ՈՒՐ Է ՀԱՐՎԱԾՈՒՄ ՔԵՆԵԴՈՒ ՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ

Նման է, որ հենց ԱՄՆ-ն­ է սկսել փո­խել իր նա­խա­պատ­վութ­յուն­նե­րը, այդ թվում՝ ­Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=308362&l=am): Բայց որքանո՞վ է ռեալ Քուրդիստան ստեղծելը, երբ տարածաշրջանում կան այլ ուժեր եւս:

­Պու­տի­նի ու Թ­րամ­փի այդ­քան աղ­մուկ բարձ­րաց­րած հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցի հետ կապ­ված մեկ բան հստակ չդար­ձավ: Այն է՝ ո՞րն էր դրա ա­մե­նաէա­կան արդ­յուն­քը: Ի­հար­կե, կա­րե­լի է մի շարք դրվագ­ներ ա­ռաջ­նա­յին հա­մա­րել: ­Շատ կա­րե­ւոր է բուն փաս­տը, որ եր­կու ա­ռաջ­նորդ­ներն ինչ-որ բա­ներ են պայ­մա­նա­վոր­վում, դա հա­մա­րում են դրա­կան եւ խոս­տա­նում են` շա­րու­նա­կել նման պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը: Պու­տինը կա­րո­ղա­ցել է զինադադարի մասին իր տե­սա­կե­տը դարձ­նել ա­ռաջ­նա­յին: ­Կա­րե­ւոր է նաեւ, որ ուկ­րաի­նա­կան ուղ­ղութ­յամբ հա­մա­տեղ ա­ռա­ջադ­րում են կոնկ­րետ ուղղ­վա­ծութ­յուն եւ հի­մա կզբաղ­վեն դրա­նով: Կա­րե­ւոր դե­տալ է, որ Եվ­րո­պան վերջ­նա­կա­նա­պես է դուրս մնում այս գոր­ծըն­թա­ցից` ստանձ­նե­լով ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րին պա­սիվ հե­տե­ւո­ղի դեր: ­Կա­րե­ւոր է, որ երկ­կողմ խո­սում են տնտե­սա­կան խո­շոր նա­խա­ձեռ­նութ­յուն­նե­րից եւ այդ­պես շա­րու­նակ:

­Սա­կայն մեկ­նա­բան­նե­րը հիմ­նա­կա­նում շրջան­ցում են մեկ «փոք­րիկ» դե­տալ, ո­րը հնչեց Ս­պի­տակ տան մեկ­նա­բա­նութ­յուն­նե­րում: Այն է` «Եր­կու ա­ռաջ­նորդ­նե­րը կի­սում են այն տե­սա­կե­տը, որ Ի­րա­նը եր­բեք չպետք է հայտն­վի Իս­րա­յե­լին ոչն­չաց­նե­լու դիր­քե­րում»։ ­Սա ին­չո՞ւ է կա­րե­ւոր: Այն, որ Ուկ­րաի­նա­յի հետ կապ­ված ­Պու­տինն ու Թ­րամ­փը լե­զու կգտնեն, ի սկզբա­նե էր հաս­կա­նա­լի: ­Բա­զում այլ հար­ցեր կան, ո­րոնք Թ­րամ­փին պար­զա­պես պար­տադ­րում են ուկ­րաի­նա­կան դուրս դուրս գալ, եւ մի քիչ այս, մի քիչ այն կողմ, նա ­Պու­տի­նի հետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յան կգա եւ դա կպար­տադ­րի ­Կիե­ւին:

Այլ հարց, որ Թ­րամ­փի հա­մար ա­ռանց­քա­յին է մնում ­Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քը, որ­տեղ, ակն­հայ­տո­րեն, նա մեծ վե­րա­ձե­ւում­ներ է պատ­րաս­տում: ­Բայց է­լի ու­նի ­Մոսկ­վա­յի կա­րի­քը, որն Ի­րա­նի դաշ­նա­կիցն է, եւ պետք է նաեւ ի­րա­նա­կան խնդրից գլուխ հա­նել: Ի­րանն էլ իր հեր­թին, թեեւ բա­ցա­հայտ հրա­ժար­վում է ա­մեն մի բա­նակ­ցութ­յու­նից, բայց որ «տա­կից» բա­նակ­ցում են, դա միան­շա­նակ է: ­Թե կոնկ­րետ ինչ, դա դեռ թող­նենք մի կողմ՝ ֆիք­սե­լով ա­մե­նագլ­խա­վո­րը, որն այս պա­հին պետք է բո­լո­րին: Այն է՝ պետք է լու­ծել Ի­րան-Իս­րա­յել հա­կա­սութ­յուն­նե­րի թե­ման, եւ Ս­պի­տակ տան հի­շա­տակ­ված հայ­տա­րա­րութ­յու­նը հենց դա էր նշա­նա­կում՝ ստեղ­ծել ի­րա­վի­ճակ, որ Ի­րա­նը ոչ թե նույ­նիսկ չկա­րո­ղա­նա, այլ չցան­կա­նա Իս­րա­յե­լի ոչն­չա­ցու­մը: Այն է, ստեղծ­վի հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րի բնա­կա­նոն մա­կար­դակ: ­Միայն այդ տար­բե­րակն է, որ Թ­րամ­փին հնա­րա­վո­րութ­յուն կտա հաս­տա­տուն վի­ճակ ստա­նալ նաեւ ­Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում՝ հե­տա­գա հիմ­նա­կան ջան­քերն ուղ­ղե­լով իր հիմ­նա­կան խնդիր­նե­րի դեմ:

Այ­սինքն, ի­րա­կա­նում հար­ցը ­Մոսկ­վա­յի, ա­սենք նաեւ՝ Ի­րա­նի հա­մար շատ պարզ է. ո՞րն է թրամփ­յան ԱՄՆ-ի հիմ­նա­կան խնդի­րը եւ հա­նուն դրա՝ ի՞նչ է պատ­րաստ զի­ջել:

­Կա­րող է տա­րօ­րի­նակ թվալ, որ հենց այս չա­փա­զանց թեժ փու­լում Թ­րամ­փի վար­չա­կազ­մը գաղտ­նա­զեր­ծեց ԱՄՆ 35-րդ ­նա­խա­գահ ­Ջոն ­Քե­նե­դու սպա­նութ­յան վե­րա­բեր­յալ մնա­ցած բո­լոր փաս­տաթղ­թե­րը: ­Թեեւ, այդ ար­խի­վի ար­դեն ա­ռա­ջին եզ­րա­կա­ցութ­յուն­նե­րը ո­րո­շա­կի տրա­մա­բա­նութ­յուն են տա­լիս այդ քայ­լին: ­Նախ, որ ­Քե­նե­դու մար­դաս­պան ­Հար­վի ­Լի Օս­վալ­դը ԿԳԲ-ի գոր­ծա­կալ չէր, ինչ­պես նախ­կի­նում փորձ էր ար­վել ներ­կա­յաց­նել: Եվ նա նույ­նիսկ լավ հրա­ձիգ չէր: Այ­սինքն, ­Մոսկ­վան այդ հար­ցում մեղք չու­նի, եւ դա եւս կա­րող է էա­կան ազ­դե­ցութ­յուն ու­նե­նալ ռուս-ա­մե­րիկ­յան ներ­կա­յիս հա­րա­բե­րութ­յու­նն­երի վրա:

Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, ար­խի­վը պա­րու­նա­կում է ԿՀՎ-ի նախ­կին աշ­խա­տակ­ցի գրութ­յու­նը, ով պնդում էր, որ հենց հե­տա­խու­զութ­յունն է ներգ­րավ­ված ԱՄՆ նա­խա­գա­հի դեմ մա­հա­փոր­ձի կազ­մա­կերպ­ման մեջ։ ­Մի շարք այլ փաս­տաթղ­թեր էլ, որ ԿՀՎ-ն­ ա­մե­նա­քի­չը տե­ղե­կաց­ված էր, այ­սինքն, ցու­ցա­բե­րել է հան­ցա­վոր ան­գոր­ծու­նեութ­յուն կամ մաս­նակ­ցութ­յուն:

Ու­րեմն, Թ­րամ­փի ին­չի՞ն էր պետք նման հար­վա­ծի տակ դնել ար­դեն իր ղե­կա­վա­րութ­յամբ գոր­ծող ԿՀՎ-ին, որ­տեղ սե­փա­կան մար­դուն է ղե­կա­վար նշա­նա­կել: Եվ այս­տեղ շատ կա­րեւոր փաս­տի ենք հաս­նում. իսկ ին­չո՞ւ է այդ ղե­կա­վա­րը՝ ­Քեշ ­Փա­թե­լը, պաշ­տո­նը ստանձ­նե­լուց ան­մի­ջա­պես հե­տո վար­ձել մաս­նա­վոր անվ­տան­գութ­յան աշ­խա­տա­կից­ներ՝ ձեռ­քի տակ ու­նե­նա­լով մի ամ­բողջ հզոր կա­ռույց: Չի՞ վստա­հում այդ կա­ռույ­ցին. այն, որ ԿՀՎ-ում ար­դեն սկսվել են ա­մե­նա­մեծ զտում­նե­րը՝ վեր­ջին գրե­թե 50 տար­վա ըն­թաց­քում, հենց դա է ցույց տա­լիս: Այն է, ՀԴԲ-ն­ իր ներ­կա տես­քով Թ­րամ­փի­նը չէ: Այդ դեպ­քում՝ ո՞ւմն է. մնում են լի­բե­րալ­նե­րը եւ նրանց գլխին կանգ­նած «ստվե­րա­յին կա­ռա­վա­րութ­յու­նը: Եվ խոս­քը միայն ՀԴԲ-ի մա­սին չէ, այլ նաեւ դա­տա­վոր­նե­րի, ­Պեն­տա­գո­նի մի հսկա­յա­կան մա­սի, որ­տեղ եւս զտում­ներ են:

­Բայց ի՞ն­չ կապ ունի ­Քե­նե­դու պատ­մութ­յու­նը: Այս­տեղ էլ տրա­մա­բա­նութ­յուն կա: ­Նախ, ա­մե­րիկ­յան այդ «ստվե­րա­յին» հա­մա­կար­գի հիմ­քե­րը գնում-հաս­նում են ԱՄՆ հա­մե­մա­տա­բար ան­կախ այդ վեր­ջին նա­խա­գա­հի սպա­նութ­յա­նը: ­Քե­նե­դուց հե­տո յու­րա­քանչ­յուր նա­խա­գահ` հան­րա­պե­տա­կան, թե դե­մոկ­րատ, ան­գամ փորձ չի ա­րել այդ հա­մա­կար­գի դեմ դուրս գալ: Եվ ա­հա, Թ­րամ­փը փոր­ձում է: Ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը, ի­հար­կե, այն փաստն է, իր մա­հից մի քա­նի ա­միս ա­ռաջ ­Քե­նե­դին փոր­ձեց իր վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ առ­նել դո­լա­րի թո­ղար­կու­մը՝ դրա­նից հե­ռաց­նե­լով ­Դաշ­նա­յին պա­հուս­տա­յին հա­մա­կար­գը (ԴՊՀ): Թ­րամ­փը եւս քա­նիցս նման ակ­նարկ ա­րել է՝ պետք է դո­լա­րը վերց­նել պե­տա­կան տպագ­րութ­յան դաշտ: Իսկ, որ ­Քե­նե­դու սպա­նութ­յան թե­ման հենց այդ՝ ԴՊՀ-ի ուղ­ղութ­յամբ Թ­րամ­փի վար­չա­կազ­մի կող­մից նոր հար­ձա­կում սկսե­լու ազ­դակ է, աս­տի­ճա­նա­բար ակն­հայտ կդառ­նա: ­Հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ, որ հենց ԴՊՀ-ի սե­փա­կա­նա­տե­րե­րի հիմ­նա­կան մասն էլ հի­շա­տակ­ված «ստվե­րա­յին կա­ռա­վա­րութ­յան» ան­դամ­ներն են:

Մի խոս­քով, Թ­րամ­փի թիմն ակն­հայ­տո­րեն պատ­րաստ­վում է դա­րա­կազ­միկ պա­տե­րազ­մի: Եվ որ այդ­տեղ ­Մոսկ­վան դառ­նում է ան­փո­խա­րի­նե­լի դաշ­նա­կից, դա էլ է պարզ: Իսկ դա նշանակում է, որ զի­ջում­նե­րը, ո­րոնց հի­մա Թ­րամ­փը գնում է, միան­շա­նակ ար­դա­րաց­ված են: