ԱՅՍ ՎԻՃԱԿՈՒՄ ՆԻԿՈԼԸ ԴԵՌ ԳԼՈՒԽ Է ԳՈՎՈՒՄ

­Նի­կոլ Փա­շին­յա­նի մոտ ե­րեկ­վա կա­ռա­վա­րութ­յան նիս­տը նո­րից «ինք­նա­գո­վերգ­ման ժամ» էր: Այն է՝ փոր­ձեց հեր­թա­կան ան­գամ ժո­ղովր­դին հա­մո­զել, թե ինչ ճախ­րանք­նե­րի է հա­սել հա­յաս­տան­յան տնտե­սութ­յունն իր օ­րոք: Ու հա­մո­զել պետք է, քա­նի որ, բա­ցի նի­կոլ­յան շրջա­նակ­նե­րից, այդ «տնտե­սա­կան ծաղ­կու­մը» էլ ոչ մե­կը չի տես­նում:

­Լավ, «հա­վա­տանք» Նի­կո­լին: Ու­րեմն` ի՞նչ ու­նենք: Բուն տնտե­սութ­յու­նը նրա օ­րոք, այն է՝ 2017 թվա­կա­նի հա­մե­մատ ա­ճել է 43,5%-ով: «Սա ահ­ռե­լի աճ է։ Սա նշա­նա­կում է, որ մենք տա­րե­կա­ն մի­ջի­նում 6,1%-ից ա­վել տնտե­սա­կան աճ ենք ա­պա­հո­վել»,- կար­ծում է նա:

­Միայն թե մեկ փաստ եւս նա մատ­նան­շեց՝ հի­շե­­լով, որ 2021-ի ընտ­րութ­յուն­նե­րի ժա­մա­նակ ի­րենք խոս­տա­ցել են ա­պա­հո­վել տա­րե­կան մի­ջի­նը 7 տո­կոս տնտե­սա­կան աճ, հատ-հատ հաշ­վեց. 2024 թվա­կա­նին Հա­յաս­տա­նում ար­ձա­նագր­վել է ՀՆԱ-ի 5,4 տո­կոս տնտե­սա­կան աճ: «2021-ին ա­պա­հով­վել է 5,8 տո­կոս տնտե­սա­կան աճ, 2022-ին՝ 12,6 տո­կոս, 2023-ին՝ 8,3 տո­կոս, հե­տե­ւա­բար տա­րե­կան մի­ջի­նը 7 տո­կոս տնտե­սա­կան աճն ա­պա­հով­ված է»:

Այ­սինքն, ե­թե ընդ­հան­րաց­նենք, ա­պա կստաց­վի, որ նրա 7 տար­վա 43,5 տո­կո­սա­նոց ա­ճի մոտ կե­սից մի քիչ պա­կասն ա­պա­հո­վել է եր­կու տա­րում՝ 2022 եւ 2023 թվա­կան­նե­րին: Բայց լավ կա­ներ, որ չհի­շեց­ներ, քա­նի որ, ինչ­քան էլ «հա­վա­տանք» Նի­կո­լին, մեկ է, ի­րո­ղութ­յու­նն­երի վրա աչք չես փա­կի: Այ­սինքն, այդ ինչ­պե՞ս ստաց­վեց, որ 2022-23թթ. այդ ծաղ­կուն վի­ճա­կից հե­տո 2024թ.-ին ու­նե­ցանք ոչ այդ­քան տպա­վո­րիչ թիվ: Մո­տա­վո­րա­պես այն­քան, որ­քան մին­չեւ 2022-ն­ էր՝ Նի­կո­լի իշ­խա­նութ­յան գա­լուց ի վեր (մի կողմ ենք թող­նում, որ մինչ այդ ա­ճի շատ ա­վե­լի բարձր ցու­ցա­նիշ­ներ կա­յին):

Այս­տեղ, սա­կայն, ո­րոշ փաս­տեր պետք է մատ­նան­շենք: Ան­ցած տար­վա ա­ռա­ջին կե­սին ու­նեինք ա­ճի շատ ա­վե­լի բարձր տեմ­պեր: Երկ­րորդ կե­սից սկսած ցու­ցա­նիշ­նե­րը վատ­թա­րա­ցան, եւ այդ 5,4 տո­կոսն էլ չէր լի­նի, ե­թե տա­րեսկզ­բի բարձր թվե­րը չլի­նեին: Ու­րեմն, ի՞նչ ե­ղավ, որ նման վատ­թա­րա­գույն դի­նա­մի­կա ստաց­վեց տա­րե­վեր­ջին:

Ա­վե­լին, այս տա­րի էլ է այդ դի­նա­մի­կան մնա­լու, հաշ­վի առ­նե­լով վի­ճա­կա­գիր­նե­րի տե­ղե­կութ­յու­նը, թե՝ ­Հա­յաս­տա­նից ար­տա­հա­նու­մը հուն­վա­րին, նա­խորդ տար­վա նույն ամս­վա հա­մե­մատ կրճատ­վել է կի­սով չափ՝ կազ­մե­լով 482 մլն դո­լար: Միայն ար­տա­հա­նու­մը չէ. ներ­մու­ծումն էլ կրճատ­վել է մոտ 34 տո­կո­սով, իսկ ա­ռեւտ­րաշր­ջա­նա­ռութ­յու­նը՝ 40: Այն դեպ­քում, երբ ան­ցած տար­վա հուն­վա­րին ու­նեինք ար­տա­հան­ման 2,1 ան­գա­մա­նոց եւ ներ­մուծ­ման՝ 78 տո­կո­սա­նոց աճ: Մո­տա­վո­րա­պես նման դի­նա­մի­կա կար նաեւ 2023թ.-ին, 2022թ.-ի կե­սե­րին: Իսկ ա­հա ան­ցած տար­վա երկր­որդ կե­սից սկսած դի­նա­մի­կա­յի կտրուկ ան­կում էր, ո­րին հա­ջոր­դեց այս տար­վա հուն­վա­րի կա­տաստ­րո­ֆիկ ան­կում­նե­րը:

­Թե ին­չի մա­սին է խոս­քը, բազ­միցս ենք մատ­նան­շել: Ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մի հետ կապ­ված Ռու­սաս­տա­նը ար­տա­հա­նում-ներ­մու­ծու­մա­յին լուրջ հոս­քեր (մեր չա­փա­նիշ­նե­րով» ուղ­ղեց Հա­յաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ, եւ այն բա­նից հե­տո, երբ նի­կոլ­յան խուն­տան սրեց հա­կա­ռու­սա­կա­նութ­յու­նը եւ սկսեց Եվ­րո­պա խա­ղալ, սկսվե­ցին հա­ջոր­դա­կան այդ ան­կում­նե­րը: Ու, ե­թե ան­ցած տա­րի մի կերպ հա­ջո­ղաց­րին ա­վար­տել 5.4 տո­կոս վի­ճա­կագ­րա­կան ա­ճով, ա­պա այս տար­վա դի­նա­մի­կա­յի պահ­պան­ման դեպ­քում խո­րը ան­կում­նե­րից խու­սա­փելն անհ­նար է:

Իսկ թե ի­րա­կա­նում Նի­կո­լի գլուխ­գո­վա­նութ­յունն ան­ցած տար­վա հետ կապ­ված որ­քա­նով է տե­ղին, ա­պա դրա լա­վա­գույն հիմ­նա­վո­րու­մը կլի­ներ (եւ միշտ է այդ­պես) երկ­րում տի­րող ժո­ղովր­դագ­րա­կան դի­նա­մի­կան (Աղ­յու­սա­կում): Ընդ­հա­նուր թվե­րը. ու­նե­ցել ենք ծնունդ­նե­րի 12.3 տո­կո­սա­նոց ան­կում, մա­հե­րի 8.2 տո­կոս աճ: Հան­րա­գու­մա­րում, ե­թե 2023թ.-ին Հա­յաս­տա­նում ար­ձա­նագր­վել է 12 277 մար­դու բնա­կան հա­վե­լաճ, ա­պա 2024թ.-ին այդ թի­վը նվա­զել է մին­չեւ 8 072: Գու­մա­րած, մեկ տա­րում մոտ 15 հա­զար մարդ ան­վե­րա­դարձ հե­ռա­ցել է երկ­րից:

Ու նման խայ­տա­ռակ պատ­կե­րից հե­տո դեռ գլո՞ւխ են գո­վում: Չ­նա­յած, ու­րիշ ի՞նչ ա­նեն, որ «ար­դա­րաց­նեն» ի­րենց նման կոր­ծա­նա­րար գո­յութ­յու­նը: