«Զանգեզուրի միջանցքի» բացումը խաղաղություն չի բերի տարածաշրջանին

«Իրավունք» մեդիա հոլդինգի հարցերին պատասխանում է Ռուսաստանի ԳԱ հասարակական գիտությունների գիտական ​​տեղեկատվության ինստիտուտի գիտաշխատող, Ռուսաստանի տնտեսագիտական ​​համալսարանի քաղաքական վերլուծության և սոցիալ-հոգեբանական գործընթացների ամբիոնի ավագ դասախոս Լարիսա Ալեքսանյանը:

- Կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ Վաշինգտոնի համաձայնագրերը Թուրքիայի համար հարթում են նավթով և գազով հարուստ Կասպից ծովի ավազան և Կենտրոնական Ասիա տանող «ռազմավարական միջանցք» ձեռք բերելու և Կենտրոնական Ասիայի թյուրքական հանրապետություններ տանող «դարպաս» դառնալու ճանապարհը։

- «Զանգեզուրի միջանցքը» Թուրքիայի պանթուրքական ծրագրի մի մասն է և նպատակ ունի իրականացնել 100 տարվա վաղեմության թուրքական նախագծեր՝ «Մեծ Թուրան» ստեղծելու համար: Նույնիսկ խորհրդային ժամանակաշրջանում Թուրքիան և Ադրբեջանը ձգտում էին բացել այս միջանցքը և ցամաքային սահման հաստատել Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև: Այս միջանցքն ունի Թուրքիայի և թյուրքական աշխարհի միջև կենսականորեն կարևոր զարկերակ դառնալու ներուժ՝ վերջնական արդյունքում ապահովելով Թուրքիայի գերիշխող դիրքը Հարավային Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում: Կարելի է պնդել, որ «Թրամփի ուղին»  դուռ է բացում  թուրք-ադրբեջանական տանդեմի ռազմավարական նպատակներին հասնելու համար և լուրջ ռիսկեր է պարունակում տարածաշրջանի մի շարք պետությունների համար:

- Բացի Նախիջևանի միջոցով Ադրբեջանի հետ հաղորդակցության ապաշրջափակման և Կենտրոնական Ասիա ուղիղ մուտքի ակնհայտ գաղափարից, սա նաև ընդգծում է Թուրքական պետությունների կազմակերպության ամրապնդումը: Ձեր կարծիքով, որքանո՞վ է Թյուրքական պետությունների կազմակերպությունը հակադրվում այնպիսի կառույցների հետ, ինչպիսիք են ԵԱՏՄ-ն և ՀԱՊԿ-ն, հաշվի առնելով, որ Բաքուն և Անկարան Թյուրքական պետությունների կազմակերպության շրջանակներում պաշտպանական համագործակցության համոզված կողմնակիցներ են:

-ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Թուրքիան սկսեց ակտիվ քաղաքականություն վարել հետխորհրդային տարածքում՝ առաջ մղելով պանթյուրքիստական ​​գաղափարները: Այս առումով, Թուրքական պետությունների կազմակերպությունը դարձավ այս նպատակներին հասնելու հիմնական գործիք, այդ թվում՝ թյուրքալեզու պետություններին դեպի Թուրքիա վերակողմնորոշելու համար: Թուրքիան սկսեց այդ պետությունները համախմբել իր հովանու ներքո՝ այդպիսով մրցակցելով Ռուսաստանի ինտեգրացիոն նախաձեռնությունների հետ,  և փորձելով թուլացնել Ռուսաստանի դերը հետխորհրդային տարածքում: Պետք է նշել, որ այսօր Թուրքական պետությունների կազմակերպության  դիրքը հետխորհրդային տարածքում գտնվող թյուրքալեզու երկրների կյանքում ակտիվորեն ընդլայնվում է: Նրա դերի հետագա ամրապնդումը մեծապես կախված է «Զանգեզուրի միջանցք» ծրագրի իրականացումից, որը որոշակի ռիսկեր կպարունակի Ռուսաստանի, ԵԱՏՄ-ի և ՀԱՊԿ-ի համար:

- Ձեր կարծիքով, ի՞նչ ռիսկեր է ներկայացնում Հայաստանի համար «Զանգեզուրի միջանցքը», որն ավելի իրական ուրվագծեր է ստանում նորաստեղծ «Թրամփի ուղի միջազգային խաղաղության և բարգավաճման համար» (TRIPP) անվան տակ։

- Այս նախագծի իրականացումը չի ծառայում ՀՀ ազգային շահերին և լուրջ ռիսկեր է ներկայացնում երկրի ազգային անվտանգության համար: Թուրք-ադրբեջանական տանդեմի համար ճանապարհի բացումը չափազանց վտանգավոր քայլ կլինի Հայաստանի համար: Նրա հարավային մասը կկտրվի, իսկ երկիրն ինքը կհայտնվի մահացու թակարդում: «Զանգեզուրի միջանցքի»  բացումը խաղաղություն չի բերի տարածաշրջանին, այն կամրապնդի Թուրքիայի գերիշխող դիրքը և կդառնա նրա պանթուրքական օրակարգի մեկնարկային կետը:

- Շատ թուրք հեղինակներ Ռուսաստանին և Իրանին համարում են պարտված կողմ։ Նրանք կարծում են, որ Վաշինգտոնի միջնորդական ջանքերը կարող են ոչ միայն հանգեցնել ադրբեջանա-հայական հակամարտության վերջնական կարգավորմանը, այլև հնարավորություն ստեղծել Անկարայի համար՝ առաջ մղելու իր ռազմավարական տեսլականը տարածաշրջանում։ Համաձա՞յն եք այս մոտեցման հետ։

- Ես արդեն նշել եմ, որ այս նախագծի իրականացումը խաղաղություն չի բերի տարածաշրջանին։ Ադրբեջանը տարածքային հավակնություններ ունի Հայաստանի նկատմամբ, և միջանցքի բացումը կլինի այդ հավակնությունների իրականացման սկիզբը։ Մյուս կողմից, նախագծի իրականացումը կամրապնդի Թուրքիայի դիրքերը տարածաշրջանում՝ հակառակ Ռուսաստանի և Իրանի շահերի։

- Ուկրաինան, իհարկե, Պուտին-Թրամփ հանդիպման թեմաներից մեկն էր։ Կարո՞ղ ենք արդյոք արձագանք ակնկալել Հարավային Կովկասում։ Հնարավո՞ր է, որ այս մեծ խաղում Մոսկվան զիջումների գնա Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում՝ իր սեփական ավելի հրատապ խնդիրները լուծելու համար։

- Հարավային Կովկասը կենսականորեն կարևոր տարածաշրջան է Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության համար և Հյուսիսային Կովկասում անվտանգության դարպաս։ Հետևաբար, այս տարածաշրջանը չի կարող պակաս կարևոր լինել, քան որևէ այլ տարածաշրջան, այս դեպքում՝ Ուկրաինան։ Հարավային Կովկասը Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության առաջնահերթ ոլորտ է, չնայած այն հանգամանքին, որ տարածաշրջանում նրա ազդեցությունը նվազել է և շարունակում է նվազել։ Սա պայմանավորված է մի շարք խնդիրներով, և Ռուսաստանը պետք է վերագնահատի իր դերը տարածաշրջանում և մշակի տարածաշրջանային քաղաքականության նոր մոտեցումներ և մեխանիզմներ, որոնք ավելի կենսունակ կլինեն այս բարդ աշխարհաքաղաքական միջավայրում։

Հարցազրույցը՝ Սարգիս Սարգսյանի։

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝