ՄԵՌԱԾ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆԸ ՀԱՍՑՎԱԾ «ԿՈՆՏՐՈԼՆԻ ԿՐԱԿՈՑԸ»
ՏնտեսությունԵվ այսպես, Սամվել Կարապետյանի հետ կապված սկանդալային պատմության ֆոնին, Նիկոլն օրակարգ բերեց եւ ակտիվորեն առաջ է տանում «Հայաստանի էլեկտրական ցանցերը» (ՀԷՑ) ազգայնացնելու գաղափարը: Ավելին, նա անգամ հայտարարեց, թե նման օրենսդրական նախաձեռնություն օրակարգում կա:
Այն պարագայում, երբ Կարապետյանին չգիտես էլ ինչի համար բանտ տարան, իհարկե, Նիկոլից սպասելի է, որ համարժեք «իրավական» քայլերով նաեւ ՀԷՑ-ի գլխին նման մի օյին բերի: Նաեւ հասկանալի է, թե տնտեսական իմաստով Հայաստանի համար ինչ հարված կդառնա նման գործողությունը: Բավական է ընդամենը հիշատակել այդ հետեւանքներից մի քանիսը, որի մասին տնտեսագետները գործնականում համամիտ են: Այն է, դա պարզապես աշխարհին ցույց կտա, թե հայաստանյան տնտեսությունում ինչպիսի կատարյալ «ռեկետային» իրավիճակ է, որից հետո ներսի եւ դրսի ամեն մի ներդրող, եթե այդպիսիք դեռ մնացել են, կմտածի ունեցածը Հայաստանից փախցնելու մասին: Եվ ոչ միայն ներդրողները. սա բոլոր քիչ թե շատ փող ունեցողի համար կդառնա ահազանգ` Հայաստանում մեկ քայլ այս կողմ, մեկ քայլ այն կողմ կատարեցիր Նիկոլի քմահաճույքից, պարզապես կարող են նույն «օրինական հիմունքներով» ունեցածդ ձեռքիցդ խլել: Այսինքն, կապիտալի արտահոսքի ահագնացումը եւ ներհոսքի ծայրահեղ դանդաղեցումն ամենաքիչն է, որը կհետեւի Նիկոլի նման քայլին: Ու սրան պետք է գումարել նաեւ այն հետեւանքները, որը ուղղակիորեն կբխի նման քայլից` ներքին տնտեսությանը հասցված հարվածների տեսքով:
Կրկնենք, այս ամենն էս գլխից է հասկանալի, այս մասին փորձագետները գործնականում միակարծիք են: Սակայն իրականում խնդիրը շատ ավելի խորքային է: Նկատի ունենք, որ Նիկոլը նման հարված է հասցնում կամ պատրաստվում է հասցնել այն իրավիճակում, երբ Հայաստանում տնտեսություն հասկացությունը գործնականում արդեն կորցրել է իր իմաստը: Ու դա է ցույց տալիս անգամ վիճակագրություն կոչվածը, որի միակ դարդուցավը հնարավորինս իշխանահաճո պատկեր նկարագրելն է, սակայն դա անելը պարզապես դարձել է անհնար:
Բերենք մի քանի թվեր: Այսպես, շարունակական անկումային դինամիկայի մեջ է մնում Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշ կոչվածը: Եթե, օրինակ, մարտին ներկայացրել էին 11,9 տոկոս աճ, ապա հունվար-ապրիլի համար այն 4,4 տոկոս է: Հունվար-ապրիլին արդյունաբերությունը նվազել է մոտ 16 տոկոսով, ներմուծումը` մոտ 50, արտահանումը` մոտ 60 տոկոսով: Այսինքն, մի քանի ոչ էական ոլորտներում ինչ-որ գունազարդումներ են արել, արհեստական ՏԱՑ-ի մի փոքրիկ աճ սարքել: Բայց իրականում, ինչպես այդ թվերն են ցույց տալիս, ունենք իրական տնտեսության «սատկած» վիճակ: Գումարենք սրան աստղաբաշխական ցուցանիշների հասած պետական պարտքը, եւ իրական պատկերի ողբերգականության մասին կվկայի ամեն մի տնտեսագետ:
Նախօրեին էլ իշխանական մանկլավիկները առոք-փառոք միաձայն հաստատեցին անցած տարվա բյուջեի կատարողականը: Եկամուտները հավաքագրված են, ծախսերը` թերակատարված: Թե ինչպես էին իրենց կոտորում պատկան նախարարներն ու այլք, որ ինչ-որ բան կարողանային ասել, թե քանի աբսուրդի հասնող հայտարարություն հնչեցրին, որ վիճակը մի փոքր մեղմ ներկայացնեն, նույնիսկ լավ է` չհիշենք: Ֆինանսների նախարար կոչվածն անգամ այն մտքին հասավ, թե իրանական պատերազմից սպասվող ռիսկերը դեռ չեն էլ գնահատել. բա էլ ինչո՞վ են զբաղվում: Ու այսպես շարունակ, որ կողմից մոտենաս, բառացիորեն ավերակների ես բախվում:
Ահա այս իրավիճակում է, որ Նիկոլը նման հերթական մեգահարվածն է պատրաստվում հասցնել հայաստանյան տնտեսությանը: Ընդ որում, եթե անգամ նա այս պահին կանգ առնի, մեկ է, արդեն իսկ հասցված է ծանրագույն հարված. գործարար դաշտը պարզապես ավելորդ անգամ տեսնում է, որ երկրի ղեկին նստած է մեկը, ով ցանկացած պահի կարող է նման մի բան անել: Որեւէ պետության քիչ թե շատ ադեկտված ղեկավար կկտրե՞ր առանց այդ էլ կիսակտրված ճյուղը, որի վրա մի կերպ նստած է: Ահա, Նիկոլը հենց դա է անում: Ու շատ պարզ հարց. սա դիտավորությո՞ւն է, թե անգամ նման պարզագույն հարցերից խելքները չի հասնում: Ավելի հակված ենք առաջին տարբերակին:
Ս.ԱԲՐԱՄՅԱՆ
