«Պոտսդամ-2». Աշխարհում նոր եռյակ է ձեւավորվում

«ՊՈՏՍԴԱՄ-2». ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ ՆՈՐ ԻՇԽՈՂ ԵՌՅԱԿ Է ՁԵՎԱՎՈՐՎՈՒՄ

Ի­րոք, աշ­խար­հում ի­րա­դար­ձութ­յուն­ներն այն կա­տա­ղի ա­րա­գութ­յամբ են զար­գա­նում (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=306453&l=am), որ ար­դեն ան­գամ դրանց հե­տե­ւելն է բա­վա­կա­նին դժվա­րա­ցել: Բայց մեկ բան հաս­տատ է՝ տե­ղի են ու­նե­նում այն­պի­սի ի­րա­դար­ձութ­յուն­ներ, ո­րոնք, թեեւ, միան­գա­մայն կան­խա­տե­սե­լի էին, բայց է­լի չեն դա­դա­րում զար­մաց­նել:

Օ­րի­նակ, դեռ մեկ ա­միս ա­ռաջ ո՞վ կհա­վա­տար, որ ՄԱԿ-ի ԱԽ-ում ԱՄՆ-ն, Ռու­սաս­տա­նը եւ Չի­նաս­տա­նը հա­մա­տեղ կողմ կքվեար­կեն Ուկ­րաի­նա­յին վե­րա­բե­րող բա­նա­ձե­ւին: Նաեւ, որ ա­մե­րիկ­յան նա­զիր-վե­զիր­նե­րը չեն հե­տե­ւի տի­րոջ քայ­լե­րին: Բայց այդ­պի­սի բան էլ տե­ղի ու­նե­ցավ: Խոս­քը Ուկ­րաի­նա­յի վե­րա­բեր­յալ ԱՄՆ-ի ա­ռա­ջար­կած բա­նա­ձե­ւի մա­սին է, ո­րով ան­ցած ե­րեք տա­րի­նե­րին ա­ռա­ջին ան­գամ ոչ թե Ռու­սաս­տա­նին ուղղ­ված դա­տա­պար­տում էր կամ Զե­լենս­կուն «դե­մոկ­րա­տիա­յի հիմ­նաս­յուն» դարձ­նե­լու փորձ, այլ պարզ եւ հաս­կա­նա­լի կոչ՝ «ան­հա­պաղ դա­դա­րեց­նել ռուս-ուկ­րաի­նա­կան հա­կա­մար­տութ­յու­նը» եւ­ եր­կա­րա­ժամ­կետ խա­ղա­ղութ­յուն հաս­տա­տել Ուկ­րաի­նա­յի եւ Ռու­սաս­տա­նի միջեւ: Ու պարզ­վեց, որ Բ­րի­տա­նիան, Ֆ­րան­սիան, Հու­նաս­տա­նը, Դա­նիան եւ Ս­լո­վե­նիան միայն ձեռն­պահ են «պա­տե­րազ­մը դա­դա­րեց­նե­լուն»: Ճիշտ է, Բ­րի­տա­նիան եւ Ֆ­րան­սիան կա­րող էին վե­տո դնել, բայց չա­րե­ցին, հաս­կա­նա­լով, որ այդ­քան բա­ցա­հայտ Վա­շինգ­տո­նին դեմ գնա­լը ոչ մի լավ բան չի խոս­տա­նում:

­Բայց ա­հա, դրան հա­ջոր­դած տա­րօ­րի­նա­կութ­յու­նը. Ֆ­րան­սիան թեեւ ձեռն­պահ էր, բայց հենց նույն օ­րը Թ­րամփն ըն­դու­նեց Մակ­րո­նին: Ու ե­րեւի հան­դի­պումն այն­քան ջերմ էր, որ դրա­նից հե­տո Մակ­րո­նը հան­կարծ հաս­կա­ցավ, որ պետք է զան­գել Պու­տի­նին: Ա­վե­լին, որ եր­կու-ե­րեք շա­բա­թից ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մը կա­րող է ա­վարտ­վել:

Ի­հար­կե, քիչ հա­վա­նա­կան է, որ դրա­նով Մակ­րո­նը ցույց տվեց, թե կա­րող է լի­բե­րաս­տա­կան հար­թա­կից թռիչք կա­տա­րել Թ­րամ­փի մոտ. նրա դեմ լի­բե­րա­լա­կան ար­խիվ­նե­րում կոմպ­րո­մատ­նե­րի պա­կաս չկա: Բայց դրա­նով հան­դերձ, նրա նման տա­տա­նում­նե­րը հեր­թա­կան ան­գամ ցույց տվե­ցին, որ Եվ­րո­պա­յում ներ­քին ճա­քե­րը միայն խո­րա­նում են:

Ա­մեն դեպ­քում, նույ­նիսկ դժվար է հի­շել, թե վեր­ջին ան­գամ երբ են ԱՄՆ-ն, ՌԴ-ն­ եւ Չի­նաս­տա­նը միա­սին կողմ քվեար­կել նման սկզբուն­քա­յին թե­մա­յով: Ընդ ո­րում՝ բա­ցա­հայտ դեմ գնա­լով Եվ­րո­պա­յի կամ­քին: Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, դա ե­ղավ, ինչն ար­դեն իսկ խո­սում է, որ ներ­կա գոր­ծըն­թաց­նե­րը մտնում են անշր­ջե­լիութ­յան փուլ: Ա­սենք, այդ մա­սին են ակ­նար­կում նաեւ Թ­րամ­փի նոր հայ­տա­րա­րութ­յու­ննե­րը, ո­րոնք նա հնչեց­րեց Մակ­րո­նի հետ հան­դիպ­մա­նը: Այդ թվում, որ Ռու­սաս­տա­նի հետ մասշ­տա­բա­յին տնտե­սա­կան ծրագ­րեր են մշակ­վում: Ընդ ո­րում, նույն ո­ճի մեջ էր նաեւ գրե­թե զու­գա­հեռ Պու­տի­նի տված հար­ցազ­րույ­ցը: Որ­տեղ, ի դեպ, ՌԴ նա­խա­գա­հը հայտ­նեց, որ Մոսկ­վա­յին չի հե­տաքրք­րում այն 500 մի­լիար­դի թե­ման, ո­րը Թ­րամփն ու­զում է ստա­նալ Ուկ­րաի­նա­յից՝ հան­քե­րի եւ այլ ակ­տիվ­նե­րի տես­քով: Այ­սինքն, Թ­րամ­փը կա­րող է այդ ա­մե­նը վերց­նել: Ե­թե խո­րը նա­յենք, դա ան­գամ ձեռն­տու է Մոսկ­վա­յին: Այ­սինքն, ի՞նչ էր Մոսկ­վան պա­հան­ջում Ուկ­րաի­նա­յից: Նախ, որ ՌԴ-ի կազմ պաշ­տո­նա­պես վերց­ված տա­րածք­նե­րը կմնան ՌԴ-ին: Թ­րամփն ակն­հայ­տո­րեն հա­մա­ձայն է: Հա­ջոր­դը, որ Ուկ­րաի­նան չի դառ­նա ՆԱՏՕ-ի ան­դամ եւ կա­պա­մի­լի­տա­րի­զաց­վի: Թ­րամ­փը նույնն է ա­սում՝ Ուկ­րաի­նան ՆԱՏՕ չի մտնի: Նաեւ, երբ ուկ­րաի­նա­կան ողջ հարս­տութ­յուն­նե­րը նրա­նից վերց­նում են, ա­պա նման ի­րա­վի­ճա­կում հաս­տատ Ուկ­րաի­նան այ­լեւս զին­վե­լու, բա­նակ պա­հե­լու մա­սին ան­գամ մտա­ծել չի կա­րող: Վեր­ջա­պես, Մոսկ­վան ԱՄՆ-ից պա­հան­ջում էր գլո­բալ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­ններ, այդ թվում՝ ռազ­մա­կան ողջ սպեկ­տո­րով: Դա եւս այս պա­հին ըն­թա­նում է:

­Կարճ ա­սած, ուկ­րաի­նա­կան ուղ­ղութ­յամբ Մոսկ­վա­յի բո­լոր պա­հանջ­նե­րը բա­վա­րար­վում են: Ա­վե­լին, այդ գոր­ծըն­թա­ցը մեկ այլ է­ֆեկ­տի է հան­գեց­նում: Այն է՝ եր­րորդ գեր­տե­րութ­յու­նը՝ Չի­նաս­տա­նը, եւս ՄԱԿ-ում հան­դես ե­կավ նույն դաշ­տում: Իսկ մինչ այդ, Թ­րամ­փը հնա­րա­վոր էր հա­մա­րել ուկ­րաի­նա­կան թե­ման ՌԴ-ի հետ երկ­կողմ բա­նակ­ցութ­յուն­ներն ա­վար­տե­լուց հե­տո, նաեւ Չի­նաս­տա­նի մաս­նակ­ցութ­յամբ ե­ռա­կողմ գա­գա­թա­ժո­ղով անց­կաց­նել: Ու ՄԱԿ-ի այս դրվա­գը ե­կավ հու­շե­լու, որ դա ա­ռա­վել քան ի­րա­տե­սա­կան է:

Այն է, այս ա­մե­նից ար­դեն ոչ թե ըն­դա­մե­նը «Պոտս­դամ-2» ի հոտ է գա­լիս, այլ դա դար­ձել է «աչ­քի ա­ռաջ դրված»: Պար­զա­պես, ի տար­բե­րութ­յուն 1945թ.­-ի «Պոտս­դա­մի», Բ­րի­տա­նիա­յին փո­խա­րի­նում է Չի­նաս­տա­նը:

Այն, որ այս պա­հին Բ­րի­տա­նիան մե­կը մյու­սի հե­տե­ւից նոր հա­կա­ռու­սա­կան պատ­ժա­մի­ջոց­ներ է հրա­պա­րա­կում, կա­րե­լի է հաս­կա­նալ: Այս գոր­ծըն­թաց­նե­րը նրան տե­ղա­փո­խում են հա­մաշ­խար­հա­յին լի­գա­յի երկ­րորդ խումբ, ու իր ու­նե­ցած պո­տենց­իա­լով կա­րող է այդ խմբում հա­վակ­նել մի­ջին կար­գի դե­րի: Ու փոր­ձում է դի­մադ­րել, բայց հաս­կա­նա­լով, որ ա­ռանց ԱՄՆ-ի, հենց դա է Բ­րի­տա­նիա­յի ի­րա­կան կշի­ռը: Իսկ ա­հա Ֆ­րան­սիան ար­դեն վարժ­վել է այդ մի­ջին դե­րին, Մակ­րո­նը պար­զա­պես փոր­ձում է ա­վե­լի ցած չընկ­նել, որը երեւի կա­րո­ղա­ցավ հա­ջո­ղաց­նել: Ա­մեն դեպ­քում, պետք է դեռ «զան­գի Պու­տի­նին», ե­թե զան­գին պա­տաս­խա­նեն, նոր կհա­ջո­ղաց­նի:

Մ­յուս եվ­րո­պա­ցի­ներն էլ, նման է, որ մի պահ աղմ­կե­լով, հի­մա գե­րա­դա­սում են սպա­սել ի­րա­դար­ձութ­յու­նն­երի ըն­թաց­քին. նրանք մինչ այս էլ ա­ռա­ջին խմբում չէին եւ չեն էլ հա­վակ­նում այդ դե­րին:

Արդ­յուն­քում, շատ նման է, որ ԵՄ-ն­ այ­լեւս նույ­նիսկ եվ­րո­պա­կան հար­ցե­րը լու­ծե­լու սուբ­յեկտ չէ։ Ն­րանք եվ­րո­պա­կան քա­ղա­քա­կա­նութ­յան օբ­յեկտ են։ Իսկ նրանց դե­րը ու­րիշ­նե­րի ո­րո­շում­ներն ի­րա­կա­նաց­նելն է։

Բ­րի­տա­նիան դեռ կգոր­ծի, կփոր­ձի վի­ճակ փո­խել: Բայց տե­սա­նե­լի չէ, թե ինչ­պես:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ