Իրանում նոր պատերազմի հավանականությունը նվազում է

Եվ այս­պես, Թ­րամփն ար­դեն չգի­տես էլ ո­րե­րորդ «խա­ղա­ղութ­յու­նը հաս­տա­տեց»: Այս ան­գամ՝ «դա­րա­կազ­միկ». «հա­վերժ խա­ղա­ղութ­յուն» բե­րեց Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քին, որ­տեղ, ի դեպ, պա­տե­րազմ­նե­րը շա­րու­նակ­վում են հա­զա­րա­վոր տա­րի­ներ:

ԸՆԴԱՄԵՆԸ  ԶԻՆԱԴԱԴԱՐ

Իսկ ի­րա­կա­նում, ինչ­պես նաեւ Դ­միտ­րի Մեդ­վե­դե­ւը նկա­տեց՝ լավ է, որ իս­րա­յել­ցի պա­տանդ­ներ եւ պա­ղես­տին­ցի բան­տարկ­յալ­ներն ա­զատ ար­ձակ­վե­ցին, բայց՝ «Մինչեւ ՄԱԿ-ի հայտ­նի բա­նաձ­եւե­րին հա­մա­պա­տաս­խան լիար­ժեք պա­ղես­տին­յան պե­տութ­յուն չստեղծ­վի, ո­չինչ չի փոխ­վի։ Պա­տե­րազ­մը կշա­րու­նակ­վի։ Բո­լո­րը հաս­կա­նում են սա»: Ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նութ­յամբ, այդ­պես էլ կա: Բայց դրան պետք է սպա­սել մի ո­րոշ ժա­մա­նակ անց: Այս պա­հին, չա­սենք խա­ղա­ղութ­յու­նը, այլ գո­նե հրա­դա­դա­րը Թ­րամ­փին պետք էր, ու լավ-վատ դա կա: Ընդ ո­րում, այս նոր ի­րա­վի­ճա­կը, ի­հար­կե, կազ­դի նաեւ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի վրա: Ըստ այդմ, նաեւ մեզ հա­մար ակ­տո­ւալ այս հարցն է օ­րա­կարգ գա­լիս՝ ի՞նչ հնա­րա­վոր զար­գա­ցում­ներ կա­րող են հե­տե­ւել Գա­զա­յի այդ «հաշ­տութ­յա­նը»:

Ա­ռա­ջին դե­տա­լը, ո­րը Ե­գիպ­տո­սում կա­յա­ցած «խա­ղա­ղութ­յան գա­գա­թա­ժո­ղո­վից» է բխում, նաեւ փոր­ձա­գետ­նե­րին է առն­վազն տա­րա­կուսանք­նե­րի մեջ գցել: Այն է՝ հռչա­կա­գի­րը, ո­րը Թ­րամ­փի գլխա­վո­րութ­յամբ ստո­րագր­վեց Շարմ էլ Շեյ­խում, ա­ռա­վել քան տա­րօ­րի­նակ էր այս տե­սանկ­յու­նից: Հարցն ան­գամ նրա մա­սին չէ, թե այդ փաս­տաթղ­թում ինչ է գրված, ինչ է այն նա­խա­տե­սում, այլ, թե ով­քեր են ստո­րագ­րող­նե­րը: Այ­սինքն, փաս­տա­թուղ­թը, ո­րը գո­նե ձե­ւա­կա­նո­րեն Գա­զա­յում պա­տե­րազ­մող կող­մե­րի մի­ջեւ «խա­ղա­ղութ­յուն» հաս­տա­տե­լու մա­սին է, ստո­րագ­րել են Ե­գիպ­տո­սը, Քա­թա­րը, ԱՄՆ-ն եւ Թուր­քիան:

Ինչ-որ բա՞ն ենք բաց թո­ղել, Գա­զա­յում այս չորս երկր­նե՞րն էին պա­տե­րազ­մում միմ­յանց դեմ: Իսկ ո՞ւր մնա­ցին ի­րա­կան պա­տե­րազ­մող կող­մե­րը, ո­րոնք էլ, ի դեպ, նշված չորս երկր­նե­րի ստո­րագ­րած փաս­տաթղ­թով ինչ-որ կոնկ­րետ պար­տա­վո­րութ­յուն­ներ են ստանձ­նե­լու, ո­րոնք ֆիքս­ված են փաս­տաթղ­թում (ա­վե­լի կոնկ­րետ, փաս­տաթղ­թում ըն­դա­մենը խոս­վում է Թ­րամ­փի «խա­ղա­ղութ­յան պլա­նի» մա­սին, ո­րով էլ ֆիքս­ված են այդ պար­տա­վո­րութ­յու­նն­երը: Սա­կայն բուն այդ «խա­ղա­ղութ­յան պլա­նը» ոչ մե­կի կող­մից էլ հաս­տատ­ված չէ): 

Նշ­ված չորս երկր­նե­րը, ի­հար­կե, բուն պա­տե­րազ­մող­նե­րի հետ ու­ղիղ առն­չութ­յուն­ ու­նեն: Թուր­քիան «Մու­սուլ­ման եղ­բայր­նե­րի» մի­ջո­ցով ստեղ­ծել եւ վե­րահս­կում է ՀԱՄԱՍ-ը, Քա­թա­րը` ֆի­նան­սա­վո­րում է, Ե­գիպ­տոսն այն հան­գու­ցա­յին բա­զան է, որն ի­րա­կա­նաց­նում է մա­տա­կա­րա­րում­ները: Մ­յուս կող­մից էլ ԱՄՆ-ն Իս­րա­յե­լի թի­կունքն է: Այ­սինքն, այդ երկր­նե­րը, ի­հար­կե, կա­րող են ա­վե­լին, ե­թե խո­սում են խա­ղա­ղութ­յան մա­սին, պետք է ո­րո­շա­կի եւ կոնկ­րետ պար­տա­վո­րութ­յուն­ներ ստանձ­նեն: Բայց նման պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րը, որ­պես կա­նոն, լի­նում են ոչ պաշ­տո­նա­կան ձե­ւա­չա­փով. հա­մե­նայն­դեպս, կոնկ­րետ փաս­տաթղ­թում ո­րե­ւէ ֆիք­սա­ցիա չկա, թե, ա­սենք, ԱՄՆ-ն­ այս-այս բա­նը պետք է ա­նի, Թուր­քիան կամ մյուս­նե­րը՝ այս մե­կը: Փաս­տա­ցի, կռվող­նե­րը, կրկնենք, Իս­րա­յելն ու ՀԱՄԱՍ-ն­ էին, փաս­տաթղ­թում ա­նուղ­ղա­կի պար­տա­վո­րութ­յուն­ներն էլ նրանց ա­նու­նից է, ու հենց նրանք պա­տե­րազ­մը դա­դա­րեց­նե­լու ոչ մի փաս­տաթղ­թի տակ ստո­րագ­րութ­յուն չեն դրել: Այն է՝ ո­րե­ւէ կոնկ­րետ պար­տա­վո­րութ­յուն նրանք չեն ստանձ­նում: Իսկ դա նշա­նա­կում է, որ պա­տե­րազ­մող կող­մե­րից յու­րա­քանչ­յու­րը ցան­կա­ցած պա­հի կա­րող է ա­սել՝ ես այս մի կե­տին (կամ բո­լոր կե­տե­րին) հա­մա­ձայ­նութ­յուն չեմ տվել, չկա իմ ստո­րագ­րութ­յու­նը:

­Թե ին­չու են փաս­տաթղ­թի ստո­րագր­ման այդ առն­վազն տա­րօ­րի­նակ ձե­ւա­չա­փով ա­ռաջ գնա­ցել, դա եւս հաս­կա­նա­լի է: Այ­լա­պես պետք է «խա­ղա­ղութ­յուն կնքեր» Իս­րա­յե­լը՝ որ­պես պե­տութ­յուն մի կա­ռույ­ցի՝ ՀԱՄԱՍ-ի հետ, ո­րին հա­մա­րում է ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­վո­րում: Բայց ան­գամ սա քննա­դա­տութ­յան չի դի­մա­նում. եթե ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­վո­րում է, էլ ո՞րն է դրա հետ ո­րե­ւէ բան պայ­մա­նա­վոր­վե­լու ի­մաս­տը, ա­սենք նաեւ ի­րա­վա­կան հիմ­քը. ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­վոր­մա­նը ոչն­չաց­նում են, ոչ թե հե­տը բան պայ­մա­նա­վոր­վում: Փո­խա­րե­նը, այդ պայ­մա­նա­գի­րը կա­րող էր կնքվել Իս­րա­յե­լի եւ Պա­ղես­տի­նի մի­ջեւ, որ­քան էլ որ ա­ռա­ջի­նը երկ­րոր­դին չի ճա­նա­չում: Սա էր նախ­նա­կան սպա­սե­լի­քը եւ հենց սա էլ տե­ղի չու­նե­ցավ: Արդ­յուն­քում, գա­լիս ենք այն ի­րո­ղութ­յա­նը, ո­րը նկա­րագ­րում է Մեդ­վե­դե­ւը՝ ոչ մի ի­րա­կան խա­ղա­ղութ­յուն էլ չկա:

ԻՐԱՆԱԿԱՆ ՈՒՂՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

Չ­նա­յած, կրկնենք. այս պա­հին կա հրա­դա­դա­րի ռե­ժիմ, ո­րը, շատ հա­վա­նա­կան է, որ մի ո­րոշ ժա­մա­նակ կպահ­պան­վի: Գու­մա­րած, պաշ­տո­նա­պես Թ­րամ­փի կազ­մա­կեր­պած մի­ջո­ցառ­ման մաս­նա­կից­նե­րը, հենց միայն ի­րենց մաս­նակ­ցութ­յամբ, փաս­տա­ցի լե­գի­տիմ ճա­նա­չե­ցին այդ փաս­տա­թուղ­թը, ի­հար­կե, նաեւ հաս­կա­նա­լով, որ գործ­նա­կան ո­րե­ւէ ռեա­լութ­յուն այն չու­նի: Ընդ ո­րում, ե­թե մի կողմ ենք թող­նում ակն­հայ­տո­րեն սե­փա­կան ներ­կա­յութ­յու­նը ի ցույց դնե­լու հա­մար Ե­գիպ­տոս հա­սած տա­րաբ­նույթ մակ­րոն­նե­րին, խոս­քը նաեւ տա­րա­ծաշր­ջա­նի պե­տութ­յուն­նե­րի հիմ­նա­կան մա­սին է վե­րա­բե­րում: Այդ թվում՝ Ա­րա­բա­կան աշ­խար­հին եւ Թուր­քիա­յին: Ու դրա­նով, ըստ էութ­յան «լե­գի­տի­մաց­նե­լով», ա­վե­լի ճիշտ՝ «ան­ցած լի­նի» ո­րա­կու­մը տա­լով Գա­զա­յում իս­րա­յել­յան բո­լոր վայ­րա­գութ­յուն­նե­րին, գործ­նա­կա­նում նույն չա­փով «լե­գի­տի­մաց­նում» են նաեւ տա­րա­ծաշր­ջա­նում Իս­րա­յե­լի մյուս բո­լոր ա­րարք­նե­րը: Ու այս­տեղ խոս­քը ոչ միայն Լի­բա­նա­նի վրա պար­բե­րա­կան հար­ձա­կում­նե­րի մա­սին է, այլ նաեւ` Սի­րիա ներ­խուժ­ման եւ այդ ՄԱԿ-ի ան­դամ պե­տութ­յան տա­րածք­նե­րի մի մա­սը գրա­վե­լու:

­Կարճ ա­սած, Շարմ էլ Շեյ­խի այդ փաս­տա­թուղ­թը գործ­նա­կա­նում ֆիք­սեց այն փաս­տա­ցի ստա­տուս քվոն, որն այս պա­հին կա տա­րա­ծաշր­ջա­նում: Իսկ դա, ի­հար­կե, ա­մե­նա­շատն Իս­րա­յե­լին է պետք, ո­րի վար­չա­պետ Նե­թան­յա­հուն, ի դեպ, ար­դեն հասց­րել է հայ­տա­րա­րել, որ ոչ մի խա­ղա­ղութ­յուն էլ դեռ չկա, եւ պա­տե­րազ­մը շա­րու­նակ­վում է: Ն­ման է, որ Գա­զա­յին նկա­տի չու­նի, որն ա­վե­լի լուրջ է: Այն է՝ Իս­րա­յե­լը պատ­րաս­տվում է հենց այս «լե­գի­տի­մաց­ված» ստա­տուս քվո­յի հիմ­քի վրա էլ շա­րու­նա­կել սե­փա­կան ա­ռաջ­խա­ղա­ցումը՝ Գա­զա­յում թի­կուն­քը պնդաց­նե­լով: Իս­րա­յել­յան 11-րդ­ ա­լիքն այդ մա­սին ար­դեն բաց տեքս­տով է խո­սում. «Շարմ էլ Շեյ­խի հա­մա­ձայ­նա­գի­րը տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին երկր­նե­րի դա­շինք է ԱՄՆ-ի եւ Իս­րա­յե­լի հետ՝ Ի­րա­նի դեմ։ Ի­րա­նա­կան սպառ­նա­լի­քը պետք է մե­կընդ­միշտ վե­րաց­վի»:

Ա­սենք, Թ­րամփն ին­քը հայ­տա­րա­րեց, որ հի­մա անց­նե­լու է Ի­րա­նի հետ «խա­ղա­ղութ­յա­նը», բայց ա­սել, թե խոս­քը ռազ­մա­կան մե­թոդ­նե­րի մա­սին է, վաղ է:

Ա­մեն դեպ­քում, Շարմ էլ Շեյխ հրա­վիր­ված էր նաեւ նա­խա­գահ Փե­զեշ­կիա­նը, ո­րը, սա­կայն ցու­ցադ­րա­բար հրա­ժար­վեց մեկ­նել, եւ այդ մեր­ժու­մը, ակն­հայ­տո­րեն գա­լիս է Գե­րա­գույն իշ­խա­նութ­յու­նից: Այս ֆո­նին, ե­ղավ նաեւ Սեր­գեյ Լավ­րո­վի հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, թե՝ Ռու­սաս­տա­նը օ­րի­նա­կան կեր­պով Ի­րա­նին մա­տա­կա­րա­րում է անհ­րա­ժեշտ սար­քա­վո­րում­նե­րը: Ու դա­տե­լով ի­րա­նա­կան կող­մից հնչող պար­բե­րա­կան հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րից, խոս­քը նաեւ ռազ­մա­կան մա­տա­կա­րա­րում­նե­րի մա­սին է: Օ­րի­նակ, օ­րերս իրա­նա­կան աղբ­յուր­ներն ար­դեն բաց տեքս­տով էին խո­սում Ի­րա­նին C-400-նե­րի եւս մեկ խմբա­քա­նակ նվի­րե­լու (ոչ թե վա­ճա­ռե­լու) մա­սին: Իսկ Թ­րամ­փին հա­զիվ թե Գա­զա­յի ներ­կա­յիս զի­նա­դա­դա­րը պետք էր այն բա­նի հա­մար, որ ան­մի­ջա­պես էլ պա­տե­րազ­մի նետ­վի Ի­րա­նի հետ, հաշ­վի առ­նե­լով ոչ միայն դրա հսկա­յա­կան ծախ­սա­տա­րութ­յու­նը (ԱՄՆ-ի ներ­կա ֆի­նան­սա­կան հա­մա­կար­գը հա­զիվ թե դրան դի­մա­նա), այլ նաեւ, որ ան­գամ հսկա­յա­կան ծախ­սե­րի պա­րա­գա­յում նման պա­տե­րազ­մը, մեղմ ա­սած, ա­նո­րոշ ելք է խոս­տա­նում: Ա­վե­լին, ան­գամ հաղ­թա­նա­կի դեպ­քում ԱՄՆ-ն կու­նե­նա մի եր­կար ժա­մա­նա­կով դա­դար վերց­նե­լու կա­րիք, ո­րի պա­րա­գա­յում հաս­տատ կա­րող է ան­հու­սա­լիո­րեն հետ մնալ Չի­նաս­տա­նից: Եվ այն, որ ԱՄՆ նա­խա­գա­հը սկսեց խո­սել Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին ծրագ­րի մա­սին ի­րա­նա­կան կող­մի մո­տե­ցում­նե­րը լսե­լու պատ­րաս­տա­կա­մութ­յան մա­սին, դրա վկա­յութ­յուն­նե­րից է:

Իս­կ ա­հա Նե­թան­յա­հուն, թե­րեւս, այս փու­լում կփոր­ձի կենտ­րո­նա­նալ սի­րիա­կան թե­մա­յի վրա, ին­չը, խո­շոր հաշ­վով, «Մեծ Իս­րա­յել» սար­քե­լու ա­վե­լի ռեալ ուղ­ղութ­յուն է:

ՎԵՐՋԱԲԱՆԻ ՓՈԽԱՐԵՆ

Ի՞նչ է այս ի­րա­վի­ճա­կը խոս­տա­նում Հա­յաս­տա­նին: Ի­հար­կե, Նի­կո­լը հա­ջո­ղաց­րեց եւս մեկ ան­գամ նկար­վել Թ­րամ­փի հետ, նաեւ հեր­թա­կան ան­գամ Ա­լիե­ւի հետ կո­ֆե խմեց: Բայց դա ըն­դա­մե­նը ձե­ւա­կան կողմն է:

­Հա­յաս­տա­նի շուրջ զար­գա­ցում­ներն ի­րա­կա­նում մե­ծա­պես կախ­ված են այն պլան­նե­րից, ո­րոնք ԱՄՆ-ն տվ­յալ պա­հին ու­նի Ի­րա­նի ուղ­ղութ­յամբ: Ե­թե պլան­նե­րը ռազ­մա­տենչ են, ա­պա կփորձր ա­մեն կերպ օգ­տա­գոր­ծել նաեւ հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յու­նը: Այլ տար­բե­րա­կով, Թ­րամ­փը հա­զիվ թե այս հար­թա­կում ինչ-որ լուրջ պլան­ներ ու­նե­նա` նաեւ հաշ­վի առ­նե­լով բիզ­նես-պո­տենց­իա­լի սահ­մա­նա­փակ լի­նե­լը:

­Գա­զա­յի շուրջ այս ամ­բողջ աղ­մու­կը, խո­շոր հաշ­վով, մեկ բա­նի մա­սին է ակ­նար­կում. Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում մեծ բա­խու­մը, ինչ­պես քա­նիցս են­թադ­րել ենք, ներ­կա փու­լում Թ­րամ­փի հա­մար ան­ցան­կա­լի է մի շարք ա­ռում­նե­րով: Գլ­խա­վո­րը, ու­նի նախ՝ նե­րա­մե­րիկ­յան սրվող խնդիր­նե­րի, ա­պա նաեւ չի­նա­կան գերխնդ­րի վրա կենտ­րո­նա­նա­լու անհ­րա­ժեշ­տութ­յուն: Իսկ դրա հա­մար պետք է մյուս բո­լոր ուղ­ղութ­յուն­նե­րը «սա­ռեց­նել»: Այ­սինքն, կա ռեալ հույս, որ մի ո­րո­շա­կի ժա­մա­նա­կա­հատ­ված մեր մեծ տա­րա­ծաշր­ջա­նը կմտնի հա­րա­բե­րա­կան հան­դար­տեց­ման փուլ՝ հատ­կա­պես Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սից Ի­րան ուղ­ղութ­յամբ ԱՄՆ-ի դիր­քե­րի ո­րո­շա­կի պա­սի­վաց­մամբ հան­դերձ: Այդ մա­սին կոնկ­րետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն կա՞ Մոսկ­վա­յի հետ. հնա­րա­վոր է: Բայց ա­մեն դեպ­քում, նման ի­րա­վի­ճա­կը ձեռն­տու է հենց ՌԴ-ի եւ Ի­րա­նի հա­մար:

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝