Աշխատել եմ թմրանյութերից եւ ալկոհոլից կախվածություն ունեցողների հետ. Արմուշ

«Իրավունք TV»-ի հյուրը ԱՐՄՈՒՇՆ էր՝ Արման Խաչատրյանը, ով վերջին տարիներին ապրում եւ ստեղծագործում էր Միացյալ Նահանգներում։ Թե ինչով է զբաղվել սիրված հումորիստ-դերասանը եւ ինչ է պատրաստվում անել հայրենիքում, փորձեցինք ճշտել անձամբ իրենից:

«ՎԱՂ ԹԵ ՈՒՇ ՊԻՏԻ ՎԵՐԱԴԱՌՆԱՅԻ ԻՄ ՀԱՅՐԵՆԻՔ, ԻՄ ՍԻՐԱԾ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻՆ»

— Ի՞նչ նպատակով եք եկել Հայաստան:

— Ստեղծագործական նպատակով եմ եկել: Եվ, բնականաբար, վաղ թե ուշ պիտի վերադառնայի իմ հայրենիք, իմ սիրած աշխատանքին: Այն, ինչ ինձ մոտ ամենից լավ է ստացվում, դա ներկայացումներն են, էկրանն է, մի խոսքով՝ բեմի հետ կապված բոլոր աշխատանքները:

— Կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ հիմնական եք եկել:

— Այո, կարելի է նաեւ այդպես ասել, սակայն Միացյալ Նահանգներ անպայման պետք է գնամ, որովհետեւ ընտանիքս այնտեղ է: Երեխաներս ուսում այնտեղ են ստանում, ավագ որդիս շուտով քոլեջ կհաճախի: Ութ տարի է, ինչ ապրում եմ ԱՄՆ-ում, սակայն այս ընթացքում հաճախ եմ գնացել-եկել: Առհասարակ, ամեն կերպ մոտ եմ ինձ պահել բեմին՝ ֆիլմում եմ նկարահանվել, հանդիսություններ եմ վարել եւ այլն, սակայն Հայաստանում ամբողջապես կլինեմ իմ գործի մեջ, իսկ ԱՄՆ-ում ուղղակի պետք է բախտդ բերի, որ լիովին զբաղվես քո սիրած աշխատանքով: Ընդհանրապես Ռուսաստանից հետո ամենամեծ հայ համայնքը Միացյալ Նահանգներն ունի, եւ Լոս Անջելեսում շատ հայեր կան հավաքված, ու բոլորը առավոտից երեկո աշխատում են, եւ միայն մասնագիտականով չես կարող այնտեղ հասցնել ծախսերը հոգալ: ԱՄՆ-ն էլ իր բարդություններն ունի, սակայն դրան զուգահեռ լայն հնարավորություններ է բացում մարդու առջեւ, եւ նույնիսկ 60-65 տարեկանում կարող է մարդը նոր մասնագիտություն ձեռք բերել ու աշխատանք գտնել:

«ՍԻՆԹԵՏԻԿ ԹՄՐԱՆՅՈՒԹԵՐԸ ՄԵՐ ԱԶԳԻ ԿՈՐԾԱՆՈՒՄՆ ԵՆ, ՉԻ ԿԱՐԵԼԻ ԹՈՒՅԼ ՏԱԼ»

— Դուք ինչո՞վ էիք զբաղում:

— Միացյալ Նահանգներն այն երկրներից է, որ բացահայտում է քո մեջ այն, ինչը երբեք չէիր սպասի քեզնից: Բնականաբար, ես ավելի շատ աշխատում էի ռեստորաններում, որպես հանդիսավար, եւ այլն, բայց բացահայտվեց իմ մեջ մի բան, ու ես աշխատեցի այնտեղ վերականգնողական կենտրոնում: Մի լավ ավագ ընկեր ունենք, ով բժիշկ է, իր կողմից ստացա առաջարկ սովորելու, իրեն օգնելու եւ հետագայում աշխատելու այդ կենտրոնում: Այնտեղ բուժում էինք սխալ ճանապարհով գնացող երիտասարդներին, ովքեր կախվածություն ունեին թմրանյութերից եւ ալկոհոլից եւ գտնվում էին նաեւ սթրեսային հոգեվիճակում: Իմ մասնագիտությունից ելնելով՝ ես շատ եմ ուսումնասիրել մարդկային կերպարները եւ կերտել դրանք: Դա ինձ օգնեց նաեւ, որ ես կարողացա մարդկանց հետ շփվել եւ հասնել մի այնպիսի կետի, որ ինքը լիարժեք գիտակցի, որ սխալ ճանապարհի վրա է ու սատանայի գրկից վերադառնա Աստծո գիրկը: Տարիուկես աշխատեցի վերականգնողական կենտրոնում եւ նույնիսկ 24 ժամ անցկացնում էի նրանց հետ: Նրանք էլ շատ լավ անցնում էին այդ վերականգնողական շրջանը: Տեսնելով, որ իրենց կողքին կանգնած է հայտնի մարդ, ով ցանկանում է օգնել իրենց, գալիս էին, այսպես ասած՝ ընդառաջ:

— Ցավոք, Հայաստանում էլ է արդեն այդ խնդիրը տարածված: Նույնիսկ անչափահասներն են կիրառում եւ վաճառում թմրանյութեր: Իսկ Հայաստանում նման գործունեությամբ՝ վերականգնողական կենտրոնում աշխատել չե՞ք ցանկանա:

— Իմ երազանքներից մեկն է` Սամվել Հայրապետյանի գլխավորությամբ այստեղ իրականացնել նման ծրագիր, որովհետեւ այն սիստեմը, այն ծրագիրը, որն ինքն ունի, ես դեռ Հայաստանում չեմ հանդիպել: Իհարկե, մեզ մոտ էլ կան վերականգնողական կենտրոններ, սակայն հենց նման սիստեմ չկա: Եվ ես անձամբ եմ խնդրել նրան, որ այդ կատարյալ ծրագիրը Հայաստանում իրականացնենք, հակառակ դեպքում՝ մենք մեծ կորուստներ կունենանք, քանի որ նմանատիպ սինթետիկ թմրանյութերի արդյունքում առաջանում է չբերություն եւ մի շարք լրջագույն հիվանդություններ, իսկ դա մեր ազգի կործանումն է, որը չի կարելի թույլ տալ:

— Իսկ ոստիկանների, իրավական այլ կառույցների աշխատանքն այս ուղղությամբ արդյոք բավարար է՝ կանխարգելիչ միջոցառումների իմաստով:

— Իրականում շատ բացահայտումներ են լինում, ինչը ողջունելի է, եւ շնորհակալություն նրանց, սակայն, ըստ իս, պատժամիջոցները պետք է վերափոխվեն եւ ավելի խիստ լինեն, քան կան այժմ: Եթե ազատազրկումը սկսվի 10-15 տարի, արդեն ե՛ւ օգտագործողը լավ կմտածի, ե՛ւ` տարածողը:

«ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՇՐՋԱՆՈՒՄ ԲՈԼՈՐԸ ՀՈԳԱՏԱՐ ՈՒ ԲԱՐԵՀԱՄԲՈՒՅՐ ԷԻՆ»

— Ութ տարի ապրելով Միացյալ Նահանգներում` հասցրել եք վեց անգամ այցելել հայրենիք: Ամեն գալուց փոփոխություն նկատվո՞ւմ է:

— Իհարկե, տարեց տարի նկատելի է դառնում, սակայն, նայած որ կողմից: Եթե խոսեմ ժողովրդի տրամադրությունից, պիտի ասեմ, որ չզիջող են: Այսպես ասած, նեռվի մեջ են բոլորը: Հարգանքը, ձեռք մեկնելը, ներողություն խնդրելը, մի խոսքով՝ ինչքան լավ բան կա, կարծես, բացակայում է: Երթեւեկության մեջ իրար չզիջելը` նույնպես ազգային խնդիր է: Ես կարծում եմ՝ սա մեր գեների մեջ է:

— Գուցե դա գալիս է դժվար սոցիալական վիճակի՞ց:

— Միացյալ Նահանգներում էլ է շատ դժվար ոմանց համար, նույնիսկ այստեղից էլ դժվար է, սակայն այդ մարդիկ, միեւնույնն է, փողոցում կարող են ժպիտով բարեւել ու անցնել: Դե, Հայաստանում փորձիր մեկին ժպիտով բարեւել՝ երկար կնայի, որ հիշի` որտեղից եք ծանոթ: ԱՄՆ-ում նորմալ է համարվում, թե ով ավելի շուտ ներողություն կհայտնի, «խնդրում եմ» բառը մշտապես կիրառելի է: Այստեղ այդպես չէ:

— Բայց չէ՞ որ համեմատելու չէ ամերիկացու կյանքն ու հայաստանցունը: Մենք պատերազմ տեսած, երկրաշարժ ապրած սերունդ ենք…

— Դա, ըստ իս, մեր վստահության խնդիրն է: Շատ ենք վստահում, ամեն մարդ իր աշխատանքը չի կատարում եւ նայում է կողքի ձեռքին: Քիչ առաջ «գեն» բառն ասացի: Գենետիկորեն է գալիս, որ հենց տխուր, վատ բան է լինում, նոր մենք համախմբվում ենք. սակայն իրար հաջողություններով չենք ուրախանում: Մենք առաջին քրիստոնյա ազգն ենք: Աստված ի՞նչ է քարոզել՝ սեր: Աստված սեր է: Բա եկեք սիրենք իրար: Ես այն մարդկանցից եմ, ով Սովետական Միության շրջան է տեսել: Այն ժամանակ այդ ամենը կար՝ բոլորի դռները բաց էին, բոլորը հոգատար ու բարեհամբույր էին միմյանց հանդեպ: Այն ժամանակ էլ հեշտ չի եղել: Ես հիշում եմ, պապաս երկու տեղ էր աշխատում, որ հասցներ, մայրս մեկ տեղ: Եթե հեշտ լիներ, ապա հայրս մեկ տեղ կաշխատեր: Սակայն Սովետի ժամանակ մարդիկ ենթարկվում էին օրենքին: Իհարկե, խախտումներ լինում էին նույն չինովնիկների կողմից, բայց հասարակ ժողովուրդը գիտեր, որ ինքը գործարանում էր աշխատում եւ գիտեր, որ իր աշխատավարձը այսքան է, ու ինչքան էլ դա քիչ լիներ, միեւնույնն է, բոլորը ժպտում էին եւ հանգիստ էին: Մենք մեծ կորուստ ենք ունեցել, ժամանակին հյուսիսայինԱրցախի կողմից գյուղ ենք կորցրել: Մայրս այնտեղից է: Մի հրաշք վայր, որ անգամ Շվեյցարիայից էին գալիս մեր գյուղ, որ բնությունը տեսնեին: Մայրս 72 տարեկան է, բայց մինչ հիմա իր տեղը չի գտնում ու հույս ունի, որ դեռ անպայման կվերադառնա, իր գյուղը կտեսնի: Երկրաշարժ ենք տեսել, 90-ականներին պատերազմ ենք տեսել: Բայց մենք շատ ուժեղ ազգ ենք, որպես մտավորական, որպես սպորտսմեն, որպես արվեստագետներ, ու մենք մեր ուժերին պետք է վստահենք, մեր հույսը մեր վրա դնենք: Մի տեսակ սերն է պակասել:

«ՉԵՄ ԹՈՂՆԻ ՀԱՆԴԻՍԱՏԵՍԸ ՇԱՏ ԿԱՐՈՏԻ, ԵՍ ԷԼ ՆՐԱՆՑ ԵՄ ՇԱՏ ԿԱՐՈՏԵԼ»

— Միացյալ Նահանգներում նկարահանվել եք «Կոկո» ֆիլմում: Հե՞շտ մարմնավորեցիք կերպարը:

— Այո, տան սպասավորի կերպարը մարմնավորեցի, ով իրականում լրտեսի աշխատանք էր կատարում: Մի խոսքով՝ շատ լավ, հումորային ֆիլմ էր: Ռեժիսորը Անգել Մարտիրոսյանն էր, հրաշալի դերասանների հետ եմ խաղացել՝ Նազենին Հովհաննիսյան , Զոհրաբ Բեկ- Գասպարենց, Լաուրա Ավագյան, Դելոն եւ այլն: Ֆիլմը դարձավ դասական հումորային ֆիլմ, բայց ոչ կոմերցիոն:

— Իսկ նոր ֆիլմեր սպասե՞նք մոտ շրջանում:

— Անցած տարի նկարահանեցինք սիթքոմ ՝ «Ջիմի, Ջիմի» էր կոչվում: Հրավերքը` Ռաֆայել Երանոսյանի կողմից էր: Ռաֆայելը հրավիրեց, ես եկա ամռանը: Շատ մեծ եւ դրական արձագանքներ եղան: Հիմա պատրաստվում ենք երկրորդ եթերաշրջանին, որը կլինի ամռանը: Իսկ փետրվարից նոր սիթքոմ ենք սկսում, կարելի է ասել` հաշված օրերից, որը կլինի 16 սերիա, եւ լինելու է ընդամենը մեկ եթերաշրջան: Սակայն, ընթացքում անձնական նախագծեր էլ կլինեն, մոնո ներկայացումներ կլինեն: Մի խոսքով՝ չեմ թողնի հանդիսատեսը շատ կարոտի: Ես էլ իմ հանդիսատեսին եմ շատ կարոտել: Ամեն դեպքում, 1999 թվականից այս բնագավառում եմ:

«ՄԵԿ-ՄԵԿ ԷԼ ՄՏԱԾՈՒՄ ԵՄ՝ ԳՈՒՑԵ Ե՞Ս ԱՐԴԵՆ ՉԵՄ ՀԱՍԿԱՆՈՒՄ ԱՅԴ ՀՈՒՄՈՐՆԵՐԸ»

— 26 տարի է, ինչ հումորի բնագավառում եք: Ինչպե՞ս կգնահատեք ներկայիս հումորը, որը հնչում է բեմից:

— Ես դրանք բաժանում եմ տարբեր կատեգորիաների: Օրինակ, կան սթենդափներ, որոնք հանրային են, կան նաեւ փակ դիտումների համար նախատեսված սթենդափներ, որը ես ողջունում եմ: Կան եթերային սթենդափներ, հումորային ծրագրեր, որտեղ գուցե գերիշխում են ցենզուրայից դուրս հումորները: Բայց մեկ-մեկ էլ մտածում եմ՝ գուցե ե՞ս արդեն չեմ հասկանում այդ հումորները: Գուցե ժամանակնե՞րն են փոխվել: Մտածում եմ՝ կենցաղ է փոխվում, եւ սա համարվում է ծիծաղելի, որը մենք չենք հասկանում: Մենք ունենք շատ տաղանդավոր երիտասարդ սցենարիստներ, ովքեր ե՛ւ ժամանակակից են, ե՛ւ պահում են ցենզուրան բարձր: Նա էլ կա, նա` էլ: Բայց միանշանակ պետք է լավը տալ, որ սերունդը դա տեսնի, դրա հետեւից գա: Պատահական չէ, որ բեմը բարձր են սարքել:

— Ցավոք, մեր մշակույթը մի փոքր հիվանդացել է, եւ պետք է նրան բուժենք ու ոտքի կանգնեցնեք…

— Այո, ցավոք, բայց ասեմ, որ արդեն փորձեր արվում են, եւ մեր ընկերը՝ Վաչե Թովմասյանը, մեծ հայտ է ներկայացրել միջազգային կինոասպարեզում, եւ սպասում են, որ մարտի 3-ին «Օսկար» մրցանակաբաշխությանը ներկայանա վեց նոմինացիայով: Հիմա արդեն ճանապարհորդում են՝ ներկայացնում են ֆիլմը: Սա առաջին հայ դերասանն է, ով հայտնվել է նման «լեւլի» վրա: Սա միայն Վաչեի հաջողությունը չէ, սա մեր բոլորի հաջողությունն է: Ես շնորհակալ եմ Վաչեին նման քայլի համար, որը մեր ազգի համար է:

ՆԱՆԱ ՍԱՐԳՍՅԱՆ