ԱԼԻԵՎԸ ԿԱՐՈՂ Է ՀՐԱՊՈՒՐՎԵԼ, ԵՐԲ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՑ ԱՅՍՊԵՍ «ԷՍՏԻ ՀԱՄԵՑԵՔ» ԵՆ ԱՆՈՒՄ

­Նա­խօ­րեին ադր­բե­ջան­ցի լրագ­րող Աֆ­ղան Մուխ­տար­լին կոչ հնչեց­րեց՝ այ­րել Բաք­վում ռու­սա­կան դես­պա­նա­տու­նը՝ կապ­ված Ե­կա­տե­րին­բուր­գում ադր­բե­ջա­նա­կան սփյուռ­քի ան­դամ­նե­րի աղմ­կա­հա­րույց ձեր­բա­կա­լութ­յուն­նե­րի պատ­մութ­յան հետ: «Մեր հինգ հայ­րե­նա­կից­ներ սպան­վել են, բայց Ռու­սաս­տա­նի դես­պա­նա­տու­նը չի այր­վել: Ի­րենց հար­գող ազ­գե­րը քա­րը քա­րի վրա չէին թող­նի այս դես­պա­նա­տա­նը»,- գրել է նա: Տես­նես ի՞նչ է մտա­ծում Աֆ­ղա­նը՝ դրա­նից հե­տո ոչ թե Մոսկ­վա­յում ադր­բե­ջա­նա­կան դես­պա­նա­տան, այլ, առ­հա­սա­րակ, Բաք­վում «քա­րը քա­րի վրա» կմնա՞: Բայց չնա­յած հե­տե­ւանք­նե­րին, միայն այն, որ Բաք­վում նման կո­չեր կան, ար­դեն իսկ շատ բա­նի մա­սին է ակ­նար­կում:

ՄՈՍԿՎԱՆ ԵՎ ԲԱՔՈՒՆ ՄՈՏԵՆՈՒՄ ԵՆ ԹՇՆԱՄՈՒԹՅԱՆ ՇԵՄԻՆ

Ա­մեն դեպ­քում, ներ­կա­յումս ու­նենք նման ի­րո­ղութ­յուն՝ ինչ­պես Նի­կոլ Վո­վա­յի­չը, այն­պես էլ Իլ­համ Հեյ­դա­րո­վիչն այս պա­հին ռու­սա­կան քա­ղա­քա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի, քա­ղա­քա­գի­տա­կան աղբ­յուր­նե­րի եւ ազ­գայ­նա­կան թե­ւի ա­մե­նա­սուր քննա­դա­տութ­յան թի­րա­խում են: Պա­տա­հա­կա՞ն է, որ հենց նույն պա­հին, դեռ կհաս­նենք: Մինչ այդ, ֆիք­սենք, թե ինչ է կա­տար­վել:

­Նի­կո­լի պա­րա­գա­յում պատ­կերն ա­վե­լի հաս­կա­նա­լի է. տա­րի­նե­րի հակ­ա­ռու­սա­կան ար­շավ­նե­րից եւ ա­րեւմ­տա­մետ քայ­լե­րից հե­տո նա հա­սավ ՌԴ քա­ղա­քա­ցի հան­դի­սա­ցող Սամ­վել Կա­րա­պետ­յա­նի ձեր­բա­կա­լութ­յա­նը եւ Հայ ե­կե­ղե­ցու դեմ ար­շա­վանք­նե­րին: Ռու­սաս­տա­նում դա գնա­հա­տում են, որ­պես ռու­սա­կան վեկ­տո­րից վերջ­նա­կան թռիչ­քի եւ քա­ղա­քա­կան ուղղ­վա­ծութ­յու­նը ոչ թե նույ­նիսկ Ա­րեւ­մուտք, այլ դե­պի Թուր­քիա շրջե­լու մեծ ծրագ­րի վեր­ջին է­տա­պը: Ռու­սա­կան մի շարք աղբ­յուր­ներ էլ կար­ծում են, որ ե­թե այս ա­մե­նը Նի­կո­լը կա­րո­ղա­նա մար­սել, ա­պա կհա­ջոր­դի ՀԱՊԿ-ից եւ ռու­սա­կան ին­տեգ­րա­ցիոն այլ կա­ռույց­նե­րից պաշ­տո­նա­պես Հա­յաս­տա­նի դուրսբե­րու­մը, ռու­սա­կան ռազ­մա­բա­զա­յի հե­ռա­ցու­մը, Ադր­բե­ջա­նի եւ Թուր­քիա­յի հետ «հաշ­տութ­յու­նը», եւ վերջ, խաղն այդ­քա­նով կա­վարտ­վի: Թե մինչ այդ կամ դրա­նից հե­տո Մոսկ­վան ինչ կա­րող է ա­նել, դա ար­դեն այլ թե­մա է:

Ադր­բե­ջա­նի պա­րա­գա­յում էլ, նման է, որ ի­րա­վի­ճա­կը զար­գա­նում է դեռ ան­ցած տա­րե­վեր­ջին ինք­նա­թի­ռի կոր­ծան­ման պատ­մութ­յա­նը հա­ջոր­դած՝ Ադր­բե­ջա­նի կող­մից ՌԴ-ի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը սրե­լու պատ­մութ­յան տրա­մա­բա­նութ­յամբ: Այ­սինքն, Մոսկ­վան Ա­լիե­ւի հետ լե­զու գտնե­լու մի շարք փոր­ձե­րից հե­տո ան­ցավ ո­րո­շա­կի գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րի, ո­րոն­ցից վեր­ջի­նը Ե­կա­տե­րին­բուր­գի պատ­մութ­յունն էր: Այն է, Ե­կա­տե­րին­բուր­գում քննչա­կան գոր­ծի շրջա­նակ­նե­րում մա­հա­ցան ՌԴ քա­ղա­քա­ցի հան­դի­սա­ցող ադր­բե­ջան­ցի­ներ. ըստ ռու­սա­կան նախ­նա­կան տվյալ­նե­րի՝ եր­կու, ադր­բե­ջա­նա­կա­նի՝ հինգ հո­գի, շա­տե­րին ձեր­բա­կա­լե­ցին, եւ կա­յաց­վում է կա­լան­քի ո­րո­շում: Բա­քուն միան­գա­մից ան­ցավ սրաց­ման. Ռու­սաս­տա­նի գոր­ծե­րի ժա­մա­նա­կա­վոր հա­վա­տար­մա­տա­րին կան­չե­ցին Ադր­բե­ջա­նի ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րա­րութ­յուն ՝ խիստ, ան­գամ՝ վի­րա­վո­րա­կան բնույ­թի բո­ղոքի նո­տա հանձ­նե­լով, չե­ղար­կե­ցին ռուս պաշ­տոն­յա­նե­րի այ­ցե­րը Ադր­բե­ջան եւ ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի­նը՝ Ռու­սաս­տան, ար­գե­լե­ցին ռու­սա­կան մշա­կու­թա­յին եւ այլ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը, եւ այդ­պես շա­րու­նակ: Ու սա այն դեպ­քում, երբ ան­գամ ադր­բե­ջա­նա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի պնդմամբ, Ե­կա­տե­րին­բուր­գում ՌԴ ԱԴԾ աշ­խա­տա­կից­նե­րը գոր­ծո­ղութ­յուն են ի­րա­կա­նաց­րել Սա­ֆա­րով­նե­րի ըն­տա­նի­քի՝ ադր­բե­ջա­նա­կան ծա­գում ու­նե­ցող Ռու­սաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հաս­ցե­նե­րում, եւ քրգոր­ծը վե­րա­բե­րում է սպա­նութ­յուն­նե­րի, սպա­նութ­յան փոր­ձե­րի, «ռե­կե­տին» եւ ֆի­նան­սա­կան բնույ­թի այլ հան­ցա­գոր­ծութ­յուն­նե­րի: Այ­սինքն, ի­րա­վա­կան տե­սանկ­յու­նից պաշ­տո­նա­կան Բա­քուն այս ա­մե­նի հետ կապ­ված ո­րե­ւէ գոր­ծա­ռույթ չի կա­րող ու­նե­նալ:

­Սա­կայն բո­լորն են հաս­կա­նում, որ այս ա­մե­նը միան­գա­մայն այլ հիմ­քեր ու­նի: Այս­պես, ներ­կա պա­հին ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի հետ կապ­ված, ան­կախ այն բա­նից` նրանք ՌԴ քա­ղա­քա­ցի­ներ են, թե` ա­նօ­րի­նա­կան ներ­գաղթ­յալ­ներ, տա­րաբ­նույթ գոր­ծո­ղութ­յուն­ներ են ի­րա­կա­նաց­վում ՌԴ-ի տար­բեր հատ­ված­նե­րում: Օ­րի­նակ, Ե­կա­տե­րին­բուր­գին զու­գա­հեռ, ի­րա­վա­պահ­նե­րը գոր­ծո­ղութ­յու­ններ ի­րա­կա­նաց­րին նաեւ Վո­րո­նե­ժի «Ա­լեք­սեեւս­կիի» խո­շոր եւ գե­րե­կամ­տա­բեր շու­կա­յում, որն ա­զե­րիա­կան վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ է: Նույն Ե­կա­տե­րին­բուր­գում, ըստ տե­ղի աղբ­յուր­նե­րի, Զիեդ­դին եւ Հու­սեյն Սա­ֆա­րով­նե­րը ոչ թե պար­զա­պես ռես­տո­րա­նա­տե­րեր են, այլ մի հսկա հան­ցա­վոր «սին­դի­կատ» են ստեղ­ծել, եւ այս­պես շա­րու­նակ: Ընդ ո­րում, սրանք ե­զա­կի դեպ­քեր չեն, ընդ­հան­րա­կան ի­մաս­տով հար­վա­ծի տակ  են վերց­վել, այս­պես ա­սած, ՌԴ-ում «ադր­բե­ջա­նա­կան մա­ֆիան» եւ ա­պօ­րի­նի միգ­րանտ­նե­րը: Ա­վե­լին, հատ­կա­պես ռու­սա­կան ազ­գայ­նա­կան շրջա­նակ­նե­րում այն թեզն է զար­գա­նում, որ պար­տա­դիր կար­գով հար­վա­ծը պետք է ուղ­ղել ա­զե­րի օ­լի­գարխ­նե­րին: Նաեւ այն հիմ­քով, որ այդ մասշ­տա­բա­յին բիզ­նես­նե­րից իր մեծ բա­ժինն ու­նի նաեւ ան­ձամբ Ա­լիե­ւը: Կարճ ա­սած, ե­թե այդ բիզ­նես­նե­րը ժա­մա­նա­կին հա­մե­մա­տա­բար ան­ձեռնմ­խե­լի էին, հի­մա ար­դեն միայն ծա­վալ­վող ճնշում­նե­րի տակ են: Եվ այն, որ դա կապ­ված է Ա­լիե­ւի այս նոր քա­ղա­քա­կան կուր­սի հետ, հաս­կա­նում են բո­լո­րը:

ՈՒՐ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ՌՈՒՍ-ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

­Բայց խնդիրն այս­տեղ միայն բիզ­նե­սը եւ մեծ ե­կա­մուտ­նե­րը չեն: Այ­սինքն, Մոսկ­վա­յում ա­վե­լի ու ա­վե­լի են ա­ռաջ տա­նում այն գա­ղա­փա­րը, որ Ա­լիե­ւը, օգտ­վե­լով ռուս­նե­րի լռութ­յու­նից, ի­րե­նով ա­նելով Ար­ցա­խը, եւ հի­մա գնում է կուր­սի փո­փո­խութ­յան: Նաեւ այն հաշ­վար­կով, որ այն պա­հին, երբ Ռու­սաս­տա­նը կվե­րա­կանգ­նի իր աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան դիր­քե­րը Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում, կվե­րա­դարձ­նի ար­ցա­խա­հա­յութ­յա­նը Ար­ցախ, եւ կստեղծ­վի մո­տա­վո­րա­պես այն ստա­տուս-քվոն, ո­րը կար ԽՍՀՄ-ի ժա­մա­նակ: Դա թույլ չտա­լու հա­մար էլ Ադր­բե­ջա­նին պետք է թուր­քա­կան վեկ­տո­րի ամ­րա­ցու­մը, ընդ ո­րում` ողջ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում: Կարճ ա­սած, որ Ա­լիե­ւը «գցել» է Մոսկ­վա­յին, եւ դրա­նում մեծ է նաեւ Ռու­սաս­տա­նի մեղ­քը: Օ­րի­նակ, ազ­գայ­նա­կան թե­ւը ներ­կա­յաց­նող քա­ղա­քա­գետ եւ պատ­մա­բան Վ­լա­դի­միր Ռու­ժանս­կին պատ­կե­րը բա­ցատ­րում է այս­պես. «Այս­տեղ ար­ժե դի­տար­կել ոչ միայն այս կոնկ­րետ դեպ­քը, այլեւ 2020 թվա­կա­նից ի վեր տե­ղի ու­նե­ցած բո­լոր ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը։ Օ­րի­նակ՝ մեր խփված ռազ­մա­կան ուղ­ղա­թի­ռը եւ Ղա­րա­բա­ղում ռուս սպա­նե­րի սպա­նութ­յու­նը։ Ոչ ոք Ադր­բե­ջա­նին պա­տաս­խա­նատ­վութ­յան չի են­թար­կել դրա հա­մար։ Դ­րա հա­մար էլ Ադր­բե­ջա­նի իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը ի­րենց ի­րա­վունք են հա­մա­րում պա­հանջ­ներ ներ­կա­յաց­նել Ռու­սաս­տա­նին, կար­ծես այն ի­րենց ինչ-որ ինք­նա­վար մարզ լի­նի»: Արդ­յուն­քում, ըստ փոր­ձա­գե­տի, ե­թե հի­մա այդ ի­րա­վի­ճա­կը չփոխ­վի, վա­ղը կա­րող է ուշ լի­նել:

­Ռու­սա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րին մոտ կանգ­նած փոր­ձա­գի­տա­կան այլ աղբ­յուրն էլ այս­պես է նկա­րագ­րում ներ­կա­յումս ձե­ւա­վոր­վող ռուս-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը. «Ռու­սաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի միջեւ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը մտնում են հա­մա­կար­գա­յին սա­ռեց­ման փուլ: Վեր­ջին դի­վա­նա­գի­տա­կան ​​ազ­դան­շան­նե­րը բա­ցա­հայ­տում են ռազ­մա­վա­րա­կան ճեղք­ված­քի աճ: Ա­ռա­ջին հա­յաց­քից պահ­պան­վել է շփում­նե­րի պաշ­տո­նա­կան մա­կար­դա­կը, բայց գործ­նա­կա­նում Բա­քուն ցու­ցադ­րա­բար կրճա­տում է երկ­կողմ փոխ­գոր­ծակ­ցութ­յան ու­ղի­նե­րը, եւ այս ա­մե­նը Մոսկ­վա­յից հե­ռա­նա­լու լավ կա­ռուց­ված քա­ղա­քա­կա­նութ­յան տար­րեր… Ադր­բե­ջա­նը ա­րա­գո­րեն անց­նում է ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նութ­յան մո­դե­լի, ո­րը կա­ռուց­ված է Մոսկ­վա­յի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի ար­ժեզրկ­ման հա­մա­կար­գա­յին հե­նա­րա­նով՝ Ան­կա­րա­յի օգ­տին՝ որ­պես անվ­տան­գութ­յան, տնտե­սութ­յան եւ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ճար­տա­րա­պե­տութ­յան հիմ­նա­կան գոր­ծըն­կեր։ Եվ­րա­սիա­կան ին­տեգր­ման բա­նաձ­եւե­րը փո­խա­րին­վում են «թուր­քա­կան միաս­նութ­յան» հա­յե­ցա­կար­գով, որ­տեղ Բա­քուն ի­րեն դի­տար­կում է որ­պես ռու­սա­կա­նին այ­լընտ­րան­քա­յին վե­րազ­գա­յին նա­խագ­ծի ան­բա­ժա­նե­լի մաս։ Ա­պա­գա­յի ուր­վագ­ծե­րը ակն­հայտ են. Բա­քուն կշա­րու­նա­կի իր ռազ­մա­վա­րա­կան հե­ռա­վո­րութ­յու­նը պահ­պա­նել, չնա­յած ձեւա­կա­նո­րեն խու­սա­փում է կտրուկ քայ­լե­րից։ Մոսկ­վան, Անդր­կով­կա­սում իր ազ­դե­ցութ­յան գոր­ծիք­նե­րի թու­լաց­ման ֆո­նին, գործ­նա­կա­նում կորց­նում է իր հե­տա­դարձ կա­պի լծակ­նե­րը։ Ա­լի­եւի հետ երկ­խո­սութ­յու­նը փա­կու­ղի է մտել. նույ­նիսկ խորհր­դան­շա­կան փո­խազ­դե­ցութ­յուն չկա, եւ նախ­կին դի­վա­նա­գի­տա­կան ​​​​խո­ղո­վակ­նե­րը սա­ռեց­ված են։ Սա հռե­տո­րա­բա­նութ­յամբ փոխ­հա­տու­ցե­լու փոր­ձե­րը այլեւս չեն աշ­խա­տում. անհ­րա­ժեշտ է հա­մա­կար­գա­յին ար­ձա­գանք։ Անդր­կով­կա­սում ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նութ­յան նկատ­մամբ իր մո­տեց­ման ռազ­մա­վա­րա­կան վե­րա­գոր­ծարկ­ման բա­ցա­կա­յութ­յան դեպ­քում Ռու­սաս­տա­նը ռիս­կի է դի­մում վերջ­նա­կա­նա­պես զի­ջել տա­րա­ծաշր­ջա­նը Թուր­քիա­յին եւ­ այլ ար­տա­քին խա­ղա­ցող­նե­րին»։ Ու սրա­նում, ինչ խոսք, լուրջ տրա­մա­բա­նութ­յուն կա:

ԿԱ ՎՏԱՆԳ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՄԱՐ

Այն, որ այս ի­րա­վի­ճա­կը Հա­յաս­տա­նի հա­մար վտան­գա­վոր ըն­թաց­քի մեջ է, դա «ան­զեն աչ­քով» էլ կա­րե­լի է տես­նել: Այն, որ Ռու­սաս­տա­նը հիմ­նա­կան ար­գե­լակ­նե­րից էր՝ Ս­յու­նի­քի հան­դեպ Ադր­բե­ջա­նի հա­վակ­նութ­յուն­նե­րի հար­ցում, դա միան­շա­նակ է: Եվ այս պա­հին, երբ Բա­քուն գնում է Ռու­սաս­տա­նի ազ­դե­ցութ­յան կտրուկ թու­լաց­ման, բնա­կան է, այդ ար­գե­լակն էլ սկսում է ո­րո­շա­կիո­րեն իր դե­րը կորց­նել:

­Կու­նե­նա­յինք միան­գա­մայն այլ ի­րա­վի­ճակ, ե­թե Հա­յաս­տա­նում Նի­կոլ չլի­ներ: Այ­սինքն՝ իշ­խա­նութ­յուն, ո­րը հե­տե­ւո­ղա­կա­նո­րեն, ան­գամ ներ­կա ծայ­րա­հեղ վտան­գա­վոր ի­րա­վի­ճա­կում է շա­րու­նա­կում վատ­թա­րաց­նել հա­րա­բե­րութ­յու­նն­երը Ռու­սաս­տա­նի հետ: Այ­սինքն, ե­թե այս պա­հին հայ-ռազ­մա­կան ռու­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մե­խա­նիզմն աշ­խա­տեր իր ողջ ծա­վա­լով, ա­պա Ս­յու­նի­քի ուղ­ղութ­յամբ ագ­րե­սիան մա­հա­ցու վտան­գա­վոր կլի­ներ ոչ թե Հա­յաս­տա­նի, այլ՝ Ադր­բե­ջա­նի հա­մար: Բայց ու­նենք Նի­կոլ, ո­րի, օ­րի­նակ, արտ­գործ­նա­խա­րար Ա­րոն ան­գամ նման վտան­գա­վոր ի­րա­վի­ճա­կում է հրա­ժար­վում մեկ­նել ՀԱՊԿ-ի հեր­թա­կան մի­ջո­ցառ­մա­նը՝ հայտ­նի բա­ցա­հայտ ար­հես­տա­կա­նո­րեն սարք­ված պատ­մութ­յան պատ­ճա­ռով: Ա­վե­լին, այս օ­րե­րին նի­կո­լա­կան իշ­խա­նութ­յու­ննե­րի կող­մից ան­գամ ակ­նարկ­ներ կան, թե կա­րող են վերջ­նա­կա­նա­պես դուրս գալ ՀԱՊԿ-ից: Չ­նա­յած, Էր­դո­ղա­նի դու­ռը գնա­լու վեր­ջին խայ­տա­ռա­կութ­յու­նը, Ե­կե­ղե­ցու դեմ ար­շա­վանք­նե­րը եւ ներ­քին հեր­թա­կան մղձա­վան­ջի ստեղ­ծու­մը ակ­նարկ էր, որ այս ա­մե­նը հենց այն­պես չի ար­վում:

Ի­մաստն էլ կա­րե­լի է հաս­կա­նալ. ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մը Ա­լիե­ւի հա­մար դեռ բաց է պա­հում «հնա­րա­վո­րութ­յան պա­տու­հա­նը»: Ի­հար­կե, այս պա­հին Ա­լիե­ւը պա­տե­րազ­մի հար­ցում իր հեր­թին խնդիր­ներ ու­նի: Թուր­քիան ինքն է խա­ռը Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում, եւ կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յամբ դժվար թե Ա­լիե­ւին լուրջ օգ­նութ­յան հնա­րա­վո­րութ­յուն ու­նե­նա: Իս­րա­յելն իր հեր­թին է ա­նո­րո­շութ­յան մեջ: Բայց եւ այն­պես, «պա­տու­հանն» Ա­լիե­ւի հա­մար կա­րող է ա­մե­նաու­շը մեկ տա­րուց փակ­վել: Նախ, Ուկ­րաի­նա­յում կա­րող է ա­մեն բան վեր­ջա­նալ: Երկ­րոր­դը, Նի­կո­լի վե­րար­տադր­ման հնա­րա­վո­րութ­յու­ններն են շատ ցածր: Կարճ ա­սած, ե­թե պետք է ռիս­կի գնալ, ա­պա Ա­լիե­ւի հա­մար ժա­մա­նա­կը սուղ է:

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝