ՌԴ-Ն՝ ԻՐԱՆ-ԱՄՆ ԲԱՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՏՈՂԱՏԱԿԵՐՈՒՄ

­Զար­գա­ցում­նե­րը, ո­րոնք այս օ­րե­րին տե­ղի են ու­նե­նում Ի­րա­նի շուրջ (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=310548&l=am), գա­լիս են ակ­նար­կե­լու, որ բա­ցի Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սից, նաեւ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում է բրի­տա­նա­կան գոր­ծո­նը նկա­տե­լիո­րեն թու­լա­ցել: Ա­մեն դեպ­քում, բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րը, ո­րոնց մեկ­նար­կը տվե­ցին Թեհ­րանն ու Վա­շինգ­տո­նը, կա­րող են գլխի­վայր շրջել այն կա­ռուց­ված­քը, ո­րը Բ­րի­տա­նիան հար­յու­րամ­յակ­նե­րով ստեղ­ծել էր տա­րա­ծաշր­ջա­նում: Ն­կա­տի ու­նենք այս ի­րո­ղութ­յու­ննե­րը.

­Շա­բաթ օ­րը Օ­մա­նում կա­յա­ցած Ի­րան-ԱՄՆ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րը մեկ­նա­բա­նե­լով, ի­րա­նա­կան միան­գա­մայն տե­ղե­կաց­ված աղբ­յու­րը հայտ­նում է. «Այս բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի ըն­թաց­քում Ի­րա­նի եւ ԱՄՆ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ Ա­րա­ղչին եւ Ո­ւիտ­կո­ֆը Օ­մա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րի մի­ջո­ցով կա­ռու­ցո­ղա­կան եւ հար­գա­լից մթնո­լոր­տում մտքեր փո­խա­նա­կե­ցին Ի­րա­նի խա­ղաղ մի­ջու­կա­յին ծրագ­րի եւ­ ա­նօ­րի­նա­կան պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րի վե­րաց­ման հետ կապ­ված հար­ցե­րի շուրջ»: Ի­րա­նա­կան այլ աղբ­յուր ման­րա­մաս­նում է նման արդ­յունք­ները. «Եր­կու կող­մերն էլ ցույց են տվել ի­րենց հանձ­նա­ռութ­յունն ա­ռաջ մղե­լու այս բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րը՝ փո­խա­դարձ ըն­դու­նե­լի արդ­յուն­քի հաս­նե­լու նպա­տա­կով: Հա­ջորդ հան­դիպ­մա­նը նա­խա­տես­վում է քննար­կել հնա­րա­վոր հա­մա­ձայ­նագ­րի ընդ­հա­նուր շրջա­նա­կը։ Եր­կու կող­մերն էլ նպա­տակ չու­նեն «անպ­տուղ երկ­խո­սութ­յուն», բա­նակ­ցութ­յուն­ներ վա­րել հա­նուն բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի կամ ժա­մա­նակ կորց­նե­լու»:

Թ­րամ­փը եւս ա­րա­գո­րեն ար­ձա­գան­քեց՝ ցույց տա­լով, որ միան­գա­մայն գոհ է մեկ­նար­կից եւ իր հեր­թին է սպա­սում ա­րագ հա­ջո­ղութ­յուն­նե­րի: Ա­մեն դեպ­քում, որ ա­ռա­ջին հան­դի­պու­մից մեկ շա­բաթ անց՝ այս շա­բաթ օ­րը լի­նե­լու է երկ­րոր­դը, ար­դեն իսկ խո­սում է դրա­կան ըն­թաց­քի մա­սին:

­Սա­կայն այս ամ­բող­ջա­կան գոր­ծըն­թա­ցի հետ կապ­ված մեկ այլ էա­կան հարց կա` ի­րո՞ք Օ­մանն է այս բանակ­ցութ­յուն­նե­րի միջ­նոր­դը: Ն­կա­տի ու­նենք այն փաս­տը, որ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րում ԱՄՆ-ին ներ­կա­յաց­նում է Թ­րամ­փի հա­տուկ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ո­ւիտ­կո­ֆը: Իսկ նա, Ի­րա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րին հան­դի­պե­լուց ա­ռաջ, հի­շեց­նենք, Ռու­սաս­տա­նում էր` Պի­տե­րում 4,5 ժա­մա­նոց հան­դի­պում ու­նե­ցավ Պու­տի­նի հետ: Ի­հար­կե, կա­րե­լի է նաեւ են­թադ­րել, թե Ո­ւիտ­կո­ֆը եր­կու հան­դի­պում­նե­րը համ­ատե­ղեց` ա­վե­լորդ ան­գամ օվ­կիա­նո­սից այս կողմ չանց­նե­լու հա­մար: Բայց սա լուրջ չի կա­րող լի­նել. ե­թե նա 4,5 ժա­մա­նոց հան­դի­պում է ու­նե­ցել Ի­րա­նի հիմ­նա­կան դաշ­նակ­ցի` Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գա­հի հետ, եւ են­թադ­րել, թե Ի­րա­նի թե­ման այդ հան­դիպ­ման ա­ռանց­քնե­րից մե­կը չի ե­ղել, միամ­տութ­յուն կլի­ներ: Ա­ռա­վել եւս, որ Ի­րանն էլ իր հեր­թին հա­մա­ձայ­նեց բա­նակ­ցել ԱՄՆ-ի հետ` Մոսկ­վա­յում ու­նե­ցած բա­վա­կա­նին ծան­րակ­շիռ քննար­կում­նե­րից հե­տո:

Այս­տեղ, թեր­եւս, պետք է մեջ­բե­րել նաեւ Իս­րա­յե­լում ԱՄՆ նախ­կին դես­պան Դեն Շա­պի­րո­նի այս կար­ծի­քը. «Ի­րա­նի հետ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րում Վա­շինգ­տո­նի դիր­քո­րո­շու­մը նե­րա­ռում է Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին ծրա­գի­րը սահ­մա­նա­փա­կե­լու նախ­նա­կան պա­հան­ջը: Սա­կայն հե­տա­գա­յում ԱՄՆ-ը կա­րող է սահ­մա­նա­փակ­վել միայն ե­րաշ­խիք­նե­րով, որ ծրա­գի­րը ռազ­մա­կան չի դառ­նա­լու»:

Օ­մա­նի կշի­ռը, ի­հար­կե, այն չէ, որ նա կա­րո­ղա­նա հա­մաշ­խար­հա­յին խո­շո­րա­գույն կոնֆ­լիկտ­նե­րից մե­կում` Ի­րան-ԱՄՆ հա­կա­մար­տութ­յու­նում միջ­նորդ դառ­նալ: Այն պարզ պատ­ճա­ռով` հենց միջ­նոր­դը կա­րող է դառ­նալ այն ե­րաշ­խա­վո­րը, որ. «Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին ծրա­գի­րը ռազ­մա­կան չի դառ­նա­լու»: Աշ­խար­հում եր­կու պե­տութ­յուն կա­րող են դրա ե­րաշ­խա­վո­րը դառ­նալ, որ ծան­րակ­շիռ խոսք լի­նի միա­ժա­մա­նակ Վա­շինգ­տո­նի (Թ­րամ­փի) եւ Թեհ­րա­նի (­Գե­րա­գույն ա­ռաջ­նոր­դի եւ նա­խա­գա­հի) հա­մար` Ռու­սաս­տա­նը եւ Չի­նաս­տա­նը: Պե­կի­նի հետ այս պա­հին Թ­րամփն ա­ռեւտ­րա­յին պա­տե­րազ­մի մեջ է: Իսկ Ո­ւիտ­կո­ֆի այ­ցը Ռու­սաս­տան պարզ հու­շում է, թե ով է ի­րա­կան միջ­նոր­դը:

Ի­րա­կա­նում, ա­մե­նե­ւին էլ միայն քա­ղա­քա­կան հե­ղի­նա­կութ­յան հարց չէ, թե ով է միջ­նոր­դում այս գլո­բալ նշա­նա­կութ­յան հար­ցում: Այլ խնդիրն այն է, թե ինչ գլո­բալ մո­տե­ցում­ներ են այստեղ լուծ­վում: Այ­սինքն, պա­տա­հա­կան չէ Լավ­րո­վի գնա­հա­տու­մը, թե. «Ի­րա­նը Ռու­սաս­տա­նի հա­մար ռազ­մա­վա­րա­կան եւ չա­փա­զանց կար­եւոր գոր­ծըն­կեր է, եւ մենք բո­լոր ջան­քե­րը կգոր­ծադ­րենք նրա հա­ջո­ղութ­յունն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար։ Ի­րա­նի հա­ջո­ղութ­յու­նը նաեւ մեր հա­ջո­ղութ­յունն է»: Տո­ղա­տա­կե­րում ՌԴ արտ­գործ­նա­խա­րա­րը, ըստ էութ­յան, հաս­տա­տում է, որ ի­րա­նա­կան թե­ման ի­րոք դրված է ռուս-ա­մե­րիկ­յան մեծ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի հիմ­քում: Ա­վե­լին, այս ֆո­նին ռուսա­կան միան­գա­մայն տե­ղե­կաց­ված աղբ­յու­րը նման միտք է հնչեց­նում. «Կ­րեմ­լը հա­ջորդ շա­բաթ ակն­կա­լում է հե­ռա­խո­սա­յին բա­նակ­ցութ­յուն­ներ Ռու­սաս­տա­նի եւ ԱՄՆ նա­խա­գահ­նե­րի միջեւ… Մենք կա­տա­րե­ցինք Ի­րա­նի հետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յան մեր մա­սը եւ­ այժմ սպա­սում ենք Թ­րամ­փի վար­չա­կազ­մի քայ­լին»:

Այ­սինքն, շատ նման է, որ Մոսկ­վան լու­ծեց, ա­վե­լի ճիշտ՝ լուծ­ման ըն­թաց­քի մեջ դրեց Թ­րամ­փի հա­մար ա­ռանց­քա­յին հար­ցե­րից մե­կը՝ ի­րա­նա­կան խնդի­րը: Ընդ ո­րում, լուծ­ման այս ըն­թաց­քը ակն­հայ­տո­րեն են­թադ­րում է, որ Ռու­սաս­տան-Ի­րան ա­ռանց­քը կպահ­պան­վի, այդ թվում, մեզ հա­մար ա­մե­նաէա­կա­նը, Ռու­սաս­տան-Ի­րան լո­գիս­տի­կան հա­րավ­կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յամբ կամ­րա­նա: Դ­րա դի­մաց Թ­րամփն ի­րա­նա­կան ուղ­ղութ­յու­նից կա­զատ­վի ա­ռանց պա­տե­րազ­մի` Իս­րա­յե­լի հետ կապ­ված հստակ ե­րաշ­խիք­նե­րով եւ խա­ղա­ղա­րա­րի կեր­պա­րով: Ըստ այդմ, սպա­սե­լի է ան­ցու­մը ռուս-ա­մե­րիկ­յան բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի հա­ջորդ փու­լի՝ ուկ­րաի­նա­կան խնդրի լուծ­մա­նը: