«Դեպի ԵՄ» քաղաքականության առաջին կործանարար ծիլերը

Այն, որ հա­յաս­տան­յան ներ­քին ի­րա­վի­ճակն աչ­քի ա­ռաջ պայթ­յու­նավ­տանգ է դառ­նում, հաս­կա­նում են բո­լո­րը: Ե­րե­ւի հաս­կա­նում են նաեւ նի­կո­լա­կան թի­մում, այ­լա­պես հա­զիվ թե հետ քաշ­վեին տրանս­պոր­տը թան­կաց­նե­լու գա­ղա­փա­րից:

Ա­սենք, ե­թե չհաս­կա­նա­յին էլ, գնա­լով ա­վե­լա­ցող բո­ղոք­նե­րը, որ­տեղ հիմ­նա­կան թե­մա է տնտե­սա­կան ներ­կա տե­ռո­րը, տե­ղը-տե­ղին կբա­ցատ­րեր: Օ­րի­նակ, ե­րեկ հեր­թա­կան նման ակ­ցիան էր կա­ռա­վա­րութ­յան շեն­քի մոտ, այս ան­գամ՝ ընդ­դեմ ա­ղետ դար­ձող «Շր­ջա­նա­ռութ­յան հար­կի մա­սին» նոր օ­րեն­քի: Մար­դիկ ու­ղիղ սպառ­նում են. «Սա թվով 3-րդ մի­տինգն է, 4-րդը լի­նե­լու է ամ­սի 5-ին՝ ար­դեն մեծ մասշ­տա­բով, ըն­կե՛ր վար­չա­պետ, դու պատ­րա՞ստ ես… Բո­լոր շու­կա­նե­րը փակ­վե­լու են, ու գան մեծ մի­տինգ ա­նեն, ուղ­ղա­կի հե­տաքր­քիր է՝ ինչ է ու­զում ին­քը մե­զա­նից»:

«­Միա­միտ» մար­դիկ են էս ա­ռեւտ­րա­կան­նե­րը, որ դեռ հարց­նում են՝ ի՞նչ է ու­զում: Փող է ու­զում, դա չհաս­կա­ցա՞ք:

 «Օ­րենքն ի սկզբա­նե ա­նօ­րի­նա­կա­նութ­յուն է, ե­թե ես, օ­րի­նակ, ներ­մու­ծել եմ ապ­րան­քը, եւ մաք­սա­զեր­ծու­մով կազ­մել է 20 մլն դ­րամ, ո­րում դեռ հաշ­վարկ­ված չէ տրանս­պոր­տի ծախ­սը, օ­տար երկ­րում հյու­րա­նո­ցի ծախ­սը, տե­ղի հարկ եմ տա­լիս։ Ին­քը նախ իմ 20 մլն­-ից փայ է մտնում 1,5 տո­կոս, ու երբ ար­դեն պետք է անց­նեմ իմ ե­կա­մուտ­նե­րին, այ­սինքն՝ վա­ճա­ռե­ցի, դար­ձավ 25 մլն, ին­քը նաեւ այդ 5 մի­լիո­նից 10 տո­կոս փայ է մտնում, բայց ես դեռ տե­ղի վարձ պետք է վճա­րեմ, հար­կա­յի­նի գու­մար­նե­րը։ Չենք ա­սում՝ հարկ չվճա­րենք, ա­սում ենք՝ հա­սա­նե­լի դարձ­րու»,- բա­ցատ­րում է մեկ այլ մաս­նա­կից: Ու ի՞նչ կապ ու­նի դա. վճա­րում եք, բայց է­լի իշ­խա­նա­վոր­նե­րը փո­ղի կա­րիք ու­նեն: Ու­րեմն, պետք է ա­վե­լի շատ վճա­րեք: Եր­կի­րը կպայ­թի՞, կթող­նեք՝ կգնա՞ք երկ­րից. ա­վե­լի լավ, հենց դա էլ պետք է:

Այս ա­մե­նին էլ գու­մար­վե­լու է հա­մընդ­հա­նուր հայ­տա­րա­րա­գիր կոչ­վա­ծը: Ի­հար­կե, է­լի ժո­ղովր­դին «սի­րե­լով» են ա­նե­լու, «հա­նուն» ժո­ղովր­դի: Նի­կոլն ա­ռա­վո­տից գի­շեր բա­ցատ­րում է. «Ե­թե ման­կա­պար­տե­զի հա­մար 60.000 դրամ են վճա­րում, վճա­րած ե­կամ­տա­հար­կից կա­րող են գու­մա­րը հետ ստա­նալ, գու­մա­րած դրան՝ 40.000 դրամ այլ նպա­տա­կի հա­մար, օ­րի­նակ, ա­ռող­ջա­պա­հա­կան ծախ­սե­րի»: Կարճ ա­սած, բյու­ջեից 70 մլրդ դ­րամ մարդ­կանց են բա­ժա­նե­լու: Միայն թե չի ա­սում՝ իսկ ինչ­քա՞ն են մարդ­կանց քեր­թե­լու, որ այդ 70 մի­լիարդն էլ «հետ տան»: Կամ կտա՞ն, ո՞ւմ կտան, ին­չո՞ւ են հա­վա­քում, որ դեռ, որ­պես լա­վութ­յուն, մի բան էլ «հետ տան»:

­Մի լա­վութ­յուն էլ են ա­նում, թե՝ մին­չեւ 300 հա­զա­րը չի հարկ­վե­լու: Ըն­տա­նի­քում ա­մու­սի­նը՝ կնո­ջը, «խո­պան­չի» զա­վա­կը՝ ծնո­ղին հան­կարծ փող փո­խան­ցեց, ու­զում են խլել, ու հե­տո էլ 300 հա­զա­րի «լա­վութ­յո՞ւն»:

Ոմն Գ­եւորգ Պա­պո­յանն էլ, որ նստում է է­կո­նո­մի­կա­յի նա­խա­րա­րի ա­թո­ռին, սկսեց նույ­նիսկ ժո­ղովր­դին մե­ղադ­րել: Թե` էս ինչ չկամ են, ու­զում ենք «մի­ջին վի­ճա­կագ­րա­կան ըն­տա­նի­քի», որ­տեղ 2 աշ­խա­տող կա, պե­տութ­յու­նից լրա­ցու­ցիչ 200 հա­զար դրամ տալ, բայց էդ ժո­ղո­վուր­դը մի հայ­տա­րա­րա­գիրն ինչ է, որ հա­նուն այդ վեհ նպա­տա­կի՝ չի լրաց­նում: ՊԵԿ նա­խա­գահ Է­դո­ւարդ Հա­կոբ­յանն էլ բո­լո­րից ան­ցավ, թե՝ հայ­տա­րա­րա­գիր լրաց­նե­լու արդ­յուն­քում մար­դը հայտն­վե­լու է պե­տութ­յան հո­գա­ծութ­յան ներ­քո: Ե­րե­ւի չի լսել, որ մարդն ար­դեն իսկ պետք է պե­տութ­յան հո­գա­ծութ­յան ներ­քո լի­ներ՝ Սահ­մա­նադ­րութ­յունն է ա­սում: Բայց քա­նի որ Սահ­մա­նադ­րութ­յա­նը շան տեղ դնող չկա, էլ ինչ հո­գա­ծութ­յուն:

Ու­րեմն, այս ի՞նչ հա­մա­տա­րած թա­լան են սկսել, ին­չո՞ւ: Ե­րե­ւի, պատ­ճա­ռը դժվար չէ տես­նել: Ամ­բողջ հար­ցը սա է՝ կա ծախ­սե­րի մի ո­րո­շա­կի ծա­վալ, ո­րը գոր­ծող խուն­տան ստիպ­ված է ա­նել: Սկ­սած յու­րա­յին­նե­րի աշ­խա­տա­վարձ-պար­գե­ւավ­ճար­նե­րից եւ, ա­ճող ա­խոր­ժակ­նե­րը հաշ­վի առ­նե­լով, վեր­ջաց­րած սե­փա­կան պաշտ­պան­նե­րի՝ մեն­թա­կան հա­մա­կար­գի վճա­րում­նե­րով: Մի քիչ էլ բա­նա­կին, թո­շակ­նե­րին եւ այլն: Մինչ­դեռ որ­տե­ղի՞ց այդ փո­ղե­րը:

­Մի քա­նի տա­րի վար­կե­րի հաշ­վին կա­րո­ղա­ցան գո­յա­տե­ւել: Բայց հի­մա հա­սել են այն մա­կար­դա­կին, որ հա´մ՝ տո­կոս­ներն են շատ ա­վե­լա­ցել, դա էլ պետք է տան: Հա´մ­ էլ, այս վի­ճա­կի պե­տութ­յանն էլ ո՞վ փող կտա:

­Ժա­մա­նա­կին մի փոքր օգ­նում էին երկ­րում կա­տար­վող ներդ­րում­նե­րը: Բայց ա­հա, ըստ պաշ­տո­նա­կան վի­ճա­կագ­րութ­յան, ան­ցած տար­վա հուն­վար-սեպ­տեմ­բե­րին (վեր­ջին տվյալ­նե­րով) ու­նե­ցել են -46 291.0 մի­լիոն դրամ օ­տա­րերկր­յա ներդ­րում­ներ, ո­րից 18 778.3 մի­լիո­նը՝ ու­ղիղ: Ու թող ան­տեղ­յակ­նե­րին բա­ցա­սա­կան թի­վը չզար­մաց­նի, այն, ըստ էութ­յան, նշա­նա­կում է գու­մար­նե­րի ար­տա­հոսք: Այն դեպ­քում, երբ, օ­րի­նակ, դեռ ան­ցած տար­վա նույն ա­միս­նե­րին 139 161.7 մի­լիո­նի ներդ­րում կար, ա­ռանց ո­րե­ւէ բա­ցա­սա­կա­նի: Կարճ ա­սած, փողն ուղ­ղա­կի փախ­չում է նի­կո­լա­կան Հա­յաս­տա­նից:

Ա­մե­նա­կա­յուն մուտ­քե­րի աղբ­յու­րը, ի­հար­կե, տնտե­սութ­յու­նը պետք է լի­ներ: Բայց այս ուղ­ղութ­յամբ եւս, ըստ վի­ճա­կա­գիր­նե­րի վեր­ջին տվյալ­նե­րի, ի­րա­վի­ճա­կը կա­տաստ­րո­ֆա­յից մի բան էլ ան­ցել է: Այս­պես, նո­յեմ­բե­րին՝ վեր­ջին տվյալ­նե­րով, ան­ցած նո­յեմ­բե­րի հետ հա­մե­մա­տած, վի­ճա­կա­գիր­նե­րը ներ­կա­յաց­րել են ըն­դա­մե­նը 1,2 տո­կոս տնտե­սա­կան ակ­տի­վութ­յան ցու­ցա­նիշ։ Դա ինք­նին բան չնշա­նա­կող թիվ է։ Սա­կայն 1,2 տո­կոս ՏԱՑ-ի ա­ճը խո­սում է ՀՆԱ-ի անկ­ման մա­սին։ Դ­րա­նից մեկ ա­միս ա­ռաջ ՏԱՑ-ի ա­ճը 4,2 տո­կոս էր, ա­վե­լի ա­ռաջ՝ 7,0։ Այ­սինքն, ՏԱՑ-ի այն երկ­նիշ ա­ճե­րի ժա­մա­նա­կը, ո­րով այդ­քան հպար­տա­նում էին նի­կո­լա­կան­նե­րը, այս պա­հին ար­դեն չկա։

­Նույ­նը արդ­յու­նա­բե­րութ­յու­նում է, որ­տեղ նո­յեմ­բե­րին՝ ան­ցած նո­յեմ­բե­րի հա­մե­մատ 19 տո­կոս ան­կում կա։ Ու նման ան­կում թույլ տված ոմն Գ­եւորգ Պա­պո­յա­նը, փո­խա­նակ սու­սու­փուս հրա­ժա­րա­կան տա, ինչ-որ ճա­ռե՞ր է հնչեց­նում քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հայ­տա­րա­րագ­րե­րի մա­սին։

Ա­մե­նա­վատն ար­տա­քին ա­ռեւտ­րի ո­լոր­տում է, ո­րը շատ բան է բա­ցատ­րում։ Այս­տեղ նո­յեմ­բե­րին ան­կու­մը մոտ 28 տո­կոս է։ Այդ թվում՝ ար­տա­հան­ման ուղ­ղութ­յամբ՝ 35 տո­կոս, ներ­մուծ­ման՝ 21,4։ Այն դեպ­քում, երբ, օ­րի­նակ, դեռ փետր­վա­րին ար­տա­հան­ման մոտ 3 ան­գա­մա­նոց աճ կար՝ նա­խոր­դող նույն ամս­վա հետ հա­մե­մա­տած, ու նի­կո­լա­կան­նե­րը դրա­նով մի լավ հրճվում էին։ Ու տա­րե­վեր­ջին՝ նման կա­տաստ­րո­ֆիկ ան­կում։

Չ­նա­յած, դեռ ան­ցած աշ­նա­նը են­թադ­րութ­յուն հայտ­նե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք, որ Հա­յաս­տա­նից ար­տա­հա­նում-ներ­մու­ծու­մը մտնում է ան­կու­մա­յին դի­նա­մի­կա­յի փուլ։ Պատ­ճա­ռը միան­գա­մայն պարզ է՝ Նի­կո­լը գնում է հա­կա­ռու­սա­կան ուղ­ղութ­յամբ, եւ Ռու­սաս­տա­նից դե­պի Հա­յաս­տան ե­կող ներ­մու­ծում-վե­րար­տա­հա­նում հատ­վա­ծում սկսվում է նման ճգնա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճակ։ Հի­մա ԵՄ են խա­ղում, եւ այս դի­նա­մի­կան դեռ շա­րու­նա­կե­լու է վատ­թա­րա­նալ։ Արդ­յուն­քում, փո­ղի էա­կան պա­կաս, որն Ա­րեւ­մուտ­քը, ի­հար­կե, չի փա­կե­լու, ինչ­պես ար­վում է, ա­վե­լի ճիշտ՝ ար­վում էր Ուկ­րաի­նա­յում։ Ու Նի­կո­լին մնում է մին­չեւ վերջ քա­մել սե­փա­կան բնակ­չութ­յա­նը, որ կա­րո­ղա­նա իր թի­մին ու պա­հա­պան մեն­թե­րին կե­րակ­րել։ Արդ­յուն­քում, մին­չեւ վերջ կպայ­թի նաեւ ողջ տնտե­սութ­յու­նը։

Ա­հա, հենց սա էլ ժո­ղովր­դին, որ­պես «լա­վութ­յուն», 70 մի­լիարդ բա­ժա­նե­լու ա­մե­նա­ռեալ պատ­ճառն է: