ՆՈՐ ՍՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ՌՈՒՍ-ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ

­Ներ­կա գլո­բալ սուր զար­գա­ցում­նե­րի ֆո­նին (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=314878&l=am), շա­րու­նա­կում են հե­տե­ւո­ղա­կա­նո­րեն վատ­թա­րա­նալ նաեւ ռուս-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը: Բա­նը հա­սել է տնտե­սա­կան փո­խա­դարձ հար­ված­նե­րի, թեեւ հաս­կա­նա­լի է, որ դրա տակ շատ այլ բա­ներ կան:

Այս­պես, ի պա­տաս­խան ադր­բե­ջա­նա­կան գյուղմ­թերք­նե­րի մուտ­քը ՌԴ ար­գե­լե­լուն, Ադր­բե­ջա­նում ոչն­չաց­րին Ռու­սաս­տա­նից ե­կող խտաց­րած կա­թի մեծ խմբա­քա­նակ: Բա­ցատ­րութ­յամբ, թե դրա­նում ինչ-որ հա­վե­լում­ներ կան, ո­րոնք տե­ղա­կան օ­րենսդ­րութ­յունն ար­գե­լում է օգ­տա­գոր­ծել:

Ի­րա­կա­նում, ինչ­պես նաեւ ռու­սա­կան փոր­ձա­գի­տա­կան աղբ­յուր­ներն են շա­րու­նա­կում նույն ո­ճի մեջ գնա­հա­տել. «Խ­տաց­րած կա­թը կես խնդիր է, ռազ­մա­կան ո­լոր­տում ա­վե­լի հե­տաքր­քիր բա­ներ են ծա­վալ­վում: Ադր­բե­ջա­նը ա­վե­լի ու ա­վե­լի է հե­ռա­նում Ռու­սաս­տա­նից եւ մո­տե­նում ՆԱՏՕ-ի կա­ռույց­նե­րին։ Բա­քուն հայտ­նեց, որ երկ­րի զին­ված ու­ժե­րը հա­մա­տեղ վար­ժանք­ներ են անց­կաց­նում ՆԱՏՕ-ի ու­ժե­րի հետ»։

Իսկ ա­հա ռու­սա­կան քա­ղա­քա­գի­տա­կան դաշ­տում այն ըն­կա­լումն է, որ Բա­քուն ոչ թե այս պա­հին է սկսել աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան կողմ­նո­րո­շում ընտ­րել, այլ այդ ընտ­րութ­յու­նը վա­զուց է կա­տար­ված: Այն է՝ «Այ­սօր Բաք­վի չե­զո­քութ­յան մա­սին խո­սելն ան­գամ ա­նի­մաստ է. Թուր­քիա­յի եւ ՆԱՏՕ-ի հետ մեր­ձե­ցու­մը տե­ղի է ու­նե­նում եր­կար ժա­մա­նակ եւ հետ­եւո­ղա­կա­նո­րեն»: Կամ, օ­րի­նակ, քա­ղա­քա­գետ Գե­նա­դի Պոդ­լես­նու գնա­հատ­մամբ. «Ադր­բե­ջա­նը ա­վե­լի ու ա­վե­լի քիչ է հի­շեց­նում Ռու­սաս­տա­նի դաշ­նա­կի­ցը, եւ­ ա­վե­լի ու ա­վե­լի է նման­վում Թուր­քիա­յի եւ ՆԱՏՕ-ի ար­բան­յա­կին: Ադր­բե­ջա­նա­կան բա­նա­կը մարզ­վում է Թուր­քիա­յում: Ադր­բե­ջան­ցի սպա­նե­րը, նույ­նիսկ Ադր­բե­ջա­նի ռազ­մա­կան դպրոցն ու ա­կա­դե­միան ա­վար­տե­լուց հե­տո, սո­վո­րում են Թուր­քիա­յի ռազ­մա­կան քո­լեջ­նե­րում եւ­ ա­կա­դե­միա­նե­րում: Հի­շեց­նեմ, որ Թուր­քիան ՆԱՏՕ-ի ան­դամ է»:

Ի­հար­կե, առն­վազն «տա­րօ­րի­նակ» է, որ ռու­սա­կան քա­ղա­քա­գի­տա­կան հան­րութ­յու­նը նոր է միայն սկսել տես­նել, թե ի­րա­կա­նում ինչ կեր­պար ու­նի Ա­լիե­ւը: Բայց հարցն այս պա­հին այլ է. ա­սենք տե­սան, հե­տո՞: Դ­րա դեմ Մոսկ­վան ու­նի՞ գոր­ծուն քայ­լեր: Ժա­մա­նա­կին Ա­լիե­ւին «ռամ­կա­նե­րի» մեջ էին պա­հում` Ար­ցա­խի գոր­ծոնն օգ­տա­գոր­ծե­լով: Բայց այդ գոր­ծոնն ար­դեն չկա: Կամ, օգ­տա­գործ­վում էր Հա­յաս­տա­նի՝ ՀԱՊԿ ան­դա­մութ­յան հան­գա­ման­քը, ո­րը եւս լուրջ զսպա­շա­պիկ էր Ա­լիե­ւի հա­մար: Իսկ ա­հա Նի­կո­լը զրո­յաց­րել է ՀԱՊԿ-ի հետ առն­չութ­յուն­նե­րը, այն է՝ այդ գոր­ծի­քը եւս Մոսկ­վան այս պա­հին փաս­տա­ցի չու­նի:

­Մեկ էակ­ան խա­ղա­թուղթ, ա­յնո­ւա­մե­նայ­նիվ, Մոսկ­վան դեռ պահ­պա­նում է՝ Ի­րա­նի հետ դա­շին­քի գոր­ծո­նը: Հաշ­վի առ­նե­լով, որ Թեհ­րա­նը միան­գա­մայն հստակ է գնա­հա­տում Հա­յաս­տա­նի դերն ու հե­տե­ւանք­նե­րը, ե­թե Ս­յու­նիքն անց­նի թուրք-ա­զե­րիա­կան տան­դե­մի վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ: Գու­մա­րած այն շար­ժը, ո­րը Պա­կիս­տանն է ցու­ցա­բե­րում Ադր­բե­ջա­նի ուղ­ղութ­յամբ, այդ թվում վեր­ջին փաս­տի՝ Լա­չի­նում օ­դա­նա­վա­կա­յան բա­ցե­լու տես­քով: Եվ այն, որ դրան հա­ջոր­դեց Ի­րա­նի եւ Պա­կիս­տա­նի հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րում լար­վա­ծութ­յան նոր փուլ, խո­սում է այն մտա­վա­խութ­յուն­նե­րի մա­սին, ո­րոնք կան Թեհ­րա­նում՝ կապ­ված կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յան հետ:

Այս­պի­սով այն, որ Մոսկ­վա­յի հա­մար ա­ռաջ­նա­յին է Ի­րա­նի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան դիր­քե­րի հե­տա­գա ամ­րապն­դու­մը, դա միան­շա­նակ է: Այս հար­ցում, ի­հար­կե, էա­կան դե­տալ է դառ­նում փաս­տը, որ Թ­րամ­փը, ըստ էութ­յան, պաշ­տո­նա­պես Մոսկ­վա­յին հրա­վի­րեց միջ­նոր­դա­կան մաս­նակ­ցութ­յուն ու­նե­նալ Ի­րա­նի հետ բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցին: Թե սրա տակ ինչ շար­ժա­ռիթ­ներ կան, ա­ռան­ձին խո­սակ­ցութ­յան թե­մա է, ո­րը տա­նում է այն մտքին, որ մեծ պայթ­յուն Ի­րա­նի շուրջ, ո­րը չի շրջան­ցի նաեւ հա­րավ­կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յու­նը, եւ ո­րին հե­տե­ւո­ղա­կա­նո­րեն փոր­ձում է հաս­նել Իս­րա­յե­լը, ԱՄՆ-ի հա­մար գո­նե այս պա­հին ցան­կա­լի չէ: Ըն­դա­մե­նը փաս­տենք, որ Մոսկ­վա­յի մաս­նակ­ցութ­յու­նը, ի­հար­կե, կա­րող է Ի­րա­նին մղել ինչ-որ զի­ջում­նե­րի, ե­թե դրա դի­մաց, ի­հար­կե, ո­րո­շա­կի նոր ա­ռա­ջարկ­ներ եւ ե­րաշ­խիք­ներ ստա­նա: Եվ մյուս կող­մից, երբ Թ­րամփն այդ հրա­վե­րով Մոսկ­վա­յին ներ­կա­յաց­նում է, որ­պես «հարց լու­ծե­լու ու­նակ» ու­ժի, դա նաեւ նման­վում է Վա­շինգ­տո­նի կող­մից պատ­րաս­տա­կա­մութ­յան՝ իր հեր­թին ի­րա­նա­կան ուղ­ղութ­յամբ կոնկ­րետ զի­ջում­նե­րի գնա­լու հա­մար:

­Կարճ ա­սած, սա կա­րող է ռեալ շանս դառ­նալ, որ Թեհ­րանն ու Վա­շինգ­տո­նը ո­րո­շա­կի բա­լան­սա­յին վի­ճա­կի կկա­րո­ղա­նան գալ, ընդ ո­րում՝ բա­վա­կա­նին ա­րագ, քա­նի որ Թ­րամ­փին անհ­րա­ժեշտ է «շատ կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում վերջ­նա­կան պա­տաս­խան»: Թե­րեւս, քա­նի դեռ Իս­րա­յելն ինչ-որ քայլ չի ա­րել, ո­րից հետո, մի­գու­ցե, կրա­կը մա­րե­լը դառ­նա շատ դժվար: Բայց դա, ի­հար­կե, նաեւ Թեհ­րա­նում են հաս­կա­նում, եւ որն ա­վե­լի ի­րա­տե­սա­կան է դարձ­նում Մոսկ­վա­յի միջ­նոր­դութ­յան դեպ­քում ո­րոշ զի­ջում­նե­րի գնա­լը: Եվ ե­թե հա­ջող­վի ստեղ­ծել այդ բա­լան­սը, ա­պա դա նաեւ Թուր­քիա­յի եւ Ադր­բե­ջա­նի հա­մար է լուրջ ազ­դակ դառ­նա­լու՝ նոր ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի մա­սին: Ա­մեն դեպ­քում, որ ա­ռա­ջի­կա մեկ-եր­կու շա­բաթ­նե­րը վճռո­րոշ են դառ­նա­լու, դա հաս­տատ է: