ՈՐՆ Է ՆԻԿՈԼԻ ՄՈՍԿՈՎՅԱՆ ԱՅՍ ԱՅՑԻ ԻՐԱԿԱՆ ԻՄԱՍՏԸ

Եվ այս­պես, ­Նի­կո­լը ե­րեկ նո­րից բռնեց ­Մոսկ­վա­յի ճամ­փան: ­Չէ, բան չենք ա­սում, ոչ մի ««կրտսեր ու ա­վագ» եղ­բայր, ինչ­պես վեր­ջերս ա­սում էր ոմն Խա­չա­տուր­յան, մա­քուր «գոր­ծըն­կե­րա­յին հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րից» բխող այց է: ­Մոսկ­վա­յում ա­տո­մա­յին է­ներ­գե­տի­կա­յի 80-ամ­յա­կին նվիր­ված «­Հա­մաշ­խար­հա­յին ա­տո­մա­յին շա­բաթ» է, ­Նի­կոլն էլ, դրա­նով շատ հե­տաքրքր­ված, ո­րո­շել է մաս­նակ­ցել, ինչ կա, որ…

«ԹԱՄԱՄ ԱՇԽԱՐՀ ՊՏՈՒՅՏԻՑ» ՀԵՏՈ

­­Բայց ա­վե­լի լուրջ: Այս­պի­սով, ­Նի­կո­լի ին­չի՞ն պետք ե­ղավ ­Մոսկ­վա գնա­լը, երբ վեր­ջերս էր ­Պու­տի­նի հետ հան­դի­պել-խո­սե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ­Չի­նաս­տա­նում՝ ՇՀԿ-ի գա­գա­թա­ժո­ղո­վի շրջա­նակ­նե­րում: ­Ճիշտ է, հան­դի­պու­մը ծա­վա­լուն չէր, կա­րե­լի է ա­սել՝ «ոտ­քի վրա»: ­Բայց նաեւ, ե­թե մենք «փոքր եղ­բայր» չենք, ա­վե­լի ճի­շտ՝ ու­զում ենք մի կող­մից՝ ԱՄՆ-ի փոքր եղ­բայ­րը դառ­նանք, մյուս կող­մից՝ Եվ­րո­պա­յի, ­Պու­տի­նի հետ այդ փոքր հան­դի­պումն էլ պետք է, որ բա­վա­կան լի­ներ:

­­Թե­րեւս, հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ փաս­տը, որ ինչ­քան էլ, ­Խա­չա­տուր­յա­նի ա­սա­ծով. «­Մեր հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը ­Ռու­սաս­տա­նի հետ այժմ բո­լո­րո­վին այլ են՝ գոր­ծըն­կե­րա­յին հա­րա­բե­րութ­յուն­ներ», բայց մեկ է, այդ «գոր­ծըն­կե­րութ­յու­նը» լավ վի­ճա­կում չէ: ­Միայն այն, որ այս տար­վա ըն­թաց­քում ­Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին ա­ռեւտ­րաշր­ջա­նա­ռութ­յունը, ան­ցած տար­վա հա­մե­մատ, կի­սով չափ պա­կա­սել է, եւ դրա հիմ­նա­կան պատ­ճա­ռը, վի­ճա­կագ­րա­կան փաստ է, ­Ռու­սաս­տա­նի հետ ա­ռեւտ­րաշր­ջա­նա­ռութ­յան կա­տաստ­րո­ֆիկ անկ­ումն է, ա­պա «գոր­ծըն­կե­րութ­յան» մա­սին խո­սելն ար­դեն նույ­նիսկ ան­լուրջ է: Չ­նա­յած, դա եւ­րե­ւի ան­գամ ­Խա­չա­տուր­յանն էր հաս­կա­նում, քա­նի որ հենց նույն պա­հին ռուս­նե­րը մի գլուխ հի­շեց­նում են՝ Հա­յաս­տա­նը ստիպ­ված է լի­նե­լու ընտ­րութ­յուն կա­տա­րել ԵԱՏՄ-ի եւ ԵՄ-ի մի­ջեւ, քա­նի որ «հնա­րա­վոր չէ նստել եր­կու ա­թո­ռի վրա»: Այն է՝ ­Ռու­սաս­տա­նի հետ «գոր­ծըն­կե­րա­յին հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը» հե­տե­ւո­ղա­կա­նո­րեն շարժ­վում են դե­պի «պլեն­տուս»:

­Դեռ խո­սե­ցինք միայն տնտե­սա­կան կող­մի մա­սին: ­Մինչ­դեռ կան նաեւ քա­ղա­քա­կան եւ անվ­տան­գա­յին թե­մա­նե­րը, ո­րոնք եւս, որ­քան էլ, որ Եվ­րո­պա ենք «գնում», դեռ ոչ մե­կը չի չե­ղար­կել: Տ­րա­մա­բա­նութ­յունն այս­տեղ ա­ռա­վել քան պարզ է. այն վի­ճա­կը, ո­րում այ­սօր հայտն­վել է Եվ­րո­պան, այս­պես ա­սենք, «ա­վե­լորդ խա­ղե­րի» հնա­րա­վո­րութ­յուն ոչ մի կերպ չեն տա­լիս: ­Մեկ պար­զա­գույն դե­տալ. ե­թե ­Նի­կո­լը Թ­րամ­փի հետ «Թ­րամ­փի ու­ղու» պայ­մա­նա­գիր է կնքում, ա­պա ան­կախ նրա­նից՝ այդ նա­խա­գիծն ա­նո­րոշ ա­պա­գա­յում կյան­քի կկոչ­վի, թե՝ ոչ, այս պա­հին դա նշա­նա­կում է, որ ­Հա­յաս­տա­նի հա­մար եվ­րո­պա­կան թե­ման նաեւ «ա­մե­րիկ­յան ուղ­ղութ­յամբ» է կորց­նում իր ակ­տո­ւա­լութ­յու­նը: ­Հա­կա­ռակ դեպ­քում միայն ա­րեւմտ­յան ուղ­ղութ­յամբ ստիպ­ված ես լի­նե­լու խա­ղալ «եր­կու ա­թո­ռի նստե­լու» վրա, էլ չա­սած՝ ռու­սա­կան «ա­թո­ռի» մա­սին: Ե­թե հի­շեց­նենք նաեւ թուրք-ա­զե­րիա­կան «ա­թո­ռի» մա­սին, ա­պա այս ա­մե­նի ընդ­հան­րութ­յու­նից հաս­տատ «ճող­վածք կստա­նաս»:

­­Բայց ե­թե փոր­ձում ես ա­րեւմտ­յան ընդ­հա­նուր ուղ­ղութ­յամբ ընտ­րել Թ­րամ­փի «ա­թո­ռը», այն է՝ «Թ­րամ­փի ու­ղին», ա­պա ու­զած-չու­զած կանգ­նում ես այս հար­ցի ա­ռաջ՝ իսկ ե՞րբ այն կաշ­խա­տի, որ կա­րո­ղա­նաս հայ­կա­կան «ծի­րանն ու դեղ­ձը» դրա­նով հասց­նել եվ­րո­պա­նե­րը, որ­տեղ, չգի­տես, հայ­կա­կան «ծի­րա­նին ու դեղ­ձին» սպա­սող կա՞: Այն դեպ­քում, երբ, հի­շեց­նենք, հենց այս պա­հին է, որ այդ նույն «ծի­րան ու դեղ­ձը» տա­նող բեռ­նա­տար­նե­րը զանգ­վա­ծա­բար մնում են ­Ռու­սաս­տա­նի սահ­ման­նե­րին:

ՄՈՍԿՎԱՆ ՆԻԿՈԼԻՑ ԸՆԴԱՄԵՆԸ ՄԵԿ ՀԱՐՑԻ ՊԱՏԱՍԽԱՆ Է ՍՊԱՍՈՒՄ

­­Կարճ ա­սած, իշ­խող խուն­տան, ի­հար­կե, կա­րող է «մեծ ու փոքր եղ­բայր» մեր­ժել, «թա­մամ աշ­խար պտույտ գալ», բայց դրա­նից հե­տո, այս էլ ո­րե­րորդ ան­գամ, ­Նի­կո­լը բռնում է ­Մոսկ­վա­յի ճամ­փան: Ու այս ի­րո­ղութ­յու­նը, ե­թե ան­գամ գա­լիք գար­նա­նը Էր­դո­ղանն Ա­լիե­ւի ձեռ­քը բռնած գա Ե­րե­ւան, հա­զիվ թե փոխ­վի:

Այս­պի­սով, ընդ­հան­րա­կան ի­մաս­տով հաս­կա­նա­լի է, թե ին­չու ­Նի­կո­լը, Պու­տի­նի հետ «փոքր» հան­դի­պու­մից ե­րեք-չորս շա­բաթ հե­տո նո­րից Մոսկ­վա է գնում: ­Բայց ե­թե դա դե­տա­լա­վո­րենք կոնկ­րետ այս ի­րա­վի­ճա­կի հա­մար, ի՞նչ ենք ստա­նա­լու, դա է հար­ցը:

­­Մի կող­մից, հաս­կա­նա­լի է, ­Մոսկ­վա­յի հետ խնդիր­նե­րի եւ ­Մոսկ­վա­յում լու­ծե­լու հար­ցե­րի պա­կաս չկա: ­Բայց այս պա­հին կա մեկ դրվագ, ո­րը, թե­րեւս, ա­ռաջ­նա­յին պլա­նում է: Այն է, թեեւ ­Նի­կո­լը միան­գա­մայն տե­ղը-տե­ղին ո­գե­ւոր­վեց` ­Վա­շինգ­տոն այ­ցե­լե­լով եւ Թ­րամ­փի ներ­կա­յութ­յամբ Ա­լիե­ւի հետ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» նա­խաս­տո­րա­գե­լով, Թ­րամ­փի հետ էլ՝ նրա ան­վամբ «ու­ղու» պայ­մա­նա­գիր, ու հե­տո էլ եր­կար-բա­րակ ­Մոսկ­վա­յին ու ­Թեհ­րա­նին հա­մո­զել, թե դա նրանց դեմ չէ, բայց է­լի գոր­ծը տե­ղից չի շարժ­վում: ­Նախ, մեծ հարց է, թե ԱՄՆ-ն­ ի­րա­կա­նում որ­քա­նո՞վ է լուրջ ըն­դու­նում «Թ­րամ­փի ու­ղի» կա­ռու­ցու­մը մի երկ­րում, ո­րի ան­գամ ա­նունն է Թ­րամ­փը հա­ճա­խա­կի մո­ռա­նում: Այն պա­րա­գա­յում, երբ այդ ու­ղին գնում բախ­վում է մի կող­մից՝ ­Ռու­սաս­տա­նին, մնուս կող­մից՝ Ի­րա­նին, իսկ ­Կաս­պից ծո­վում՝ միան­գա­մից ­Ռու­սաս­տա­նին եւ ­Թեհ­րա­նին, հաս­կա­նա­լի է, չի կա­րող Թ­րամ­փի հա­մար տնտե­սա­կան հե­տաքրք­րութ­յուն ներ­կա­յաց­նել: Գո­նե մինչ այն պա­հը, երբ Ա­լիե­ւի ու ­Նի­կո­լի փո­խա­րեն ­Մոսկ­վա­յի ու ­Պե­կի­նի հետ չի կա­րո­ղա­ցել պայ­մա­նա­վոր­վել: Մ­յուս կող­մից, հա­զիվ այս թուղ­թը նա­խաս­տո­րագ­րած, Ա­լիեւն ան­մի­ջա­պես շա­րու­նա­կեց խո­սել ­Հա­յաս­տա­նի ­Սահ­մա­նադ­րութ­յունը փո­խե­լու մա­սին, ու քա­նի դեռ այդ պա­հան­ջը կա, նա­խաս­տո­րագ­րու­մից ստո­րագր­ման անց­նե­լը եւս ար­գե­լակ­ված է: Ընդ ո­րում, քա­նի դեռ այս վեր­ջի­նը տե­ղի չի ու­նե­ցել, ինչ­քան էլ որ Էր­դո­ղանն իր ­Քը­լը­չին ու­ղար­կեց ­Հա­յաս­տան, մեկ է, պաշ­տո­նա­պես աս­ված է, որ սահ­մա­նը չի բաց­վե­լու:

Այ­սինքն, այս պա­հին ­Նի­կո­լը գտնվում է մո­տա­վո­րա­պես այն վի­ճա­կում, ինչ օ­գոս­տո­սի սկզբնե­րին էր, երբ դեռ ­Վա­շինգ­տոն չէր գնա­ցել: Չ­նա­յած, մեկ փո­փո­խութ­յուն, որն այս ըն­թաց­քում կա­րող էր լի­նել, չկա: Այ­սինքն, ե­թե դեռ օ­գոս­տո­սի սկզբնե­րին կա­յին ո­րոշ նա­խադր­յալ­ներ, որ ռուս-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը կա­րող են տե­ղա­փոխ­վել այլ դի­նա­մի­կա, ա­պա ներ­կա պա­հին դրանք դեռ շա­րու­նա­կում են հե­տե­ւո­ղա­կա­նո­րեն ստվել: Այդ թվում, օ­գոս­տո­սի սկզբնե­րին Ու­րա­լում ադր­բե­ջա­նա­կան դիաս­պո­րի ա­ռաջ­նորդ ­Շիխ­լինս­կուն ձեր­բա­կա­լե­լու մա­սին վերջ­նա­կան քա­ղա­քա­կան ո­րո­շում կա­յաց­վեց, ո­րին հա­ջոր­դե­ցին բա­զում նման այլ ձեր­բա­կա­նութ­յուն­ներ, ո­մանց ար­տաք­սե­ցին, շա­տե­րի, այդ թվում՝ Ա­լիե­ւի նախ­կին խնա­մու գույքն առգ­րավ­վեց: ­Վեր­ջա­պես, ե­թե մինչ այդ Ուկ­րաի­նա­յում ադր­բե­ջա­նա­կան նավ­թա­գա­զա­յին հա­մա­կարգն ան­ձե­ռենմ­խե­լի էր մնում, այս ըն­թաց­քում դրանք հայտն­վե­ցին ռու­սա­կան թի­րա­խա­վոր­ման տակ: Եվ այս ա­մե­նը էա­կա­նո­րեն փո­խում է հա­րավ­կով­կաս­յան տի­րույ­թում խա­ղի կա­նոն­նե­րը, ին­չը մի կող­մից, ­Հա­յաս­տա­նի հա­մար լուրջ շանս է, մյուս կող­մից, ոչ պա­կաս լուրջ վտանգ՝ կախ­ված հա­յաս­տան­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի հե­տա­գա քայ­լե­րից: ­Մաս­նա­վո­րա­պես, երբ ­Ռու­սաս­տա­նում ակ­տի­վա­նում են Ադր­բե­ջա­նի դեմ ընդ­հուպ՝ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղութ­յու­նեն­րի թե­ման, իսկ ­Հա­յաս­տա­նը գնում է, ըստ էութ­յան, «թյուր­քա­կան մի­ջանցք» բա­ցե­լու ուղ­ղութ­յամբ, ա­պա դա ար­դեն վե­րած­վում է ծայ­րա­հեղ ա­նո­րոշ ա­պա­գա­յի, եւ հա­կա­ռա­կը:

­­Գու­մա­րած սրան այն սրա­ցում­ները, ո­րոնք չեն դա­դա­րում ­Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում, եւ ա­ռաջ է գա­լիս մի պատ­կեր, ո­րը 180 աս­տի­ճա­նով տար­բեր­վում է ­Նիկո­լի քա­րո­զած «խա­ղա­ղութ­յու­նից»: Ընդ ո­րում, փո­փո­խութ­յուն­ներն այն աս­տի­ճան են ա­րա­գա­ցել, որ շա­րու­նա­կում է մեծ հարց մնալ, թե ­Նի­կո­լի նման տեր­մի­նա­բա­նութ­յունն ի՞նչ գործ­նա­կան տեսք կստա­նա ա­սենք մեկ-եր­կու ամ­սից, էլ չենք խո­սում մինչ գա­լիք տար­վա ընտ­րութ­յուն­նե­րը ըն­կած ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծի մա­սին:

Այս­պի­սով, որ այս ողջ կոմպ­լեք­սը դրված է լի­նե­լու ­Նի­կո­լի մոս­կով­յան այ­ցի հիմ­քում, դա հաս­տատ է: Իսկ ա­վե­լի կարճ ա­սած` ­Մոսկ­վա­յին այս պա­հին ­Նի­կո­լից մեկ բան է ըն­դա­մե­նը պետք՝ վեր­ջ­նա­կան գնա­հա­տում, թե նա որ դաշ­տում է, ընդ ո­րում, ա­մե­նա­տե­սա­նե­լի եւ ա­մե­նա­շո­շա­փե­լի ձե­ւով: ­Նաեւ հաշ­վի առ­նենք, որ ռու­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նութ­յունն այս պա­հին, ին­չը ցույց տվեց նաեւ Դ­միտ­րի ­Կո­զա­կի (ով, հի­շեց­նենք, վե­րահս­կում էր մաս­նա­վո­րա­պես հա­րավ­կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յամբ ռու­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը) վեր­ջերս կա­յա­ցած պաշ­տո­նան­կութ­յու­նը, են­թարկ­վում է խոր­քա­յին, ար­մա­տա­կան տրանս­ֆոր­մա­ցիա­յի: Իսկ դա նշա­նա­կում է, որ ­Նի­կո­լից ստաց­ված նշված հար­ցի պա­տաս­խան կան­խո­րո­շե­լու է նաեւ, թե կոնկ­րետ հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յամբ ինչ նոր մե­խա­նիզմ­ներ է Մոսկ­վան կի­րա­ռե­լու: Ընդ ո­րում, որ այդ նույն կուր­սը լի­նե­լու է շատ ա­վե­լի պրագ­մա­տիկ, այն է՝ էա­կա­նո­րեն ա­վե­լի կոշտ, կամ ­Խա­չա­տուր­յա­նի ա­սած՝ «ի­րա­կան գոր­ծըն­կե­րա­յին» ուղղ­վա­ծութ­յան, կար­ծում են հենց ռու­սա­կան տեղ­յակ աղբ­յուր­նե­րը:

­­Թե­րեւս, ար­դեն ա­մե­նա­մոտ ա­պա­գա­յում ար­դեն պարզ կդառ­նա, թե այդ եր­կու մո­տե­ցում­նե­րից որն է կի­րառ­վե­լու հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յա­մբ, այն է, ­Նի­կո­լի այս այցն ինչ ի­րա­կան արդ­յունք­ներ է ու­նե­ցել:

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝