«Դեպի Եվրոպա» խաղը կփորձեն Մոսկվայի հետ առեւտրի մեջ դնել

Ի­հար­կե, Փա­շին­յան Նի­կո­լը հենց այն­պես չէ, որ նա­խօ­րեին այդ­պես գոռ­գո­ռում էր ԱԺ-ում: Ն­կա­տենք, նրա «հիս­թե­րի­կութ­յու­նը բռնեց» հատ­կա­պես այն պա­հին, երբ խոս­քը գնաց ինչ­պես «3 մի­լիոն վար­չա­պետ­նե­րից» թա­քուն «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» կնքե­լու, այն­պես էլ` Ա­լիե­ւին բա­զում միա­կող­մա­նի զի­ջում­ներ ա­նե­լու մա­սին: Այդ թվում, որ այն ժա­մա­նակ պաշտ­պա­նութ­յան նա­խա­րա­րի ա­թո­ռը զբա­ղեց­նող Վա­ղոն, հենց Նի­կո­լի հրա­մա­նով զոր­քե­րը հետ քա­շեց, այն դեպ­քում, երբ նո­յեմ­բե­րի 9-ի ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րով պետք է կանգ­նեին զի­նա­դա­դա­րի պա­հին ե­ղած դիր­քե­րում:

ՆՄԱՆ ՀԻՍԹԵՐԻԱՆԵՐԸ ԼԱՎ ՕՐԻՑ ՉԵՆ

Այ­սինքն, Նի­կո­լին այդ ա­մե­նով եւս մեկ ան­գամ հի­շեց­վեց, որ որ­քան էլ ժա­մա­նակ անց­նի, ինչ էլ նա փոր­ձել եւ փոր­ձում է քա­րո­զել, որ իր այդ բո­լոր ա­րած­նե­րը պատ­մա­կան մասշ­տա­բի դա­վա­ճա­նութ­յուն չեն, մեկ է, «ոչ ոք չի մո­ռաց­վում, ո­չինչ չի մո­ռաց­վում» տար­բե­րա­կը իր պա­րա­գա­յում գոր­ծե­լու է: Իսկ այս պա­հին այդ հի­շե­ցու­մը նրա կող­մից շատ ա­վե­լի սուր կա­րող է ըն­կալ­վել, հաշ­վի առ­նե­լով, որ ներ­կա ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը մեկ բան են հու­շում՝ ժա­մա­նա­կը սպառ­վե­լուն շատ մոտ է:

Ու ա­ռա­ջին հեր­թին, ի­հար­կե, ներ­կա աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րո­ղութ­յուն­ներն են, որ, ինչ­պես քա­նիցս նշե­լու ա­ռիթ­ներ ու­նե­ցել ենք, Նի­կո­լի հա­մար նման սուր ազ­դակ են դառ­նում: Մեկ պարզ պատ­ճա­ռով. այն ա­րեւմտ­յան ու­ժե­րը, ո­րոնք եր­կար ժա­մա­նակ Նի­կո­լին «դուխ տա­լով», տա­րան այդ բո­լոր քայ­լե­րին, այդ թվում՝ ա­նո­րոշ եւ կեղծ խոս­տում­նե­րով հասց­րին Ար­ցա­խի հա­յա­թափ­մա­նը, հի­մա ար­դեն ա­ռա­ջին պլա­նում չեն: Սկ­սենք ԱՄՆ-ից: Այս­տեղ այդ ու­ժե­րը պարտ­վել են, եւ դիր­քե­րը վե­րա­կանգ­նե­լու հե­ռան­կար գո­նե այս պա­հին տե­սա­նե­լի չէ: Նոր վար­չա­կազ­մի հետ կա­մուրջ­ներ գցե­լու Նի­կո­լի փոր­ձե­րը հա­զիվ հան­գեց­րին փոխ­նա­խա­գա­հի «քար­տու­ղա­րու­հու աշ­խա­տա­սե­ղա­նի» մոտ Վեն­սի հետ խայ­տա­ռակ մեկ լու­սան­կա­րի: Կա­րող են ու­րա­խա­նալ, նա­խօ­րեին էլ կա­րո­ղա­ցավ պետ­քար­տու­ղար Ռու­բի­նո­յի հետ խո­սել: Դա­տե­լով եր­կու կող­մե­րի հա­ղոր­դագ­րութ­յու­նից, հիմ­նա­կան թե­ման ե­ղել է տա­րա­ծաշր­ջա­նում սրա­ցում­նե­րի ան­թույ­լատ­րե­լիութ­յու­նը: Իսկ դրա տակ, ե­թե խո­րը նա­յենք, ա­պա նկատ­վում է նաեւ Ա­լիեւ-­Նի­կոլ «հին պա­սե­րով խա­ղե­րին» առն­վազն հա­վա­նութ­յուն չտա­լու գա­ղա­փա­րը: Մի բան, որ այդ­քան հա­վեսով այս տա­րա­ծաշր­ջա­նում փոր­ձում են ա­ռաջ տա­նել բրի­տա­նա­ցի­նե­րը՝ Ռու­սաս­տա­նի դեմ երկ­րորդ ճա­կա­տի գա­ղա­փա­րի նե­րքո:

Ա­մեն դեպ­քում, նաեւ ա­մե­րիկ­յան գոր­ծե­րից տեղ­յակ մի­ջազ­գայ­նա­գետ Սու­րեն Սարգս­յա­նը շտա­պեց «քաղցր խոս­քով կտրել» այն հնա­րա­վոր քա­րոզ­չութ­յու­նը, ո­րը Նի­կո­լը կա­րող էր ծա­վա­լել այդ հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցի շուրջ: Ըստ քա­ղա­քա­գե­տի, չի կա­րե­լի մեկ հե­ռա­խո­սա­զան­գով պայ­մա­նա­վոր­ված պնդել, որ ա­մե­րիկ­յան կող­մը Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում սկսե­լու է ակ­տի­վութ­յուն ցու­ցա­բե­րել կամ հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան պայ­մա­նա­գի­րը ստո­րագ­րե­լու միջ­նորդ լի­նել: «Ա­ռա­վել կար­եւոր է հետ­եւել այլ հե­ռա­խո­սա­զան­գե­րին եւ զար­գա­ցում­նե­րին, ո­րոնք տե­ղի են ու­նե­նում Պու­տի­նի եւ Թ­րամ­փի միջեւ, ո­րոնք նոր ի­րո­ղութ­յուն­ներ են ձեւա­վո­րում աշ­խար­հում: Մեր մա­սով ա­վե­լի շատ բան կախ­ված է լի­նե­լու Ի­րա­նի եւ ԱՄՆ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի դի­նա­մի­կա­յից, դրանց դրա­կան կամ բա­ցա­սա­կան զար­գա­ցում­նե­րից: Ի­հար­կե, Թ­րամ­փը կա­րող է փոր­ձել խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի միջ­նորդ լի­նել, բայց դրա հա­մար մի շարք հան­գա­մանք­ներ կան։ Միաց­յալ Նա­հանգ­նե­րը բա­լան­սա­վո­րող եւ զս­պող գոր­ծոն էր հան­դի­սա­նում Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում իր ներ­կա­յութ­յամբ, փա­փուկ ու­ժի առ­կա­յութ­յամբ, ՆԱՏՕ-ում ծան­րակ­շիռ դե­րա­կա­տա­րութ­յամբ, Ռու­սաս­տա­նի հետ մրցակ­ցութ­յամբ: Հի­մա բո­լոր այս գոր­ծոն­նե­րը չկան, եւ ԱՄՆ-ն նոր գոր­ծի­քա­կազմ պետք է մշա­կի ազ­դե­ցութ­յան պահ­պան­ման եւ բա­լան­սա­վոր­ման հա­մար»,- գրել է Սարգս­յա­նը:

Ա­վե­լի պարզ ա­սած՝ Պու­տինն ու Թրամփն են, որ ստեղ­ծում են այն ի­րո­ղութ­յու­ննե­րը, ո­րոնք կհաս­տատ­վեն մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում: Ընդ ո­րում, ԱՄՆ-ն­ այս պա­հին չու­նի ան­գամ գոր­ծի­քա­կազմ, ըստ այդմ՝ նաեւ ռազ­մա­վա­րութ­յուն, թե, առ­հա­սա­րակ, ինչ է այս­տեղ ու­զում: Ա­վե­լին, միան­գա­մայն տե­ղե­կաց­ված աղբ­յուր­նե­րը պնդում են, որ մեկ ամս­վա ըն­թաց­քում Հա­յաս­տա­նը կլքի նաեւ ա­մե­րիկ­յան դես­պա­նը, ով, հի­շեց­նենք, մեր եր­կիր է ե­կել Ուկ­րաի­նա­յից եւ այս ըն­թաց­քում Հա­յաս­տա­նի ոչ պաշ­տո­նա­կան ղե­կա­վա­րի ֆունկ­ցիա­ներ էր կա­տա­րում: Ու կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ Ռու­բի­նո­յի հետ հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցը նաեւ այս թե­ման չէր կա­րող շրջան­ցել: Մին­չեւ նոր դես­պան գա, մին­չեւ ինչ-որ ծրագ­րեր մշակ­վեն. հաս­տատ այս տար­վա բան չէ: Մ­յուս տա­րի էլ հեր­թա­կան ընտ­րութ­յուն­ներն են. Նի­կո­լը կլի­նի-չի լի­նի, ով ի­մա­նա: Մի խոս­քով, շատ ա­վե­լի նման է, որ Թ­րամփն այս ուղ­ղութ­յամբ նա­խա­ձեռ­նութ­յու­նը թող­նում է Պու­տի­նին, ե­թե նրանք են «նոր ի­րո­ղութ­յուն­ներ ձեւա­վո­րում»:

ՍԱ ԱՐԴԵՆ ՓԱԿՈՒՂԻ ՉԷ, ԱՅԼ` ԽՈՐԸ ՇՐՋԱՊԱՏՈՒՄ

Ա­հա այս ի­րա­վի­ճա­կում Նի­կոլը եւս մեկ «ֆո­կուս­նի­կութ­յուն» ա­րեց. ՔՊ-ի ողջ կազ­մը միա­հա­մուռ կողմ քվեար­կեց «դե­պի Եվ­րո­պա» տես­լա­կա­նին: Ե­թե մինչ այս էլ դրա հետ կապ­ված բա­զում հար­ցեր կա­յին, ա­պա «Պու­տի­նը եւ Թ­րամ­փը նոր ի­րո­ղութ­յուն­ներ են ձեւա­վո­րում» ի­րա­վի­ճա­կում այդ հար­ցե­րը բազ­մա­պատկ­վում են:

Ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը. ա­սել, թե Նի­կո­լը չի գի­տակ­ցում, որ «դե­պի Եվ­րո­պա» աս­վածն աբ­սուր­դի ժան­րից է, եր­բեք չի կա­րող ի­րա­կա­նա­նալ, միամ­տութ­յուն կլի­ներ: Այ­սինքն, այն ժա­մա­նակ, երբ այս թե­ման մեյ­դան բե­րե­ցին, Եվ­րո­պան աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­մաս­տով, ի­հար­կե, իր դերն ու­ներ, ան­գամ Բ­րի­տա­նիան կա­րող էր վե­րահ­սկել այն ժա­մա­նակ­վա նա­խա­գահ Բայ­դե­նի` քնել-արթ­նա­նա­լու գրա­ֆի­կը: Թ­րամ­փի օ­րոք Եվ­րո­պան որ­քան էլ մաշ­կից դուրս ե­կավ, բայց մեկ է, ուկ­րաի­նա­կան բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի սե­ղա­նին մոտ չթո­ղե­ցին, եւ հի­մա ըն­դա­մե­նը շարժ­վող ավ­տո­մե­քե­նա­յի հե­տե­ւից կա­տա­ղո­րեն հա­չող շան տպա­վո­րութ­յուն է թող­նում:

Ի­հար­կե, սա ա­մե­նե­ւին էլ չի նշա­նա­կում, որ Եվ­րո­պան լիո­վին կորց­րել է իր կշի­ռը, նաեւ, որ Թ­րամփն ու­զում է ձեռ­քից բաց թող­նել այդ Հին աշ­խար­հը: Բայց մեկ բան միան­շա­նակ է. Թ­րամ­փը ցան­կա­նում է Եվ­րո­պա­յի նկատ­մամբ ամ­բող­ջա­կան վե­րահս­կո­ղութ­յուն, ո­րին սա­կայն, դեմ են եվ­րա­լի­բե­րաստ­նե­րը: Ու այս փու­լում դեռ գլո­բա­լիս­տա­կան Եվ­րո­պան այդ պայ­քա­րում ըն­դա­մե­նը պաշտ­պան­վո­ղի դե­րում է, ընդ ո­րում` այդ պա­տե­րազ­մում գտնվե­լով ծանր վի­ճա­կում: Իսկ սա այն վի­ճա­կը չէ, որ կա­րո­ղա­նաս աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան այլ ուղ­ղութ­յուն­նե­րում ռազ­մա­վա­րա­կան բնույ­թի հար­ցեր լու­ծես: Տակ­տի­կա­կան՝ մի­գու­ցե, ա­սենք Նի­կո­լին ինչ-որ մանր բա­ներ պար­տադ­րե­լու տես­քով: Բայց դա շատ էա­կան չի կա­րող լի­նել տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին վե­րահս­կո­ղութ­յան ի­մաս­տով: Հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ, որ տա­րա­ծաշր­ջա­նի հիմ­նա­կան մա­սը՝ Ադր­բե­ջանն ու Վ­րաս­տա­նը, մեղմ ա­սած, Եվ­րո­պա­յի հետ այս պա­հին գոր­ծակ­ցել չեն ցան­կա­նում:

Կրկ­նենք, սա պարզ ճշմար­տութ­յուն է, ո­րը, ինչ խոսք, Նի­կո­լը շատ լավ հաս­կա­նում է: Ու այս­տեղ պարզ հարց՝ իսկ ին­չու ո­րո­շե­ցին եվ­րո­պա­կան այդ օ­րի­նա­գի­ծը «դա­կել», ե­թե այն ռեալ ո­րե­ւէ բան չի տա­լու, երբ ան­գամ ԱԳՆ-ն­ է խոս­տո­վա­նում, որ նույ­նիսկ վի­զա­նե­րի հար­ցի հետ կապ­ված ոչ մի ռեալ բան չկա: Գու­մա­րած, որ այդ քայ­լը, ինչ խոսք, Մոսկ­վա­յում եւս մեկ ան­գամ սրե­լու է այն մո­տե­ցու­մը, թե Նի­կո­լը ընդգծ­ված կեր­պով հա­կա­ռու­սա­կան դաշ­տում է: Ո­րի հե­տե­ւանք­նե­րը, ի դեպ, ար­դեն պարզ տե­սա­նե­լի են հա­յաս­տան­յան տնտե­սա­կան դաշ­տում՝ ար­տա­հա­նում-ներ­մուծ­ման եւ այս­տե­ղից ե­կող ե­կա­մուտ­նե­րի կտրուկ անկ­ման տես­քով:

ՈՐՆ ԷՐ «ԵՎՐՈՊԱ» ԽԱՂԻ ԻՄԱՍՏԸ

Չ­նա­յած, հաս­կա­նա­լու հա­մար, թե ինչ են ու­զում ա­սել այս «եվ­րո­պա­կան» խա­ղով, մեկ նյո­ւանս եւս աչ­քա­թող ա­նել պետք չէ: Այն, որ վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս Նի­կոլն ակ­տի­վո­րեն փոր­ձում էր նետ­վել թուր­քա­կան ուղ­ղութ­յուն, դժվար չէր տես­նել: Եր­կա­թու­ղի­ներ բա­ցե­լու նոր խոս­տում­ներ, Ցե­ղաս­պա­նութ­յան բա­ցա­հայտ ու­րա­ցում: Չ­նա­յած, դա նաեւ հի­մա է տե­սա­նե­լի, երբ Նի­կոլն ԱԺ ամբ­իո­նից հայ­տա­րա­րում է, թե վերջ, ոչ մի ար­ցախ­յան շար­ժում:

Ի­հար­կե, Նի­կո­լը հայ ժո­ղովր­դի ա­ռաջ այն կար­գի մեղ­քեր ու­նի, որ մե­կով ա­վել, մե­կով պա­կասն էա­կան դեր ար­դեն չի խա­ղում, եւ նա կա­րող է ա­մեն ին­չին նման ծայ­րա­հեղ բաց տեսք տալ: Միայն թե՝ չի աշ­խա­տում եւ չի աշ­խա­տում. Նի­կո­լի այդ ա­ռա­ջարկ­ներն ըն­դու­նե­լու հա­մար Էր­դո­ղա­նը ստիպ­ված է լի­նե­լու ծանր եւ ու­ղիղ հա­կա­մար­տութ­յան մեջ մտնել Մոսկ­վա­յի հետ: Իսկ դա, ա­ռա­վել եւս այն փու­լում, երբ ըն­թա­նում է Մոսկ­վա-Վա­շինգ­տոն ին­տեն­սիվ գոր­ծըն­թաց­ներ, շատ ա­վե­լի վտան­գա­վոր տեսք է ստա­նում: Ա­ռա­վել եւս, որ Էր­դո­ղանն այս պա­հին ռեալ հնա­րա­վո­րութ­յուն ու­նի՝ տե­ղա­վոր­վել ռուս-ա­մե­րիկ­յան այդ ընդ­հան­րա­կան գոր­ծըն­թա­ցում, ո­րին դեռ կհաս­նենք:

Ե­թե ա­վե­լաց­նենք նաեւ ներ­թուր­քա­կան խնդիր­նե­րը, ո­րոնց ար­մատ­նե­րում եւս, միան­շա­նակ, կանգ­նած են Էր­դո­ղա­նի «լա­վա­գույն բա­րե­կամ» բրի­տա­նա­ցի­նե­րը, ա­պա, որ Էր­դո­ղա­նը, հա­նուն նույն բրի­տա­նա­կան շա­հե­րի, կըն­դու­նի Նի­կո­լի «ծա­ռա­յութ­յան ա­ռա­ջար­կը», էլ ա­վե­լի է կորց­նում իր հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը:

Այ­սինքն, միայն հաս­տատ­վում է մեր քա­նիցս ար­ված են­թադ­րութ­յու­նը, որ Նի­կո­լը հայտն­վել է խո­րը աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան փա­կու­ղում, միակ շար­ժի ուղ­ղութ­յու­նը Ռու­սաս­տանն է, այն էլ, ե­թե նրան ցան­կա­նան գո­նե լսել:

Այն, որ նման փոր­ձեր վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս կան, այդ թվում՝ Միր­զո­յան Ա­րո­յի «դուք­յա­նը» մոս­կով­յան ուղ­ղութ­յամբ ան­ցել է` «դռնից են հա­նում, պա­տու­հա­նից է մտնում» աշ­խա­տաո­ճին, պարզ տե­սա­նե­լի է: Նաեւ, որ Մոսկ­վան ռեալ խո­սակ­ցութ­յուն կա­րող է սկսել մեկ դեպ­քում՝ ե­թե Նի­կո­լը պաշ­տո­նա­պես ըն­դու­նի, որ էա­կան խնդիր­ներ չկան, այդ թվում՝ ՀԱՊԿ-ի մա­սով: Ընդ ո­րում, գործ­նա­կա­նում այն վի­ճակն է, որ Նի­կոլն ան­գամ Ա­սա­դի «կող­քի սեն­յա­կում» տեղ ստա­նա­լու շան­սերն է սկսել կորց­նել, քա­նի որ պար­զա­պես Մոսկ­վա­յին ա­ռա­ջար­կե­լու ո­րե­ւէ բան չու­նի: Այ­սինքն, ա­վե­լի նման է, որ այս եվ­րո­պա­կան խաղե­րով փոր­ձում են ար­հես­տա­կա­նո­րեն ինչ-որ բան սար­քել, ո­րը Մոսկ­վա­յի հետ քա­ղա­քա­կան օբ­յեկտ կսար­քեն: Բայց ե­թե այս տար­բե­րակն է, դա եւս չի աշ­խա­տե­լու. Մոսկ­վա­յում բո­լո­րից էլ լավ գի­տեն, թե ինչ են խո­սում Թ­րամ­փի հետ, դա ուր է տա­նե­լու եւ շա­հե­րի գո­տի­նե­րի ինչ վե­րա­բաշ­խում­նե­րի է հասց­նե­լու: Այ­սինքն այն­պես չէ, որ Նի­կո­լը հան­կարծ ո­րո­շի վա­խեց­նել, թե՝ Թուր­քիա կգնամ, Եվ­րո­պա կգնամ, եւ Մոսկ­վա­յում էլ կսար­սա­փեն, թե վայ, մի գնա, ինչ ես ու­զում: Բայց ե­թե հա­սել է այն վի­ճա­կին, որ ԱԺ-ում նման հիս­թե­րիա­ներ է սար­քում, ու­րեմն «ձեռ­քը փրփու­րին գցելն» էլ կա­րող է ելք թվալ: