Ո՞րը կնախընտրի ԱՄՆ նախագահը՝ «Թրամփի ուղի՞ն», թե՞ «Թրամփ-Պուտինի թունելը»
ՎերլուծությունԵրբ Ալիեւը սկսում է նորից զարգացնել Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները, մտավախություն չունի՞, որ Թրամփն իրենից կնեղանա: Ի վերջո, հայ-ադրբեջանական «հաշտեցումը» Թրամփի «խաղաղությունների» ցանկում է, նաեւ «Թրամփի ուղի» անվանումն է միանշանակ շոյում ԱՄՆ նախագահի լսողությունը:
Չնայած, ինչպես ցույց տվեց Գազայի օրինակը, Թրամփի կնքած «հավերժական խաղաղությունները» երբեմն կարող են մի քանի օր տեւել, եւ ոչինչ, չի նեղանում: «Թրամփի ուղին» էլ, ի վերջո, Նոբելյան մրցանակ չէ, որ նեղանա: Առավել եւս, որ ԱՄՆ նախագահի համար կարող է ի հայտ գալ շատ ավելի դարակազմիկ միջազգային երթուղի իր պատվին անվանելու առիթ, եւ այդ բարձունքներից փոքրիկ «Թրամփի ուղին» նույնիսկ չի էլ երեւում:
Այսպիսով, շարունակենք հետեւել, թե դեպի ո՞ւր են գնում ռուս-ամերիկյան հարաբերությունները: Արդեն կան խոսակցություններ, որ այս ամսվա վերջին Պուտինն ու Թրամփը կունենան երկրորդ գագաթաժողովը Բուդապեշտում: Տարաբնույթ փորձագիտական քննարկումներ կան նաւե, թե այն ինչ ուղղվածություն է ունենալու: Ավելի կոնկրետ` ինչ լուծումներ կարող են լինել տեսանելի թիվ 1 հարցով՝ Ուկրաինայի հետ կապված: Այսպես, թեեւ ԱՄՆ նախագահը նաեւ պաշտոնապես հայտարարեց, թե Դոնբասը Ռուսաստանին հանձնելու պահանջ Զելենսկու առաջ չի դրել՝ նրա հետ վերջին հանդիպման ժամանակ, բայց դե մեկ անգամ չէ, որ Թրամփն իր հայտարարություններում կտրուկ շրջադարձի է գնացել: Առավել եւս, երբ նրա հաջորդ հայտարարությունը, թե ռազմական գործողությունները պետք է կանգնեցնել հենց ներկայիս դիրքերում, որտեղ կողմերը գտնվում են, Մոսկվան քանիցս բացառել է: Այսինքն, եթե Մոսկվայի եւ Վաշինգտոնի մոտեցումներն իրականում էլ այդքան կտրուկ տարբերվեին իրարից, հազիվ թե Պուտին-Թրամփ հանդիպման մասին խոսակցություն լիներ:
Մյուս կողմից էլ, Զելենսկին է մեկը մյուսի հետեւից հայտարարություններ անում, թե ոչ մի հող էլ չեմ տա, հետո, թե պատրաստ եմ բանակցել, ինձ էլ կանչեք Բուդապեշտ եւ այլն: Իսկ դա նշանակում է, որ որոշակի պայմանավորվածություններ Մոսկվան եւ Վաշինգտոնն ունեն, եւ հիմա պետք է խոսեն դետալներից:
Բայց ահա, այս ընդհանրական ֆոնին մեկ հետաքրքիր թեմա վերադարձավ օրակարգ, որը հարց է առաջացնում, թե իրականում այդ գագաթաժողովում ուկրաինական թեմա՞ն է լինելու հիմնականը: Այսպես, Զելենսկու՝ Վաշինգտոն մեկնելու շեմին հանկարծ Ռուսաստանի նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Կիրիլ Դմիտրիեւը խոսել է Բերինգի նեղուցով Ռուսաստանը եւ Ալյասկան կապող թունելի կառուցման հեռանկարների մասին: Ավելին, նաեւ տեխնիկական մանրամասներով, որն այն միտքն է առաջ բերում, որ թեման ակտիվորեն քննարկվում է: Ավելին, Դմիտրիեւը խոսեց նաեւ այն մասին, որ այդ թունելը, որը կառուցվելու դեպքում կդառնա մարդկության պատմության մեջ բացառիկ կառույց, կունենա «Պուտին-Թրամփի թունել» անվանումը, որը, իհարկե, տասնյակ Նոբելյան մրցանակի արժեք ունի:
Դրանի՞ց էր ոգեւորված Թրամփը, թե՞ այլ պատճառով, բայց այն, որ ԱՄՆ նախագահն այդ թեման զարգացրեց Զելենսկու հետ հանդիպման ժամանակ, իհարկե, պատահական բան չի կարող լինել: Առավել եւս, որ միանգամայն դրական խոսելով այդ մասին, նա անսպասելիորեն նաւե Զելենսկուց կարծիք հարցրեց, ով բավականին կոպիտ քաղաքական սխալ թույլ տվեց՝ ասելով, թե դա վատ գաղափար է:
Ու անմիջապես էլ նորից թեմային անդրադարձավ Դմիտրիեւը՝ հայտնելով, որ արդեն մոտ վեց ամիս այդ ուղղությամբ կան տեխնիկական աշխատանքներ, այդ թվում՝ պատրաստվում է Ռուսաստան-Ալյասկա թունելի նախագծի տեխնիկա-տնտեսական հիմնավորումը:
Դեռ Ալյասկայում Պուտին-Թրամփ առաջին գագաթաժողովի շրջանակներում առիթ ունեցել ենք ենթադրություն ներկայացնել, որ հանդիպման մի մեծ մասը նվիրված է եղել ռուս-ամերիկյան հնարավոր տնտեսական համագործակցությանը, այդ թվում՝ ՌԴ-ԱՄՆ երկաթուղու եւ Հյուսիսային ծովային միջանցքի հարցերին՝ Սառուցյալ օվկիանոսում հսկայական բնական ռեսուրսների շահագործման հարցերի հետ մեկտեղ (https://iravunk.com/?p=320440&l=am): Շատ չանցած, միջուկային ոլորտի ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ժամանակ Պուտինը նման մեկ հետաքրքիր հայտարարություն հնչեցրեց. «Ռուսաստանը քննարկում է ԱՄՆ-ի հետ համագործակցության հնարավորությունը Արկտիկայում եւ Ալյասկայում»: Իսկ դա, ակնհայտորեն, նույն թեմայի մեջ է: Ու հիմա, երբ նման հնչեղություն է տրվում այդ թեմային, ապա կարելի է ենթադրել, որ ինչպես թունելի, Հյուսիսային ծովային երթուղու, այնպես էլ՝ հյուսիսային գոտու ռեսուրսների հարցը նաեւ այս հերթական գագաթաժողովի օրակարգը չի շրջանցի: Վերջին հաշվով, երբ Թրամփը հարկ է համարում այդ մասին հարց տալ նաեւ Զելենսկուն, դա ավելի շատ այս «տողատակային» տեսքն ունի՝ պետք է արագ վերջացնել ուկրաինական խնդիրը, շատ ավելի լուրջ հարցեր, աննախադեպ մասշտաբի ծրագրեր կան օրակարգում:
Բնական է, որ նման մասշտաբի ծրագրերից նաեւ Չինաստանը չի կարող դուրս մնալ: Այս իմաստով հիշեցնենք, որ նախնական փորձարկում չինացիներն արդեն արել են՝ Հյուսիսային ծովային երթուղով չինական նավը 20 օրում հասավ Բրիտանիա, երբ Հարավային ուղին պահանջում է առնվազն 40-45 օր:
Իհարկե, Բերինգի նեղուցով թունելի կառուցման եւ Հյուսիսային երթուղու շահագործման այլ փորձեր եւս եղել են: Այդ թվում՝ 1960-ականներին, 70-ականներին: Սակայն այն ժամանակվա տեխնոլոգիական մակարդակի եւ պահանջվող մեծ ծախսերի պարագայում գերիշխող էր դառնում քաղաքական նպատակահարմարությունը: Ներկա փուլում, դատելով Դմիտրիեւի հայտարարությունից, պահանջվում է ընդամենը 8 միլիարդ՝ թունելի համար: Այն ռուսական, ամերիկյան եւ չինական երկաթուղային համակարգերին հասցնելը դեռ «հում» վիճակում գնահատվում է 50-100 միլիարդ դոլարի կարգի, որը եւս արտառոց մեծություն չէ: Բացի այդ, համաշխարհային ռեսուրսների էական կրճատումը նաեւ առաջին պլան է բերում Հյուսիսային օվկիանոսի պաշարների շահագործման թեման, եւ այլն: Այսինքն, տնտեսական իրողություններն արդեն կարող են գերակա դառնալ քաղաքականի համեմատ:
Վերջապես, ինչքան էլ Պուտինի անվան հետ միաժամանակ, բայց Թրամփի համար, իհարկե, Նոբելյան մրցանակից էլ մեծ երազանք կարող է լինել իր անվամբ դարակազմիկ, Ամերիկան Եվրասիային միացնող ճանապարհ ունենալը: Ու, կրկնենք, այդ բարձրությունից «Թրամփի ուղին» շատ խղճուկ տեսք է ստանում: Ի դեպ, նաեւ տնտեսական իմաստով:
