ՆԻԿՈԼԻՆ ԴԵՌ ՊԱՀՈՒՄ ԵՆ ԵՎՐԱԳԼՈԲԱԼԻՍՏԱԿԱՆ «ԱՍԵՂԻ ՎՐԱ»

­Մինս­կի խմբի փաս­տաթղ­թե­րի հրա­պա­րա­կու­մը (մաս­նա­կի) Փա­շին­յա­նի կո­ղմից, այդ թվում, այն վեր­ջին ա­ռա­ջարկ­նե­րը, ո­րոնց հա­ջոր­դեց պա­տե­րազ­մը, բնա­կան է, հնա­րա­վո­րութ­յուն տվեցին, որ թե­մա­յին անդ­րա­դառ­նա ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գահ Սերժ Սարգս­յա­նը, ով, հաս­կա­նա­լի է, մինչ 2018թ.-ի իշ­խա­նա­զավ­թումն այդ գոր­ծըն­թաց­նե­րի հիմ­նա­կան մաս­նա­կից­նե­րից էր: Եվ այն դե­տալ­նե­րը, ո­րոնք ըն­կած էին այդ գոր­ծըն­թա­ցի հիմ­քում, եւ նա­խօ­րեին հան­գա­մա­նո­րեն ման­րա­մաս­նեց եր­րորդ նա­խա­գա­հը, հնա­րա­վո­րութ­յուն են տա­լիս ա­վե­լի լավ պատ­կե­րա­ցում կազ­մել ոչ միայն այն մա­սին, թե, վեր­ջա­պես, ին­չու հա­սանք 2020թ. պա­տե­րազ­մին, այլ, ա­նուղ­ղա­կիո­րեն, նաեւ հե­տա­գա ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րին՝ Ար­ցա­խի հա­յա­թա­փու­մից մին­չեւ ներ­կա գոր­ծըն­թաց­նե­րը:

ԴԻՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՇԱՐԱՆ

ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գահն իր մեկ­նա­բա­նութ­յուն­նե­րում նախ ֆիք­սում է, որ հենց «ադր­բե­ջա­նա­կան կողմն է առն­վազն 2008 թվա­կա­նից ընդ­հուպ 2018 թվա­կա­նը հրա­ժար­վում>> կար­գա­վոր­մանն ուղղ­ված ՄԽ-ի եւ դրա շրջա­նակ­ներ­ում ար­ված «բո­լոր ա­ռա­ջարկ­նե­րից, քննա­դա­տում հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րին եւ նույ­նիսկ կոչ ա­նում լու­ծա­րել խում­բը»: Ընդ ո­րում, ա­ռաջ ընկ­նե­լով, հի­շեց­նենք, որ ար­դեն 2019թ.-ին, երբ ներ­կա­յաց­վեց վեր­ջին ա­ռա­ջար­կը, Ա­լիե­ւը սկսեց հրա­պա­րա­կավ դրա­կան ար­տա­հայտ­վել այդ մա­սին:

Ա­վե­լին, ըստ Ս. Սարգս­յա­նի. «Հ­րա­ժար­վե­լով հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րի գրե­թե բո­լոր ա­ռա­ջարկ­նե­րից, նա­խա­ձեռ­նութ­յուն­նե­րից կամ մշտա­պես հետ­քայլ կա­տա­րե­լով ար­դեն ձեռքբեր­ված պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րից՝ Ադր­բե­ջա­նը հա­կա­մար­տութ­յան կար­գա­վոր­ման նկատ­մամբ մո­տե­ցում­նե­րում գործ­նա­կա­նում հա­կադր­վեց ոչ միայն Հա­յաս­տա­նին, այլեւ` մի­ջազ­գա­յին հան­րութ­յա­նը»: Բայց նաեւ՝ մին­չեւ վերջ դեմ չգնա­լով ՄԽ-ին, չնա­յած սպառ­նա­լիք­նե­րին՝ դուրս չգա­լով բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցից՝ «Վա­խե­նա­լով բաց առ­ճա­կա­տու­մից հա­կա­մար­տութ­յան կար­գա­վոր­ման միջ­նոր­դութ­յան մի­ջազ­գա­յին ման­դատ ու­նե­ցող հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րի՝ ՄԱԿ-ի Անվ­տան­գութ­յան խորհր­դի ե­րեք մշտա­կան ան­դամ­ներ Ռու­սաս­տա­նի, ԱՄՆ-ի եւ Ֆ­րան­սիա­յի հետ, հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար վա­խե­նա­լով նաեւ ողջ մի­ջազ­գա­յին հան­րութ­յան հետ բաց ըն­դհա­րու­մից»: Ըստ այդմ, ան­ցել էր նման ռազ­մա­վա­րութ­յան՝ բազ­մա­կի սադ­րանք­նե­րով ստի­պել «Եր­եւա­նին հրա­ժար­վել բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րից, որ­պես­զի Հա­յաս­տա­նի վրա բար­դի խա­ղաղ գոր­ծըն­թա­ցի ձա­խող­ման մեղ­քը»: Ի­մաս­տը դեռ այն ժա­մա­նակ էր հաս­կա­նա­լի՝ ՄԽ հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րից ե­կած ճնշում­ներն ու­ղղոր­դե­լով Հա­յաս­տա­նի դեմ, Ադր­բե­ջա­նի հա­մար բա­ցի ագ­րե­սիվ քայ­լե­րի ճա­նա­պարհ՝ «ե­թե Հա­յաս­տա­նը չի ցան­կա­նում բա­նակ­ցել, ու­րիշ ի՞նչ ա­նեմ սկզբուն­քով»: Դ­րա­նով նաեւ կաշ­կանդ­վա­ծութ­յուն ա­ռա­ջաց­նե­լով հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րի մոտ:

Եվ ա­հա, նման հնա­րա­վո­րութ­յուն Բա­քուն ստա­ցավ 2018թ. իշ­խա­նա­փո­խութ­յու­նից հե­տո: «Հա­յաս­տա­նի նոր իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը 2018-ի մա­յի­սից հե­տո հայ­տա­րա­րե­ցին, թե ո­րո­շել են բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րը սկսել «ի­րենց կե­տից», գործ­նա­կա­նում հրա­ժար­վե­լով նա­խորդ տա­րի­նե­րի բա­նակ­ցա­յին աշ­խա­տան­քի արդ­յունք­նե­րից, բայց ըստ ո­րում չկա­րո­ղա­նա­լով նույ­նիսկ հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րին բա­ցատ­րել, թե որ­տեղ է այդ «ի­րենց կե­տը»»,- նշում է եր­րորդ նա­խա­գա­հը: Արդ­յուն­քում. «Այդ­ժամ Եր­եւա­նը մի­ջազ­գա­յին հան­րութ­յան աչ­քում դար­ձավ բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցի ոչ կա­ռու­ցո­ղա­կան կողմ: Իսկ այն բա­նից հե­տո, երբ Հա­յաս­տա­նի նոր տի­րա­կա­լը, «ի­րեն գժի տեղ դրած», սկսեց կաս­կած­ներ հայտ­նել, թե հա­կա­մար­տութ­յու­նը կա­րե­լի է լու­ծել բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի մի­ջո­ցով, Բա­քուն ստա­ցավ այն, ին­չը նրան չէր հա­ջող­վում տա­րի­ներ շա­րու­նակ. որ­պես կա­զուս բել­լի՝ պա­տե­րազ­մի սան­ձա­զերծ­ման ա­ռիթ, մե­ղադ­րել Հա­յաս­տա­նին բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րից հրա­ժար­վե­լու մեջ»: 

­Վեր­ջին փաս­տա­թուղ­թը, ո­րը «Կա­զա­նի գա­գաթ­ա­ժո­ղո­վից հե­տո հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի ստո­րագ­րած ա­ռա­ջին պաշ­տո­նա­կան (այլ ոչ թե «non paper») փաս­տա­թուղ­թը՝ նույն­պի­սի ա­ռա­ջար­կութ­յուն­նե­րով, ինչ­պի­սիք ներ­կա­յաց­վել էին 2019 թվա­կա­նի ապ­րի­լին ա­ռանց հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի ստո­րագ­րութ­յան», Փա­շին­յա­նին ներ­կա­յաց­վեց 2019թ. հու­նի­սին: Շատ է խոս­վել, չկրկնենք, թե ինչ էր այն են­թադ­րում, որ­քա­նով էր այն ան­գամ կոնկ­րետ ի­րա­վի­ճա­կում ձեռն­տու, էլ չա­սած, ե­թե փոր­ձենք հա­մե­մա­տել ներ­կա հա­յա­թափ­ված Ար­ցա­խի հետ: Ա­լիե­ւը, հի­շեց­նենք, այդ ժա­մա­նակ քա­նիցս հրա­պա­րա­կավ կողմ ար­տա­հայտ­վեց դրան: Նի­կո­լը՝ ոչ, եւ դ­րա­նով նա Հա­յաս­տա­նը հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի հա­մար դարձ­րեց ոչ թե միայն այդ ա­ռա­ջար­կը, այլ ՄԽ-ի տա­րի­նե­րի աշ­խա­տան­քը մեր­ժող՝ «զրո­յից բա­նակ­ցող» կողմ: Հե­տե­ւան­քը պա­տե­րազմն էր, եւ այն, ինչ ու­նենք այ­սօր:

­Հա­ջորդ դրվագն ար­դեն ՄԽ-ի հետ կապ չու­նի: Խոս­քը նո­յեմ­բե­րի 9-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­նն­երի մա­սին է, ո­րը նույն­պես, միան­շա­նակ, այդ ի­րա­վի­ճա­կում Հա­յաս­տա­նի (Ար­ցա­խի) հա­մար է­լի ա­ռա­վե­լա­գույնն էր՝ Ար­ցա­խի կար­գա­վի­ճա­կի ո­րոշ­ման ան­ժամ­կետ հե­տաձ­գում, ճա­նա­պարհ­նե­րի գոր­ծար­կում եւ այդ­պես շա­րու­նակ: Ա­ռա­վել եւս, ե­թե 2021թ.-ին հաս­տատ­վեր նաեւ փոխ­վար­չա­պետ­նե­րի ե­ռա­կողմ խմբի կազ­մած փա­թե­թը կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի գոր­ծարկ­ման եւ հա­րա­կից այլ ծրագ­րե­րի մա­սով: Ու այս դեպ­քում եւս Ադր­բե­ջա­նը կա­րո­ղա­ցավ հան­դես գալ որ­պես կա­ռու­ցո­ղա­կան կողմ, Հա­յաս­տա­նը՝ գոր­ծըն­թա­ցը մեր­ժող: Արդ­յուն­քը` Ար­ցա­խի վերջ­նա­կան հա­յա­թա­փումն էր:

ԱՅՑ «ԸՆԿԵՐՈՋԸ»

Այս­պի­սով, ի­րա­վի­ճա­կը, որն այ­սօր ու­նենք, ու­ղիղ հե­տե­ւանքն է այն բա­նի, որ 2018թ.-ից սկսած Հա­յաս­տա­նի կուր­սը, այդ թվում՝ բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցում գլխի­վայր շուռ ե­կավ: Մի­գու­ցե դեռ կան մար­դիկ, ո­րոնք կփոր­ձեն ներ­կա իշ­խա­նութ­յուն­նե­րին ար­դա­րաց­նել, թե՝ 2019-20-ին նոր մար­դիկ էին, լավ չհաս­կա­ցան, սխալ­վե­ցին: Բայց տես­նե­լով նման «սխա­լի» հե­տե­ւան­քը, երբ դա կրկնում ես նաեւ 2021-22թ.-ից հե­տո, ա­պա ար­դեն «ան­փոր­ձութ­յուն» տեր­մի­նին կա­րող է փո­խա­րի­նել միայն «դի­տա­վո­րութ­յու­նը»:

­Բայց վատ­թա­րա­գույ­նը. որ այդ ամ­բող­ջա­կան գոր­ծըն­թացն այս պա­հին էլ է շա­րու­նակ­վում, դա չնկա­տե­լը պար­զա­պես հնա­րա­վոր չէ: Այ­սինքն, որ Հա­յաս­տա­նը ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կին է հա­սել Բ­րի­տա­նիա­յի ազ­դե­ցութ­յան եւ տա­րաբ­նույթ մակ­րոն­նե­րի ան­մի­ջա­կան ջան­քե­րով, կա­րե­լի է այլ մո­տե­ցում­ներ չփնտրել: Մո­տա­վո­րա­պես այն­պես, ինչ­պես այդ կար­գի սխե­մա­նե­րով ներ­կա վի­ճա­կին են հասց­րել եւ պա­հում են Ուկ­րաի­նան:

Եվ ա­հա, Նի­կո­լի` նա­խօ­րեին Գեր­մա­նիա կա­տա­րած այցն ու դրա շրջա­նակ­նե­րում ա­րած հայ­տա­րա­րութ­յու­ննե­րը ե­կան հու­շե­լու, որ նա դեռ մնում է եվ­րո­պա­կան «ա­սե­ղին նստած»: Նախ այն, որ նա շտա­պեց վա­զել Բեռ­լին այն պա­հին, երբ Մեր­ցը նոր էր վե­րա­դար­ձել լոն­դոն­յան վեր­ջին ա­վանտ­յու­րիս­տա­կան այ­ցից, դժվար է պա­տա­հա­կա­նութ­յուն հա­մա­րե­լը: Ա­ռա­վել եւս, հաշ­վի առ­նե­լով այն ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը, որ այս պա­հին ստեղծ­վել են ար­դեն ոչ թե Եվ­րո­պա-­Ռու­սաս­տան, այլ՝ Եվ­րո­պա-ԱՄՆ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում (ո­րին դեռ կհաս­նենք):

­Պատ­կե­րը սա է. Նի­կո­լին այդ­քան ո­գե­ւո­րած «Թ­րամ­փի ու­ղի» «կա­ռու­ցող» Թ­րամփն ար­դեն ա­մե­նա­վեր­ջին բա­ռե­րով է ան­պատ­վում ներ­կա եվ­րա­լի­դեր­նե­րին եւ նույն Մեր­ցին: Ա­վե­լին, դա, ի դեմս ԱՄՆ նոր Ազ­գա­յին անվ­տան­գութ­յան ռազ­մա­վա­րութ­յան, նաեւ պաշ­տո­նա­պես է սկսում ստա­նալ ԱՄՆ-ԵՄ «ա­մուս­նա­լու­ծութ­յան» տեսք: Նույն ա­մե­րի­կա­ցի­ներն ար­դեն պաշ­տո­նա­պես են սկսում խո­սել ԵՄ-ի լու­ծար­ման անհ­րա­ժեշ­տութ­յան մա­սին, ան­գամ ԵՄ-ի ներ­սում են սկսել ներ­կա եվ­րա­լի­դեր­նե­րին ան­վա­նել «կո­ռում­պաց­ված­ներ», «գո­ղեր» եւ այլն: Ու ա­հա այդ նույն պա­հին Նի­կո­լը ոչ միայն այ­ցի է գնում Մեր­ցի մոտ, այլ ե­րե­ւի այդ հան­դի­պու­մից չա­փա­զանց «ո­գե­ւոր­ված» կամ, մի­գու­ցե, հրա­հան­գա­վոր­ված, սկսում է ամ­բող­ջա­կան ճա­ռեր ա­սել «դե­պի ԵՄ» իր քա­ղա­քա­կա­նութ­յան մա­սին: Թե՝ «ԵՄ ան­դամ դառ­նա­լը նպա­տակ է», բայց ինքն էլ հաս­կա­նա­լով՝ «Եր­կու տար­բե­րակ կա. մեզ կամ կըն­դու­նեն, կամ չեն ըն­դու­նի ԵՄ։ Ընդ ո­րում, կա­րող է լի­նել այն­պես, որ ԵՄ–ն չի ու­զում այլեւս ընդ­լայն­վել»: Բայց նաեւ, որ այս ըն­թաց­քում «կա մի կետ, երբ պետք է ո­րո­շում կա­յաց­նել» ԵԱՏՄ-ից դուրս գա­լու մա­սին: «Ե­թե այ­սօր չկա այդ ո­րո­շու­մը կա­յաց­նե­լու անհ­րա­ժեշ­տութ­յուն, ին­չի՞ հա­մար կա­յաց­նենք։ Երբ կգա այն պա­հը, որ ե­կել, հա­սել ենք այդ կե­տին եւ պետք է ո­րոշում կա­յաց­նենք, այդ ժա­մա­նակ կկա­յաց­նենք»: Այ­սինքն, ԵԱՏՄ-ն­ էլ պետք է քո քմա­հա­ճույք­նե­րո՞վ շարժ­վի, թե երբ են քո ա­ռաջ դուռ բա­ցե­լու, բայց ե­թե չբա­ցեն, ինչ կա, կմնաս այս կող­մում: Ու ի­րա­կա­նում հենց Մոսկ­վա­յին հաս­ցեագր­ված, նման ծաղ­րից հե­տո ա­վե­լաց­նում է, թե՝ գնում եմ Ռու­սաս­տան՝ ԵԱՏՄ-ի մի­ջո­ցառ­ման:

­Լավ, բա ի՞նչ է ա­նե­լու, ե­թե ներ­կա մեծ խա­ղե­րի արդ­յուն­քում ԵՄ-ն հայտն­վի եր­րորդ-չոր­րոր­դա­կան դիր­քե­րում կամ առ­հա­սա­րակ, որ­պես միա­վոր, դա­դա­րի գո­յութ­յուն ու­նե­նալ: Այդ դեպ­քում Նի­կո­լի հա­մար նո­րից ԵԱՏՄ-ն դառ­նա­լու է «միակ սե՞ր», թե՞ կփոր­ձի ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի թե­ւի տակ տեղ գտնել: Բայց այդ դեպ­քում էլ Թ­րամ­փը չի՞ հարց­նի՝ այ Նի­կոլ, էդ ի՞նչ էիր ա­նում Մեր­ցի ու «քյար­թու լի­բե­րաստ» Շ­տայն­մա­յե­րի մոտ: Այն, որ այս ռիսկն ի­րա­կա­նում կա, կար­ծում ենք, Փա­շին­յա­նը եւս շատ լավ է հաս­կա­նում: Բայց հաս­կա­նա­լով, երբ վա­զում է Մեր­ցի մոտ, դա մեկ բան է ակ­նար­կում՝ չէր կա­րող չվա­զել: Այ­սինքն, նաեւ 2019-20թթ., ա­սենք նաեւ 2021-22 թվա­կան­նե­րին չէր կա­րող այլ քա­ղա­քա­կա­նութ­յուն վա­րել: Բայց որ նաեւ Մեր­ցից հե­տո վա­զում է Մոսկ­վա, չմո­ռա­նա­լով Թ­րամ­փին Նո­բել­յան մրցա­նա­կի ներ­կա­յաց­նե­լու դի­մում գրել, նշա­նա­կում է, որ այդ մյուս ուղ­ղութ­յուն­նե­րը եւս չի կա­րող հաշ­վի չառ­նել:

Ամ­բողջ հարցն այն է, թե այս­պես դեռ որ­քան ժա­մա­նակ կձգի: Չ­նա­յած` հաշ­վի առ­նե­լով այն շտա­պո­ղա­կա­նութ­յու­նը, ո­րը տա­րաբ­նույթ հո­խոր­տանք­նե­րի եւ ճնշում­նե­րի տես­քով եւ բազ­մա­պատկ­ված տեմ­պե­րով գա­լիս է Ա­լիե­ւից, այն տպա­վո­րութ­յունն է ա­ռա­ջա­նում, որ ան­գամ Բաք­վում են սկսել հակ­վել այն մտքին, որ Նի­կո­լը հա­զիվ թե եր­կար ձգի. պետք է ա­մեն բան ա­րագ վեր­ջաց­նել:

Tes naeu https://t.me/iravunk/62025 

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝