կարգ։

-Խոր­հր­դա­րա­նի ձևա­վոր­ման հենց սկզ­բից ակն­հայտ էր, որ այն չի ու­նե­նա­լու ֆունկ­ցիո­նալ, լիար­ժեք, ար­մա­տա­կան ընդ­դի­մու­թյուն։ Ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րից մե­կը՝ ԲՀԿ-ն, քա­ղա­քա­կան եր­կար փոր­ձա­ռու­թյուն ու­նի, բայց օ­րա­կար­գի հետ կապ­ված, խիստ տե­սա­նե­լի սահ­մա­նա­փա­կում, կաշ­կան­դում­ներ, իսկ ԼՀԿ-ն հայ­տն­վել է խոր­հր­դա­րա­նում՝ Փա­շի­նյա­նի հետ գոր­ծար­քի գնա­լով։ Փա­շի­նյանն այս փաս­տը ԱԺ դահ­լի­ճում շրխ­կաց­րեց նրանց դեմ­քին, երբ փոր­ձում էին մի ան­մեղ հար­ցի առն­չու­թյամբ ծպ­տուն հա­նել։ Նի­կոլն ա­սաց, որ ե­թե երկ­րում փո­փո­խու­թյուն չի ե­ղել, 18 հո­գով ինչ­պե՞ս եք հայ­տն­վել ԱԺ-ում։ Ակն­հայտ էր, որ ի սկզ­բա­նե ԼՀԿ-ն Փա­շի­նյա­նի հետ գոր­ծար­քի էր գնա­ցել, սա երևում էր և քա­րո­զար­շա­վի, և հե­տընտ­րա­կան զար­գա­ցում­նե­րի ժա­մա­նակ։ Մենք դիր­քա­վոր­ված ար­մա­տա­կան ընդ­դի­մու­թյուն հենց սկզ­բից ԱԺ-ում չենք ու­նե­ցել։ Ա­վե­լին, ե­թե ԲՀԿ-ին հա­ջող­վում է պահ­պա­նել սե­փա­կան քա­ղա­քա­կան ինք­նա­վա­րու­թյու­նը, ա­պա ԼՀԿ-ն ամ­բող­ջու­թյամբ դար­ձել է Փա­շի­նյա­նի երկ­րորդ ձեռ­քը ԱԺ-ում։ Այն օ­րի­նագ­ծե­րը, ո­րոնք իշ­խա­նու­թյունն ու­զում է անց­կաց­նել և չի ու­զում սե­փա­կան ձեռ­քով ա­նել, գցում են ԼՀԿ-ի գր­պա­նը։ Որ­քան էլ այդ խմ­բակ­ցու­թյան ղե­կա­վա­րը ե­թե­րից փոր­ձի մեզ հա­թա­թա­ներ տալ, մենք ի­րեն և իր կու­սակ­ցու­թյա­նը շատ լավ գի­տենք։ Ինքն էլ լավ գի­տի, որ նա­խորդ խոր­հր­դա­րա­նում ու­նե­նա­լով ըն­դա­մե­նը 3 ԼՀԿ-ա­կան պատ­գա­մա­վոր, շատ ա­վե­լի լուրջ կշիռ ու­ներ ու ազ­դե­ցու­թյուն, քան այ­սօր, որ ու­նի 18 պատ­գա­մա­վոր։ Երբ ե­թե­րով ճա­րա­հա­տյալ փոր­ձում է նա­խորդ ռե­ժի­մին հա­թա­թա­ներ տալ և ա­սել, որ ու­ժա­յի­նե­րը ձեզ հետ հաց կե­րած, խմած մար­դիկ են և հա­ցու­րաց չեն, ու­զում եմ ի­րեն հի­շեց­նել, որ նա իմ, Շար­մա­զա­նո­վի, Ար­փի­նեի, Հրայր Թով­մա­սյա­նի և բազ­մա­թիվ այլ ՀՀԿ-ա­կան­նե­րի հետ եր­կար տա­րի­ներ հաց կի­սած մարդ է։ Ե­թե սա պետք է ի­րեն կաշ­կան­դեր, նա պետք է այն մարդ­կանց հան­դեպ, ո­րոնց հետ քա­ղա­քա­կան ճա­նա­պարհ է ան­ցել, շատ ա­վե­լի զուսպ ու բա­րո­յա­կան լի­ներ իր ձևա­կեր­պում­նե­րի մեջ։ Հետևա­բար Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նը լա­վա­գույն ա­պա­ցույցն է, որ կա­րե­լի է հաց կի­սել և շատ ա­րագ ու­րա­նալ ու մո­ռա­նալ։ Ե­թե Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նը դա կա­րող է ա­նել, կա­րող են ա­նել նաև ու­ժա­յին­նե­րում աշ­խա­տող այլ մար­դիկ։ Հատ­կա­պես այ­սօր ակ­ներև է, որ այս խոր­հր­դա­րա­նը չի ներ­կա­յաց­նում հան­րա­յին քա­ղա­քա­կան ողջ ներ­կապ­նա­կը։ Ի սկզ­բա­նե չկա­յին ազ­գա­յին ու­ժեր՝ մենք և ՀՅԴ-ն։

-Այ­սօր­վա խոր­հր­դա­րա­նի ընդ­դի­մու­թյու­նը կր­կին քա­ղա­քա­կան հա­կա­ռա­կորդ է հա­մա­րում ոչ թե իշ­խա­նու­թյա­նը, այլ նախ­կին ռե­ժի­մին՝ ՀՀԿ-ին։ Ին­չու՞ նրանք չեն կենտ­րո­նա­նում այս իշ­խա­նու­թյան սխալ­նե­րի վրա։ ՀՀԿ-ից մտա­վա­խու­թյուն­նե՞ր ու­նեն։

-ԼՀԿ-ն ան­գամ տրոհ­վե­լուց հե­տո Փա­շի­նյա­նի քա­ղա­քա­կան հետևակն է, իսկ ԲՀԿ-ն դեռևս հա­ջող պայ­քա­րում է իր ինք­նա­վա­րու­թյան հա­մար։ Իսկ մտա­վա­խու­թյուն­ներ կա­րող են ու­նե­նալ, ո­րով­հետև մենք, մաս­նա­վո­րա­պես ես, շատ բան գի­տենք նրանց քա­ղա­քա­կան գոր­ծու­նեու­թյան մա­սին։ Ի դեպ, ինչ­պես մեր կա­ռա­վար­ման ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում, այն­պես էլ հի­մա։ Եվ քա­ղա­քա­կան պա­տաս­խան­ներ տա­լու ժա­մա­նա­կը գա­լու է, կապ չու­նի դրան նրանք խան­գա­րե­լու են, թե ոչ։ Այս պա­հին նրանք փա­շի­նյա­նա­կան պա­տանդ­ներ են, ո­րոնք տա­ռա­պում են ստոկ­հոլ­մյան հա­մախ­տա­նի­շով, կայֆ են ստա­նում այն բա­նից, որ ի­րենց պա­տանդ են վերց­րել և ամ­բող­ջու­թյամբ մտել են այդ դե­րի մեջ։ ՈՒ­զում եմ ա­ռի­թից օգտ­վել ու ա­սել, որ հե­ռու մնան ՀՀԿ-ից առ­հա­սա­րակ։ Հաս­կա­նում եմ, որ նրանց ակ­տի­վու­թյան պատ­ճառ­նե­րից մեկն էլ այն է, որ մենք քն­նա­դա­տու­թյան թի­րա­խում պա­հում ենք Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին և նրա թի­մը։ ԼՀԿ-ին թվում է, թե ի­րենք կա­րող են, այս­պես ա­սած, կրակն ի­րենց վրա քա­շել և մեզ «ի­ջեց­նել» Նի­կո­լի վրա­յից։ Դա չի ստաց­վե­լու, մեր ռե­սուրս­նե­րը հե­րի­քե­լու են և պա­տաս­խա­ներ տա­լու ԼՀԿ-ին, և չմո­ռա­նա­լու հիմ­նա­կան քա­ղա­քա­կան թի­րա­խի, նպա­տակ­նե­րի մա­սին։

-Հի­մա ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընդ­դի­մու­թյան մա­սին. տպա­վո­րու­թյուն կա, որ այ­սօր քա­ղա­քա­կան օ­րա­կարգ է փոր­ձում ձևա­վո­րել ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընդ­դի­մու­թյու­նը...

-Չի փոր­ձում, հենց մենք ենք այդ օ­րա­կար­գը ձևա­վո­րում։ Տե­սեք՝ քա­ղա­քա­կան ինչ հար­ցեր են Հա­յաս­տա­նում քն­նարկ­վում ու դրա «քա­վո­րը», բարձ­րա­ձայ­նո­ղը, տե­րը ով է։ Ի՞նչ խոր­հր­դա­րա­նի մա­սին է խոս­քը, երբ խոր­հր­դա­րա­նի լիա­զո­րու­թյուն­նե­րը ան­տե­սե­լով, ոտ­նա­հա­րե­լով Սահ­մա­նադ­րու­թյու­նը, ա­ռանց ԱԺ-ի թույ­լտ­վու­թյու­նը հարց­նե­լու, Նի­կո­լը ինք­նա­կամ ո­րո­շել է Սի­րիա ու­ղար­կել զո­րա­խումբ։ Ա­նունն ինչ ու­զում եք դրեք՝ բժիշկ­ներ, սակ­րա­վոր­ներ։ Փառք ու պա­տիվ նրանց, աշ­խար­հի որ ծայ­րում էլ ե­ղել են, մեր ե­ռա­գույ­նի պա­տի­վը բարձր են պա­հել։ Բայց սա չի նշա­նա­կում, որ նրանք Փա­շի­նյա­նի անձ­նա­կան զին­վոր­ներն են և ուր ցան­կա­նա, նրանց կու­ղար­կի՝ իր քա­ղա­քա­կան շա­հե­րը սպա­սար­կե­լու հա­մար։ ԱԺ մե­ծա­մաս­նու­թյու­նից, ընդ­դի­մու­թյու­նից ծպ­տուն լսե՞լ եք, որ սա հա­կա­սահ­մա­նադ­րա­կան քայլ է, որ ԱԺ-ն շր­ջան­ցել եք, բա­նի տեղ չեք դրել։ Ձայն բար­բա­ռո հա­նա­պա­տի։

-Ի դեպ, վեր­ջին թարմ օ­րի­նակն էլ, երբ ԱԺ նա­խա­գա­հը խո­սեց ՍԴ-ում ի­րա­վի­ճակ փո­խե­լու մա­սին։ Հի­մա էլ փաս­տո­րեն խոր­հր­դա­րա՞նն է իշ­խա­նու­թյան մյուս ճյու­ղի ի­րա­վունք­նե­րը ոտ­նա­հա­րում։

-Գոր­ծա­դիր իշ­խա­նու­թյունն ամ­ռա­նը հար­ձա­կում էր կազ­մա­կեր­պել ՍԴ-ի վրա, բայց նա ստա­ցավ իր ծնո­տին, և ա­ռա­ջին հար­ձա­կու­մը տա­պալ­վեց։ Դա­դար էին վերց­րել, որ­պես­զի ու­ժե­րի վե­րա­դա­սա­վո­րում ա­նեն և ու­ղի­ներ փնտ­րեն։ Հի­մա խրա­մատ­նե­րից դուրս են ե­կել ու երկ­րորդ հար­ձա­կումն են ծրագ­րում։ Այս ան­գամ օ­րենս­դիր մար­մի­նը միա­ցել է գոր­ծա­դի­րին՝ ճն­շե­լու դա­տա­կան իշ­խա­նու­թյա­նը։ Սա ԱԺ-ի վերջ­նա­կան վար­կա­բեկ­ման գոր­ծըն­թացն է։ Ե­թե մեր ժա­մա­նակ մեզ ա­սում էին` կնոպ­կա սեղ­մող, մենք ու­նեինք տաս­նյակ պատ­գա­մա­վոր­ներ, ո­րոնք այդ քա­ղա­քա­կան մարմ­նի զար­կե­րա­կը ա­րյու­նով լց­նում էին ու ռիթմ հա­ղոր­դում։ Բնա­կան է, որ քա­ղա­քա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը պետք է միաս­նա­կան քվեար­կի, դա ոչ մե­կը չի վի­ճար­կում, բայց բո­վան­դա­կու­թյուն այս մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը չի ստեղ­ծում, սպա­սար­կում է բա­ցա­ռա­պես մեկ մար­դու՝ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին։ Ի դեպ, սա նաև այն հիմ­նա­վո­րում­նե­րից մեկն է, թե ին­չու ա­ռա­ջի­կա­յում պետք է կազ­մա­կեր­պել ար­տա­հերթ խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թյուն­ներ, ո­րով­հետև այս խոր­հր­դա­րանն ի սկզ­բա­նե մե­ռե­լա­ծին է, քա­ղա­քա­կան օ­րա­կարգ ձևա­վո­րող չէ, քա­ղա­քա­կան ողջ ներ­կապ­նա­կը չի ներ­կա­յաց­նում, նոր ձևա­վոր­ված կա­ռա­վա­րու­թյու­նը մեկ ան­ձի թատ­րոն է։ Վերց­նե­լով իշ­խա­նու­թյան ողջ բեռն իր վրա, Փա­շի­նյա­նը մնա­ցել է տա­կը։ Ե­թե չի ու­զում, որ քա­ղա­քա­կան ցն­ցում­ներ լի­նեն երկ­րում, այ­սօր­վա­նից պի­տի մտա­ծի ար­տա­հերթ խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի մա­սին, որն ի­րեն էլ է ձեռն­տու։

-Ինչ­պե՞ս է ձեռն­տու, այլևս չկա նախ­կին վար­կա­նի­շը, և խոր­հր­դա­րա­նում նա չի կա­րող մե­ծա­մաս­նու­թյուն կազ­մել։

-Ե­թե նա ու­նի քա­ղա­քա­կան ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թյան բնազդ, պետք է հաս­կա­նա, որ դա ի­րեն ձեռն­տու է։ Ե­թե հայ­տա­րա­րի, որ, օ­րի­նակ, մյուս տար­վա գար­նա­նը խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թյուն­ներ կլի­նեն, քա­ղա­քա­կան, սո­ցիա­լա­կան, անվ­տան­գա­յին ցն­ցում­ներ Հա­յաս­տա­նում չեն լի­նի, իսկ լի­նե­լու դեպ­քում էլ հնա­րա­վոր կլի­նի քա­ղա­քա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը կի­սել մի քա­նի ու­ժե­րի միջև։ Իսկ ինքն էլ կու­նե­նա բա­վա­րար վար­կա­նիշ գո­նե 30 տո­կոս ձայն հա­վա­քե­լու և, որ­պես գոր­ծոն, քա­ղա­քա­կան կյան­քում մնա­լու։ Սա նվա­զա­գույն կո­րուստ­նե­րով ծրագր­ված նա­հան­ջի ճա­նա­պարհ է։ Ե­թե խե­լոք մարդ կա Փա­շի­նյա­նի կող­քին, պետք է սա ա­մեն օր ա­կան­ջին կա­թեց­նի։ Պետք է բա­ցատ­րեն Փա­շի­նյա­նին, որ չես կա­րող այս ա­մե­նից դուրս գալ, տակն ես մնա­ցել, ա­րի վե­րա­փո­խենք հա­մա­կար­գը, կա­ռա­վա­րու­թյուն թափ տա­լով կար­ճա­ժամ­կետ ար­դյունք կլի­նի, ո­րը հե­տո հյուծ­ման կբե­րի։ Քա­նի վար­կա­նիշ ու­նի, ֆորս­մա­ժոր­ներ չեն ե­ղել, պետք է գնա այս քայ­լին։ Պատ­վով մի քա­նի քայլ նա­հան­ջի՝ մնա­լով ե­րաշ­խա­վոր­ված կշ­ռով ու ո­րո­շա­կի վար­կա­նի­շով քա­ղա­քա­կան ներ­կապ­նա­կում։ Կլի­նի իշ­խա­նու­թյուն, թե ընդ­դի­մու­թյուն, դա էլ ընտ­րու­թյուն­նե­րը ցույց կտան, բայց չի կոր­ծան­վի ու չի կոր­ծա­նի։

-Երբ խո­սում եք ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­նե­րից, հարց է ա­ռա­ջա­նում՝ իսկ ՀՀԿ-ն այդ ընտ­րու­թյուն­նե­րին պատ­րա՞ստ է։ Կկա­րո­ղա­նա՞ք այդ պայ­քա­րից այս ան­գամ հաղ­թա­նա­կած դուրս գալ՝ առն­վազն ան­ցո­ղիկ շե­մը հաղ­թա­հա­րե­լու պայ­մա­նով։

-Մենք դեկ­տեմ­բե­րյան ընտ­րու­թյուն­նե­րում կա­րո­ղա­ցանք փայ­լուն քա­րո­զար­շավ կազ­մա­կեր­պել, երբ առ­կա էին հա­մա­տա­րած ճն­շում­ներ, ա­տե­լու­թյան մթ­նո­լորտ (Փա­շի­նյա­նը դեռ պետք է պա­տաս­խան տա հոկ­տեմ­բե­րի 2-ի հա­կա­սահ­մա­նադ­րա­կան քայ­լի հա­մար, Ար­մեն Սարգ­սյա­նը պետք է պա­տաս­խան տա ԱԺ-ի օ­րեն­քը չս­տո­րագ­րե­լու և Նի­կո­լի ջրա­ղա­ցին ջուր լց­նե­լու հա­մար) և հաղ­թա­հա­րել 5-տո­կո­սա­նոց շե­մը։ Իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից հե­տո այն­քան մութ պատ­մու­թյուն­ներ են ի հայտ գա­լու, թե ինչ­պես էին ՀՀԿ-ի ձայ­նե­րը բաշխ­վում այլ տե­ղե­րում։ Երբ ա­սում են, թե վար­չա­կան ռե­սուր­սի կա­րիք չի ե­ղել, մեզ խա­բում են։ Ին­չի՞ հա­մար է պետք այդ ռե­սուր­սը։ Որ­պես­զի չթող­նեին, որ ՀՀԿ-ն անց­նի, ա­հա­բե­կեին մեր կողմ­նա­կից­նե­րին, մե­կը ինձ։ Շտաբ չկա­րո­ղա­ցա բա­ցել, ո­րով­հետև մար­դիկ վա­խե­նում էին շտա­բի տա­րածք տրա­մադ­րել։ Ով էլ մո­տե­նում էր ինձ, հայ­տն­վում էր նրանց թի­րա­խում։ Ե­թե այս ի­րա­վի­ճա­կում մենք 5 տո­կո­սը հաղ­թա­հա­րել ենք, հի­մա խն­դիր չու­նենք, դեռևս մի քա­նի ա­միս ա­ռաջ մի­ջազ­գա­յին ինս­տի­տուտ­նե­րից մե­կի հար­ցում­նե­րից պարզ­վեց, որ մենք եր­րորդ տե­ղում էինք։ Այ­սօր մեր գնա­հա­տա­կա­նով ու­նենք 10-12 տո­կոս։ Խն­դի­րը միայն մեր՝ խոր­հր­դա­րա­նում հայ­տն­վե­լը չէ, այլ ՀՅԴ-ն, նո­րաս­տեղծ քա­ղա­քա­կան միա­վո­րում­նե­րը։

-Հա­սա­րա­կա­կան ո­րո­շա­կի վե­րա­բեր­մունք կա նախ­կին նա­խա­գահ­նե­րի և նրանց թի­մա­կից­նե­րի հան­դեպ։ Հի­մա կան քո­չա­րյա­նա­կան, սարգ­սյա­նա­կան թևեր, Մի­քա­յել Մի­նա­սյանն է իր կողմ­նա­կից­նե­րով փոր­ձում խա­ղի մեջ մտ­նել։ Այս ե­րեք թևե­րը մի­մյանց հետ հա­մե­րա՞շխ են, կա­րո՞ղ են հա­մա­գոր­ծակ­ցել, թե՞ ընդ­դի­մու­թյան տե­ղի հա­մար պայ­քար կա։ Ինչ­պես Դուք եք ա­սել՝ ձու­կը դեռ ջրու՞մ է։

-Ա­յո, ձու­կը դեռ ջրում է։ Իմ այդ հոդ­վա­ծը Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նի հոդ­վա­ծի պա­տաս­խանն էր։ Սա լավ երկ­խո­սու­թյուն է, մենք փոր­ձում ենք քա­ղա­քա­կան կյան­քին ո­րակ հա­ղոր­դել։ Ոչ թե «Ду­рак! Сам ду­рак!» այս իշ­խա­նու­թյան պար­զու­նակ սկզ­բուն­քը, որ նրանց կրե­դոն է դար­ձել, այլ ո­րակ քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գին։ Քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը պա­հան­ջում է գի­տե­լիք, միտք, այն ին­տե­լեկ­տուալ զբաղ­մունք է։ Մի նա­յեք, որ այ­սօր այդ­պես չէ։ Այս տե­սա­կե­տից Մի­նա­սյան-Ա­շո­տյան է­պիս­տո­լյար ժան­րը կարևոր և հե­տաքր­քիր է։ Ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան խա­ղա­ցող­նե­րին միայն Ձեր նշած­նե­րով չէի սահ­մա­նա­փակ­վի։ Կան ՀՅԴ-ն, նո­րաս­տեղծ միա­վո­րում­ներ։ Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան դաշտ միշտ կա, օ­րա­կարգ միշտ կա­րե­լի է ստեղ­ծել։ Մենք մի­մյանց հետ չու­նենք այն­պի­սի ան­հաղ­թա­հա­րե­լի տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներ, ո­րոնք կա­րող են չե­ղար­կել որևէ պո­տեն­ցիալ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն։ Բայց այդ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը չի կա­րող լի­նել ինք­նան­պա­տակ։ Այդ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը տակ­տի­կա­կան ա­ռու­մով այ­սօր էլ կա։ Ե­թե քա­ղա­քա­կան կյան­քը գնա­լու է բևե­ռաց­ման ճա­նա­պար­հով՝ Նի­կոլ-հա­կա­նի­կոլ, սա շատ վատ սցե­նար է երկ­րի հա­մար, մենք տե­սել ենք, թե նման սցե­նար­նե­րը ինչ­պես են ցն­ցում եր­կի­րը, ինչ­պես Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյան-Վազ­գեն Մա­նու­կյան դի­մա­կա­յու­թյունն էր։ Քա­ղա­քա­կան դուել­նե­րը խոր­հր­դա­րա­նա­կան հան­րա­պե­տու­թյան պա­րա­գա­յում սխալ ձևա­չափ են։ Նի­կո­լը չպետք է այս օ­րա­կար­գին հան­գեց­նի, սա սխալ է։ Ե­թե, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, Ար­ցա­խի և Հա­յաս­տա­նի շուրջ անվ­տան­գա­յին մի­ջա­վայ­րի մար­տահ­րա­վեր­նե­րը սեղ­մող օ­ղա­կի տես­քով դրսևոր­վեն, բնա­կա­նա­բար հա­կա­նի­կոլ բևե­ռը ձևա­վոր­վե­լու է։ Սա չի լի­նե­լու Նի­կո­լի դեմ բևեռ, սա լի­նե­լու է հա­նուն Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի անվ­տան­գու­թյան բևեռ։ Ի տար­բե­րու­թյուն նրանց, մենք չենք կա­ռու­ցում քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րը անձ­նա­կան հա­կադ­րու­թյուն­նե­րի դաշ­տում։ Նի­կո­լի ե­րա­զան­քը՝ թա­ղել ՀՀԿ-ն, կյան­քի չի կոչ­վել, ո­րով­հետև մենք ոչ միայն մնա­ցել ենք, այլև այ­սօր բո­լոր ու­ժե­րի նե­րա­ծի չա­փով իշ­խա­նա­կան բա­րիք­նե­րը վա­յե­լե­լու իր ցան­կու­թյու­նը մղ­ձա­վան­ջի ենք վե­րա­ծում։ Փա­շի­նյանն ա­ռանց մեզ չի կա­րող։ ՀՀԿ-ն ու­զում էին թա­ղել, մի բուռ հող լց­նել վրան, բայց այդ հողն ի­րենք են կուլ տվել ու մնա­ցել է կո­կորդ­նե­րին։ Ա­վե­լին, ա­ռանց ՀՀԿ-ի որևէ ընդ­դի­մա­դիր բևեռ ձևա­վոր­վել չի կա­րող։ Սա փաստ է, քա­նի որ մենք քա­ղա­քա­կան ռե­սուրս­ներ, թիմ, մի­ջազ­գա­յին կա­պեր ու­նե­ցող ե­զա­կի քա­ղա­քա­կան միա­վոր ենք։

-Մեր հա­սա­րա­կու­թյու­նը սի­րում է ա­ռաջ­նորդ­նե­րի հետևից գնալ։ Ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ու­ժե­րի ա­ռանց­քում ո՞վ պետք է լի­նի, լի­դե­րի հար­ցը քն­նարկ­ման տի­րույ­թու՞մ է։

-Ես այդ մե­խա­նիզ­մին դեմ եմ։ Լի­դե­րի հա­մար չեն բա­նակ­ցում, պետք է լի­նի մե­կը, ո­րին բո­լորն ըն­դու­նում են։ Հրա­մա­նա­տա­րի հա­մար բա­նակ­ցել կա­րող ես։ Ե­թե պատ­մա­կան զու­գա­հեռ­նե­րի դաշ­տում այս ա­մե­նը դի­տար­կենք, Փա­շի­նյա­նի այ­սօր­վա քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը բե­րե­լու է քա­ղա­քա­կան Վա­թեռ­լոո­յի, երբ կող­մե­րը շատ պարզ են։ Նա­պո­լեո­նի դե­րում լի­նե­լու է Փա­շի­նյա­նը, իսկ մյուս դե­րում լի­նե­լու են հա­կա­նա­պո­լեո­նա­կան կոա­լի­ցիան, որ­տեղ չկա լի­դեր հաս­կա­ցու­թյու­նը։ Այս դեպ­քում լի­դե­րու­թյան հար­ցը ստո­րա­դաս­վում է նպա­տա­կին։ Կապ չու­նի լի­դե­րը, մենք հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու ենք՝ չե­զո­քաց­նե­լու հա­մար Ար­ցա­խի և Հա­յաս­տա­նի գլ­խին դա­մոկ­լյան սրի նման կախ­ված վտանգ­նե­րը։ Ար­դեն սկ­սում եմ մտա­ծել, որ այս իշ­խա­նու­թյու­նը դի­տա­վո­րյալ վատ կա­ռա­վա­րում է ի­րա­կա­նաց­նում։

Զրույ­ցը՝

Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

Աղբյուրը` այստեղ