ԱՄԵՆ ԿԵՐՊ «ՓՈՂ ԿԼՊԵԼԸ» ՏԱՆՈՒՄ Է ԳԵՐԹԱՆԿԱՑՈՒՄՆԵՐԻ

­Նա­խօ­րեին Հա­յաս­տա­նի պաշ­տո­նա­կան վի­ճա­կագ­րութ­յու­նը ներ­կա­յաց­րեց Հա­յաս­տա­նում մա­յի­սի դրութ­յամբ գնա­ճի պատ­կե­րը: Ներ­կա­յաց­վել է ան­ցած տար­վա մա­յի­սի հա­մե­մատ 4.3 տո­կոս ընդ­հա­նուր գնաճ, ո­րը, մի­գու­ցեեւ, տե­ղա­վոր­վում է սահ­ման­ված ցու­ցա­նիշ­նե­րի շրջա­նակ­նե­րում, թեեւ, մեղմ ա­սած, չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում հա­մաշ­խար­հա­յին ի­րո­ղութ­յուն­նե­րին: Բայց, դրա­նով հան­դերձ ան­գամ, պատ­կե­րը շատ ա­վե­լի մռայլ է:

Ի­հար­կե, 4.3 տո­կոսն էլ լուրջ ցու­ցա­նիշ է: Ն­շենք միայն, որ ան­ցած դեկ­տեմ­բե­րի հա­մե­մատ մա­յի­սին գնա­ճը 2.8 տո­կոս է, ո­րը վեր­ջին տաս­նամ­յա­կում, չհաշ­ված 2021 եւ 2022թ. ճգնա­ժա­մա­յին փու­լե­րը, ա­մե­նա­բարձր ցու­ցա­նիշն է (Գ­րա­ֆի­կում): Բայց դա էլ դեռ մի կողմ:

Այն, որ Հա­յաս­տա­նի բնակ­չութ­յան հա­մար սպա­ռում­նե­րի հիմ­նա­կան մաս­նա­բա­ժի­նը ե­ղել եւ մնում է սննդամ­թեր­քը, հայտ­նի փաստ է: Եվ ա­հա, 4.3 տո­կոս գնա­ճի պա­րա­գա­յում, վի­ճա­կա­գիր­նե­րը ներ­կա­յաց­րել են «սննդամ­թերք եւ­ ոչ ալ­կո­հո­լա­յին խմիչք» ապ­րան­քա­յին մեծ խմբով 7.4 տո­կոս թան­կա­ցում: Ակն­հայ­տո­րեն խու­սա­փել ա­ռան­ձին սննդամ­թեր­քի գծով թան­կա­ցում­նե­րի ցու­ցա­նիշն ա­ռան­ձին ներ­կա­յաց­նե­լուց, բայց հաշ­վի առ­նե­լով, որ ոչ ալ­կո­հո­լա­յին խմիչք­նե­րի գծով գնա­ճը նկա­տե­լիո­րեն ա­վե­լի ցածր է, նշա­նա­կում է, որ սննդամ­թեր­քի թան­կա­ցու­մը շատ ա­վե­լի լուրջ է`գրե­թե հա­մադ­րե­լի ընդ­հա­նուր գնա­ճի կրկնա­պա­տի­կին: Ա­ռաջ ընկ­նե­լով` նշենք, որ հաշ­վի ա­ռե­լով փաս­տը, որ ապ­րի­լի դրութ­յամբ վի­ճա­կա­գիր­նե­րը ներ­կա­յաց­րել են մի­ջին աշ­խա­տա­վար­ձե­րի 4.3 տո­կոս աճ, եւ մա­յի­սին դա հա­զիվ թե էա­պես փոխ­ված լի­նի, ա­պա կստա­նանք, որ գո­նե պաշ­տո­նա­կան տվյալ­նե­րով, Հա­յաս­տա­նի բնակ­չութ­յան սո­ցիա­լա­կան վի­ճա­կը չի փոխ­վել: Բայց այդ­քան էլ այդ­պես չէ: Կրկ­նենք, բնակ­չութ­յան հիմ­նա­կան մա­սի մոտ սպառ­ման առ­յու­ծի բա­ժի­նը սննդամ­թեր­քինն է: Այ­սինքն, ու­նե­նա­լով ե­կա­մուտ­նե­րի զրո­յա­կան աճ, ստիպ­ված են ե­ղել 4 տո­կո­սով ա­վել ծախ­սել սննդի վրա, ո­րը նշա­նա­կում է սո­ցիա­լա­կան վի­ճա­կի էա­կան վատ­թա­րա­ցում:

­Սա­կայն ի­րա­կա­նում վի­ճա­կը շատ ա­վե­լի վատ է, հաշ­վի առ­նե­լով, որ սննդամ­թերք աս­վածն էլ իր հեր­թին է հա­րա­բե­րա­կան հաս­կա­ցութ­յուն: Ն­կա­տի ու­նենք, որ «սեւ իկ­րան» կթան­կա­նա, թե` ոչ, մարդ­կանց հիմ­նա­կան մա­սի հա­մար էա­կան չէ: Բայց կան մի շարք ապ­րան­քա­տե­սակ­ներ, ո­րոնց թան­կա­ցու­մը կա­տաստ­րո­ֆիկ կա­րող է լի­նել: Դ­րանց թվում` ալ­յու­րը թան­կա­ցել է մոտ 7 տո­կո­սով, ո­րը թեեւ մա­կա­րո­նե­ղե­նի եւ հա­ցի վրա ու­նե­ցել է թան­կաց­ման կրկնա­կի պա­կաս է­ֆեկտ, սա­կայն դա ե­ղած մնա­ցորդ­նե­րի հաշ­վին է: Ի­րա­կա­նում, հա­ցի էա­կան թան­կա­ցում դեռ լի­նե­լու է: Կա­րա­գը թան­կա­ցել է մոտ 13 տո­կո­սով, բու­սա­կան յու­ղի­նը` մոտ 15: «Ձուկ եւ ծո­վամ­թերք» ապ­րան­քախմ­բում թան­կա­ցու­մը 20.2 տո­կոս է: Բան­ջա­րե­ղե­նը թան­կա­ցել է 29 տո­կո­սով, այն դեպ­քում, երբ ան­ցած մա­յի­սին թան­կա­ցու­մը 4 տո­կոս էր, նա­խան­ցած մա­յի­սին էլ կար մոտ 22 տո­կոս գնան­կում: Իսկ ա­հա այս ապ­րան­քախմ­բում կա­ղամ­բը թան­կա­ցել է մոտ 55 տո­կո­սով, լո­լիկ-վա­րուն­գը հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար մոտ 23 ու 13, սմբու­կը` մոտ 28, կա­նաչ լո­բին` մոտ 21 տո­կո­սով: Վեր­ջա­պես. հիմ­նա­կան սննդա­տե­սակ­նե­րից մե­կը` կար­տո­ֆի­լը թան­կա­ցել է մոտ 75 տո­կո­սով: Մր­գե­րը թան­կա­ցել են մոտ 13 տո­կո­սով, եւ այս­պես շա­րու­նակ: Ո­րոշ ապ­րան­քախմ­բե­րում թեեւ կան հա­րա­բե­րա­կան փոքր թան­կա­ցում­ներ, կա նույ­նիսկ գնաճ, սա­կայն ընդ­հա­նուր վի­ճա­կը սա է` բնակ­չութ­յան հա­մար հիմ­նա­կան հան­դի­սա­ցող սննդամ­թեր­քը թան­կա­ցել է 2-3 ան­գամ ա­վե­լի շատ, քան ընդ­հա­նուր սննդամ­թեր­քի գներն են: Ու­րեմն, կա­րե­լի է նաեւ կռա­հել, թե այս ա­մենն ի­րա­կա­նում ինչ սո­ցիա­լա­կան հե­տե­ւանք­նե­րի են բե­րել:

Ի­րա­կա­նում այս պատ­կե­րը հա­յաս­տան­յան տնտե­սութ­յան ի­րա­կան վի­ճա­կի ար­տա­ցո­լումն է: Մեկ պարզ օ­րի­նակ. նա­խօ­րեին ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րա­րի ա­թո­ռին նստող ոմն Վա­հե Հով­հան­նիս­յան հայ­տա­րա­րեց, որ ՀՀ պե­տա­կան պարտ­քի սպա­սարկ­ման ծախ­սե­րը 2024թ. կազ­մել են մոտ 1 մի­լիարդ դո­լար: Մի կողմ թող­նե­լով, որ Նի­կո­լը, ըստ սույն Հով­հան­նիս­յա­նի, ՀՀ կա­ռա­վա­րութ­յան պարտ­քի ընդ­հա­նուր ծա­վալն ան­ցած տար­վա դրութ­յամբ հասց­րել է 12 մի­լիարդ 338 մի­լիոն դո­լա­րի, կենտ­րո­նա­նաք միայն այդ 1 մի­լիարդ «տո­կոս փա­կե­լու» վրա: Դա Հա­յաս­տա­նի հա­մար լուրջ մե­ծութ­յուն է: Այ­սինքն, միայն «տո­կոս փա­կե­լու», ու դրա­նից զատ` իշ­խող խուն­տա­յին եւ մանկ­լա­վիկ­նե­րին կե­րակ­րե­լու հա­մար եր­կի­րը հսկա­յա­կան փո­ղեր է վճա­րում: Ու ստիպ­ված են այդ ա­մե­նը «քե­րել» շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցի­նե­րից: Այս­տե­ղից ար­դեն հա­սել են այն­պի­սի հար­կա­յին մա­կար­դա­կի, որ ան­գամ սո­վո­րա­կան ա­ռեւ­տուր ա­նող խա­նութ­ներն են հա­զար­նե­րով փակ­վում: Արդ­յու­նա­բե­րութ­յու­նը ողջ տա­րի երկ­նիշ թվե­րով է նվա­զում: Հե­տո ի՞նչ կլի­նի: Խուն­տա­յի հա­մար`«հե­տո, թե­կու­զեւ ջրհե­ղեղ»: