Ամբերդ ամրոցի առեղծվածն ու գաղտնիքը
Տեսանյութերhttps://youtube.com/shorts/5HkIRrB5IJI?si=DMcIeOGEP_VsbnUH
Ամբերդը Հայաստանի միջնադարյան ամենանշանավոր բերդաքաղաքներից է։ Այն տեղակայված է Արագած լեռան հարավային լանջին, Բյուրական գյուղից 7 կմ հյուսիս-արեւմուտք, Արքաշեն եւ Ամբերդ գետերի միախառնման եռանկյունաձեւ հրվանդանի վրա։ Ամրոցը կառուցվել է հին եւ միջնադարյան Հայաստանում ընդունված ամրոցաշինության սկզբունքների համաձայն՝ բոլոր կողմերից շրջապատված է անդունդներով՝ ստեղծելով բնական պաշտպանական հզոր համակարգ։ Ամբերդի հիմնադրման ստույգ ժամանակն անհայտ է։ Այն վերագրում է կիկլոպյան, ուրարտական կամ վաղմիջնադարյան ժամանակաշրջաններին, սակայն հնագիտական ուսումնասիրությունները վկայում են, որ ամրոցը կառուցվել է 9-13-րդ դարերում։ Ամբերդի շինարարությունը սկսվել է Կամսարականների կողմից 7-րդ դարում, 10-րդ դարում պատկանել է Պահլավունի իշխաններին՝ դառնալով Բագրատունյաց Հայաստանի պաշտպանական կարեւոր հենակետերից մեկը։
Հետագայում Ամբերդն անցել է Զաքարյաններին, այնուհետեւ Վաչուտյաններին, որոնք ամրոցը դարձրել են վարչական կենտրոն
Երբեմնի հզոր ամրոցը վերջնականապես ամայացել և իր նշանակությունը կորցրել է 14-րդ դարի վերջին` Լենկթեմուրի օրոք: