Խաղաղություն երբեք չի հաստատվի, քանի դեռ 150 հազար հայեր չեն վերադարձել իրենց բնօրրանը. Մետաքսե Հակոբյան

Արցախի տարբեր հասարակական կազմակերպությունների եւ ակտիվ անհատների նախաձեռնությամբ՝  մարտի 29-ին տեղի ունեցավ մեծ հանրահավաք Ազատության հրապարակում ։ Այդ օրը արցախցիները բարձրաձայնեցին մի շարք կարեւոր ու հրատապ խնդիրներ, որոնց մեջ առաջնայինը Արցախի հայության հավաքական վերադարձն էր հայրենի հող։ Հանրահավաքը նպատակ ուներ ուշադրություն հրավիրելու այս կարեւոր հարցի վրա՝ բացահայտելով դրա բարոյական, քաղաքական եւ մարդկային կողմերը: Այս ամենի շուրջ «Իրավունք»-ը զրուցել է Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր ՄԵՏԱՔՍԵ ՀԱԿՈԲՅԱՆԻ հետ:

—Ինչպիսի՞ ակնկալիքներ կան արցախցիների սկսած պայքարից:

— Այստեղ արտահայտված ակնկալիքները լիարժեք առնչվում են ոչ միայն կառավարության գործողություններին, այլեւ ամբողջ հասարակության ներգրավվածությանը։ Դա հենց այն պահանջն է, որն արտահայտվում է այնպիսի մի հավաքի միջոցով, որտեղ ընդգրկվում են հանրային շահերը։ Այստեղ գործ ունենք մի իրավիճակի հետ, որտեղ իշխանությունները ոչ միայն հրաժարվում են իրականացնել համապատասխան գործողություններ, այլ նաեւ զզվանքով են վերաբերվում այդ նախաձեռնություններին։ Այդ պատճառով կարեւոր է, որ այս գործընթացն իրականացվի հանրային ձեւաչափով, քանի որ հենց այդ շրջանակներում կփորձենք հասնել ակնկալվող արդյունքներին։ Նախ եւ առաջ ակնկալվում է, որ ժողովրդի մասնակցությունը մեծ կլինի, հատկապես եթե հաշվի առնենք այն փաստը, որ այժմ ապրում ենք մի ժամանակահատվածում, երբ բոլոր պահանջները շատ ավելի բացահայտ ու հրապարակային են դառնում։

Այս համատեքստում կարծում եմ՝ ժողովուրդն ունի մի քանի հիմնական պահանջներ, որոնք խորը սոցիալական ենթատեքստ ունեն։ Եկեք մտածենք՝ մի քանի տարի շարունակ այս իշխանությունները որեւէ լուրջ քայլ չեն ձեռնարկել՝ զուտ բարեփոխումների մասով, եւ այն միտումը, որը տեսնում ենք հիմա, փոխարենը հակառակ ազդեցություն է ունենում՝ ավելի մեծ պառակտվածություն եւ անտեսվածություն։ Այսպիսով, առաջինը՝ քաղաքացիները պահանջում են վերանայել բոլոր սոցիալական ծրագրերը, որոնք դեռեւս մնացել են անկատար կամ անարդյունավետ։ Երկրորդը՝ այն աջակցությունը, որն առաջարկվում է, ոչ միայն անբավարար է, այլեւ շատ հաճախ այն հիմնված է կեղծիքների եւ քաղաքական շահարկումների վրա։ Ասվածի արդյունքում՝ մենք պետք է պահանջենք, որպեսզի այս իշխանությունները հետագայում հնարավորինս շտապ լուծեն Արցախում ապրող հայերի հիմնախնդիրները` ապահովելով նրանց արժանապատիվ կեցությունը։

— Տիկին Հակոբյան, իսկ այդ ամենն ի՞նչ է ենթադրում:

— Այս ամենը ենթադրում է նաեւ մի քանի քայլեր, որոնք պետք է իրականացվեն, եթե ցանկանում ենք վերականգնել վստահությունը ոչ միայն իշխանությունների, այլեւ այդ հարցում ներգրավված միջազգային կազմակերպությունների միջեւ։ Հատկապես դա վերաբերում է բանակցային գործընթացներին, որոնք պետք է ընթանան առանց արտաքին ճնշումների։ Այս առումով Ֆրանսիան կարող է ունենալ իր դերը, բայց գործընթացը պետք է ընթանա նաեւ մեր ազգային շահերի համատեքստում, ինչպես նաեւ` այլընտրանքային ճանապարհներով, որոնք կընդգրկեն Արցախում ապրող ժողովրդի իրավունքը։

Վերջում պետք է նկատի ունենալ նաեւ, որ այս ամբողջ գործընթացի մեջ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն հայրենակիցների նկատմամբ, քանի դեռ Արցախի հարցը լիովին չի լուծվել։ Այդպիսի քայլերն անհրաժեշտ են, որպեսզի միջազգային համայնքը նկատի ունենա մեր ժողովրդի պահանջները եւ ճանաչի դրանք՝ որպես ազգային եւ մարդկային իրավունքներ։

—Ի դեպ, ԱԺ ամբիոնից Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել էր Ղարաբաղյան շարժումը չշարունակելուն: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:

— Շարժումը չշարունակելու վերաբերյալ իր արտահայտած դիրքորոշումն  իհարկե մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել մեզ մոտ, ինչպես նաեւ` մի շարք այլ մարդկանց, ովքեր դեռ երեկ էին քննարկում այս հարցը: Անկասկած, այս տեսակ վերլուծությունը հաճախ ընկալվում է որպես քաղաքական ուժերի կողմից մի մեծ հանրության վեկտորի հատվածի արտահայտություն, որը դիտարկում է այս ամենը որպես խանգարող երեւույթ։ Սա հենց այն տեխնոլոգիան է, որն օգտագործում է ֆինանսական ռեսուրսներ ու պրոպագանդա, եւ իրականում այդպիսի մեթոդներով ներկայացված քաղաքականությունը շատ վտանգավոր է։ Ելնելով Ղարաբաղյան շարժման կոնտեքստից՝ սա բացահայտ վտանգավոր հայտարարություն է, քանի որ այդպիսի հարձակումներն ուղղված են հենց Հայաստանի Հանրապետությանը։ Շատ կարեւոր է, որ այսպիսի հայտարարություններն ընդունվեն ճիշտ, որովհետեւ դրանց հետեւանքով մենք տեսնում ենք, որ առանց բացահայտման մնացած պայմանավորվածությունները Ադրբեջանի հետ՝ կապված խաղաղության շուրջ բանակցություններին, չեն բերել որեւէ կոնկրետ արդյունք։ Ու այդպիսով, ժողովուրդը մնում է անտեղյակ ու սկսում շփոթված քննարկել այս թեման՝ անդրադառնալով Ղարաբաղյան շարժմանը։

Երկար ժամանակ արդեն ասվել է, որ Ղարաբաղյան շարժումը ոչ միայն Նիկոլ Փաշինյանի նախաձեռնածը չէ, այլեւ այն մի մեծ ժողովրդի ընդհանուր գործ է։ Նիկոլ Փաշինյանի մեկնաբանություններն ու իշխանության գործողությունները չեն կարող ուղղորդել հասարակությանը՝ զրկելով նրան հիշողությունից եւ պատմությունից։ Ինչ վերաբերում է նրան, թե ով կարող է խոսել Ղարաբաղյան շարժման մասին՝ հայ ժողովրդի պատմությունն այդ հարցում անպայմանորեն բխում է բարոյական ու իրավական հիմունքներից, եւ ոչ ոք չունի իրավունքը աղավաղել կամ արհամարհել այս շարժման արժեքները։

Ավելին, այն մարդիկ, ովքեր լռում են կամ սխալ արտահայտություններ են անում, կամ նրանք, ովքեր փորձում են փակել այս շարժումը, հակադարձում են մեր ազգային նպատակներին։ Լուռ մնալը նաեւ դավադրության մեջ մասնակցելու մի ձեւ է։ Ղարաբաղյան շարժումը եղել է հայ ժողովրդի շարժում, որը ներառում է ինչպես արցախցիներին, այնպես էլ Հայաստանի Հանրապետության բոլոր քաղաքացիներին։ Այս շարժումը չի կարող փակվել, քանի դեռ ոչ միայն Արցախի բնակիչները, այլեւ բոլոր հայերը կիսում են նույն արժեքները եւ նույն պայքարը։ Անգամ եթե որեւէ մեկին թվում է, թե նրանք կարող են դա անել, այդ շարժումը մնում է բաց՝ մինչեւ վերջին հայը չի ապրում իր հայրենիքում, իր տանը՝ Արցախում։

Հակառակ դեպքում, մենք չենք կարող խոսել իրական խաղաղության մասին։ Ինչպես ես՝ Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավորս, հայտարարում եմ՝ խաղաղություն երբեք չի հաստատվի, քանի դեռ 150 հազար հայեր չեն վերադարձել իրենց բնօրրանը։ Մենք կարող ենք խոսել խաղաղության մասին միայն այն ժամանակ, երբ ամեն հայ կմնա իր հայրենիքում։ Աժ ամբիոնից հնչեցված հայտարարությունը փաստում է, որ ՀՀ պետության անվտանգությունը շարունակաբար վտանգված է։ Այդ հայտարարություններն անհարկի ու վտանգավոր են, դրանք սպառնում են Հայաստանի ապագային եւ նրա ազգային միասնությանը։ Ուստի՝ մենք բոլորս պետք է շարունակենք պայքարել ու պահպանել մեր իրավունքները՝ որպես հայ ժողովուրդ, անկախ նրանից, թե ով է իշխանության գլուխ։

ԴԻԱՆԱ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ