ՄԵՐՁԱՎՈՐ ԱՐԵՎԵԼՔԸ ԳԼՈԲԱԼ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ Է ԵՆԹԱՐԿՎՈՒՄ

Գ­նա­լով ա­վե­լի տե­սա­նե­լի է դառ­նում, որ գո­նե Էր­դո­ղա­նի հա­մար հա­րավ­կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յամբ այս պա­հին ի­րա­վի­ճա­կի ծայ­րա­հեղ սրա­ցում­նե­րը դար­ձել են ան­ցան­կա­լի (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=303089&l=am): Ժա­մա­նա­կին քա­նիցս նշել ենք, որ Էր­դո­ղա­նը Սի­րիա­յում մտել է շատ վտան­գա­վոր խա­ղի մեջ, ո­րը, թե­րեւս, Թ­րամ­փի իշ­խա­նութ­յան գա­լով ոչ միայն չի հան­դարտ­վի, այլ կա­րող է շատ ա­վե­լի սրվել:

­Զի­նա­դա­դա­րի մա­սին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­նը, որ նա­խօ­րեին Նե­թան­յա­հու­ի կա­ռա­վա­րութ­յու­նը ձեռք բե­րեց ՀԱՄԱՍ-ի հետ, թեեւ ան­գամ ո­րոշ ի­րա­նա­կան աղբ­յուր­ներ փոր­ձում են ներ­կա­յաց­նել, որ­պես Իս­րա­յե­լի պար­տութ­յու­նը, բայց դա այդ­պես չէ: Նախ, Գա­զան ամ­բող­ջութ­յամբ ոչն­չաց­ված վի­ճա­կում է, եւ ան­կախ նրա­նից՝ ՀԱՄԱՍ-ը կլի­նի, թե՝ ոչ, եր­կար տա­րի­ներ այս հատ­վածն Իս­րա­յե­լի անվ­տան­գութ­յան հա­մար ո­րե­ւէ ռեալ սպառ­նա­լիք դառ­նալ չի կա­րող:

­Միա­ժա­մա­նակ այս պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յան կյան­քի կոչ­վե­լը նաեւ մեկ հե­տաքր­քիր է­ֆեկտ կա­րող է ա­ռա­ջաց­նել: Նախ, այս զի­նա­դա­դա­րի ֆո­նին ար­դեն իսկ խո­սակ­ցութ­յուն­ներ կան, որ Իս­րա­յե­լի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի ո­րո­շա­կի մեղմ­ման են գնում նաեւ ի­րա­նա­մետ ու­ժե­րը՝ «Հեզ­բոլ­լա­հը», Ե­մե­նի հու­սիթ­նե­րը: Ա­սենք, բուն Ի­րա­նի ուղ­ղութ­յամբ եւս Իս­րա­յե­լը, թե­րեւս, ստիպ­ված է գնալ էա­կան մեղ­մա­ցում­նե­րի, եւ Թ­րամ­փը, ըստ ա­մե­նայ­նի, միայն կնպաս­տի դրան:

Այս­պես, հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, որն այ­սօր կնքում են Մոսկ­վան եւ Թեհ­րա­նը, ինչ­պես ի­րա­նա­կան աղբ­յուրն է ար­տա­հայտ­վում. «Պա­րու­նա­կում է 47 հոդ­ված, ին­չը եր­կու ան­գամ ա­վե­լի է, քան Ռու­սաս­տա­նի եւ Հ­յու­սի­սա­յին Կո­րեա­յի միջեւ կնքված հա­մա­ձայ­նա­գի­րը։ Ռու­սաս­տա­նը ծրագ­րում է Ի­րա­նը վե­րա­ծել ռու­սա­կան գա­զի եւ հար­եւան երկր­ներ եւ Աֆ­րի­կա վա­ճառ­վող ապ­րանք­նե­րի տա­րան­ցիկ հան­գույ­ցի»։ Այ­սինքն, դա այն տե­սա­նե­լի ու շատ լուրջ շահն է, ո­րը Մոսկ­վան ակն­կա­լում է այդ հա­մա­ձայ­նագ­րից: Բ­նա­կա­նա­բար, այդ շահն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար ՌԴ-ին նաեւ պետք է, որ նախ՝ Հա­րա­վա­յին Կով­կաս-Ի­րան ուղ­ղութ­յամբ լի­նի կա­յուն վի­ճակ: Եվ երկ­րոր­դը, որը կնպաս­տի դրան, դա այն է, որ տա­րա­ծաշր­ջա­նում պահ­պան­վի կա­յուն ռազ­մա­կան բա­լանս: Հենց դրա հա­մար է, որ ռուս-ի­րա­նա­կան հա­մա­ձայ­նագ­րում կա նաեւ ռազ­մա­կան բա­ղադ­րիչ՝ պա­տե­րազ­մա­կան վի­ճա­կում փո­խա­դարձ օգ­նութ­յան, ո­րը, ըստ էութ­յան, Ի­րա­նին տե­ղա­վո­րում է ռու­սա­կան մի­ջու­կա­յին հո­վա­նո­ցի տակ: Թող տա­րօ­րի­նակ չթվա, սա­կայն դա ձեռն­տու է նաեւ Ի­րա­նին եւ Թ­րամ­փին: Այ­սինքն, Թեհ­րանն այս պա­հին էլ ակ­տի­վաց­րել է թե­ման, որ ի­րեն ոչ մի մի­ջու­կա­յին զենք էլ պետք չէ: Բ­նա­կա­նա­բար, Մոսկ­վա­յի հետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­նը միան­գա­մայն ռեալ է դարձ­նում այդ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը: Այ­սինքն, հի­մա Թ­րամ­փը, նաեւ Իս­րա­յե­լը կա­րող են խո­սել այն մա­սին, որ Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին խնդի­րը լուծ­ված է, ին­չը նրանց հա­մար հնա­րա­վո­րութ­յուն է՝ դեմ­քե­րը լիո­վին «պար­զաջ­րած», դուրս գալ այդ փա­կու­ղա­յին վի­ճա­կից: Հա­կա­ռակ դեպ­քում, ե­թե ցան­կա­նան գնալ Ի­րա­նի հետ հա­կա­մար­տութ­յան խո­րաց­ման, ա­պա Թ­րամփն իշ­խա­նութ­յան գա­լով, ար­դեն իսկ բախ­վե­լու է ռուս-ի­րա­նա­կան հա­մա­ձայ­նագ­րից բխող բո­լոր հնա­րա­վոր հե­տե­ւանք­նե­րին`ՌԴ-ի ու­նե­ցած 5-6 հա­զար մի­ջու­կա­յին մար­տագլ­խիկ­նե­րով հան­դերձ:

­Փո­խա­րե­նը, Իս­րա­յե­լը միան­գա­մայն տե­սա­նե­լի եւ շո­շա­փե­լի ձեռք­բե­րում­ներ ու­նի Սի­րիա­յում եւ Գա­զա­յի, ինչ­պես նաեւ Ի­րա­նի ուղ­ղութ­յամբ այս կամ այն չա­փով կա­յու­նութ­յան հաս­նե­լով, կա­րող է կենտ­րո­նա­նալ հենց սի­րիա­կան ուղ­ղութ­յամբ: Ու ա­հա այս­տեղ շատ հե­տաք­րքիր ի­րո­ղութ­յուն է ա­ռա­ջա­նում:

Այս­պես, թեեւ Էր­դո­ղա­նը վեր­ջին օ­րե­րին միան­գա­մայն նյար­դա­յին տո­նայ­նութ­յամբ խո­սում է Սի­րիա­յում գտնվող բո­լոր ու­ժե­րի զի­նա­թափ­ման եւ երկ­րի ամ­բող­ջա­կա­նութ­յան վե­րա­կանգն­ման մա­սին: Բ­նա­կա­նա­բար, այս­տեղ ա­ռա­ջին պլա­նում է քրդե­րի զի­նա­թա­փու­մը: Այ­սինքն, դրա­նով Էր­դո­ղա­նը գործ­նա­կա­նում մեր­ժում է շրջա­նառ­վող այն սցե­նա­րը, որ Սի­րիան կա­րող է բա­ժան­վել ե­րեք ազ­դե­ցութ­յան գո­տի­նե­րի՝ թուր­քա­կան, իս­րա­յել­յան եւ ա­մե­րիկ­յան: Դա հաս­կա­նա­լի է. նման բաշխ­վա­ծութ­յան դեպ­քում Իս­րա­յե­լը վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ կվերց­նի ողջ Հա­րա­վա­յին Սի­րիան, ընդ­հուպ ա­մե­րիկ­յան վե­րահս­կո­ղութ­յան գո­տի: Իսկ ա­մե­րիկ­յան վե­րահս­կո­ղութ­յան գո­տի աս­վա­ծն ըն­դա­մե­նը քրդե­րի գո­տին է՝ հիմ­նա­կա­նում Եփ­րա­տից ա­րե­ւելք ըն­կած հատ­վա­ծը: Արդ­յուն­քում, դա, ա­ռանց ո­րե­ւէ կաս­կա­ծի, տա­նե­լու է Քուր­դիս­տա­նի ստեղծ­մա­նը, ո­րի մա­սին, ի դեպ, Իս­րա­յելն ար­դեն ան­թա­քույց է խո­սում, ընդ ո­րում, ան­գամ Թուր­քիա­յի դեմ պա­տե­րազ­մի գնով: Եվ այն, որ Թ­րամ­փի օ­րոք ԱՄՆ-ն­ ան­վե­րա­պա­հո­րեն կկանգ­նի Իս­րա­յե­լի թի­կուն­քին, ա­ռա­վել եւս, որ Քուր­դիս­տա­նի ստեղ­ծու­մը նաեւ ա­մե­րիկ­յան հին ռազ­մա­վա­րա­կան ծրագ­րե­րի թվում է, դա հաս­տատ:

Իսկ թե ինչ տե­ղի կու­նե­նա, ե­թե Սի­րիա­յում Քուր­դիս­տան ստեղծ­վի, շատ ա­րագ ի­րեն միաց­նի ի­րաք­յան Քուր­դիս­տա­նը եւ հո­ղա­յին պա­հանջ­ներ ներ­կա­յաց­նի Թուր­քիա­յին, դժվար չէ կռա­հել: Ա­ռա­վել եւս, որ Քուր­դիս­տա­նի առ­կա­յութ­յան պա­րա­գա­յում հենց դա կդառ­նա ԱՄՆ-ի թիվ 1 պրոք­սի պե­տութ­յու­նը տա­րա­ծաշր­ջա­նում՝ էա­պես նվա­զեց­նե­լով Թուր­քիա­յի կա­րի­քը: