Թուրքական սահմանն այդպես էլ փակ կմնա

«­Խա­ղա­ղութ­յան խաչ­մե­րուկ` միա­վո­րե­լով անվ­տան­գութ­յունն ու ժո­ղովր­դա­վա­րութ­յու­նը» մի­ջո­ցառ­ման ժա­մա­նակ միայն Նի­կո­լը չէ (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=295255&l=am), որ «ան­կեղ­ծա­ցել» ու մի գլուխ սեն­սա­ցիոն հայ­տա­րա­րությ­ու­ններ էր ա­նում: Հետ չմնաց նաեւ Թուր­քիա­յի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման հար­ցում Նի­կո­լի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ռու­բին­յանը՝ հայ­տա­րա­րե­լով, որ իր այդ ա­ռա­քե­լութ­յու­նը, ըստ էութ­յան, ձա­խող­ված է:

ՀՀ-­Թուր­քիա հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում կա մեկ մեծ խո­չըն­դոտ, դա Թուր­քիա­յում քա­ղա­քա­կան ո­րոշ­ման բա­ցա­կա­յութ­յունն է ՀՀ-ի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը կար­գա­վո­րե­լու վե­րա­բեր­յալ, խոս­տո­վա­նեց Ռու­բին­յա­նը: Ն­րա խոս­քը հաս­տա­տեց Թուր­քիա­յի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ պրո­ֆե­սոր Ահ­մե­դը. «2 րո­պե ա­ռաջ Ռու­բե­նը մի բան ա­սաց, ո­րի հետ լիար­ժեք հա­մա­ձայն եմ: Պետք է քա­ղա­քա­կան կամք լի­նի, որ նման ծրագ­րերն ի­րա­կա­նաց­վեն»:

Այս­պի­սով, որ­քան էլ Նի­կո­լը Թուր­քիա­յի մա­սով ճոխ ծրագ­րեր էր ներ­կա­յաց­նում, ան­գամ Էր­դո­ղա­նի գիր­քը ձեռ­քին նկար­վեց, մին­չեւ սահ­ման հաս­նող ճա­նա­պարհ եւ Մար­գա­րա­յում ան­ցա­կետ կա­ռու­ցեց, վեր­ջերս եվ­րա­դես­պան­նե­րին տա­րավ այն­տեղ, մեկ է՝ Թուր­քիան «քա­ղա­քա­կան կամք չու­նի»: Իսկ սա Նի­կո­լի հա­մար դեռ խնդրի մի կողմն է: Մ­յուս կողմն էլ այն է, որ այս­պի­սով, միան­գա­մայն ա­նո­րոշ է մնում «դե­պի Եվ­րո­պա» աս­վա­ծի ֆի­զի­կա­կան ի­մաս­տը: Թուր­քիա­յով «դե­պի Եվ­րո­պա» ճա­նա­պարհ գո­նե մո­տա­կա ժա­մա­նակ­նե­րում տե­սա­նե­լի չէ, միակ՝ վրաս­տան­յան ճա­նա­պարհն այս ամս­վա վեր­ջին կա­րող է փակ­վել: Արդ­յուն­քում, «դե­պի Եվ­րո­պա» թե­զը, ինչ­պես շատ ա­վե­լի վաղ են­թադ­րե­լի էր, վեր է ած­վում սո­վո­րա­կան «բլո­կա­դա­յի», ե­թե այդ կուր­սով Նի­կո­լը փոր­ձի հե­տա­գա­յում էլ շարժ­վել:

­Բայց այս պատ­մութ­յու­նն էլ ա­վե­լի խո­րը մեկ շերտ եւս ու­նի: Այն, որ ի­րա­կա­նում Հա­յաս­տա­նը, որ­պես մի­ջանցք դե­պի թյուր­քա­կան աշ­խարհ, Թուր­քիա­յի հա­մար մեծ կա­րե­ւո­րութ­յուն ու­նի, երկ­րորդ կար­ծիք հա­զիվ թե լի­նի: Եվ այս պա­րա­գա­յում, երբ պարզ­վում է, որ հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յամբ Թուր­քիա­յում քա­ղա­քա­կան ո­րո­շում չու­նի, սուր հա­կա­սութ­յուն է ա­ռա­ջաց­նում. շատ կա­րե­ւոր է եւ ո­րո­շում չու­նի:

Ի­րա­կա­նում այս­տեղ հա­կա­սութ­յուն չկա: Թուր­քիան որ­քան էլ կա­րե­ւո­րի հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յու­նը, բայց նաեւ քաջ գի­տակ­ցում է, որ այս ուղ­ղութ­յամբ ա­մեն մի գործ­նա­կան քայլ սուր հա­կա­սութ­յուն է ա­ռա­ջաց­նում ՌԴ-ի եւ Ի­րա­նի հետ: Հա­կա­սութ­յու­նը մեղմ է աս­ված. միան­գա­մայն ռեալ բա­խում, ո­րը կա­րող է նաեւ ռազ­մա­կան տեսք ստա­նալ, ե­թե Ան­կա­րան ո­րո­շի Թեհ­րա­նի ու Մոսկ­վա­յի մի­ջեւ բա­ժա­նա­րար գծի վե­րած­վել:

Այն, որ ԱՄՆ-ն­ ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մի մեկ­նար­կից ի վեր փոր­ձում է Թուր­քիա­յին վե­րա­ծել հա­կա­ռու­սա­կան երկ­րորդ ճա­կա­տի, հին պատ­մութ­յուն է: Նաեւ փաստ է, որ Էր­դո­ղա­նը, հաս­կա­նա­լով դրա­նից բխող հնա­րա­վոր հե­տե­ւանք­նե­րը, ան­գամ ա­մե­րիկ­յան տնտե­սա­կան ծանր ճնշում­նե­րի տակ հայտն­վե­լու գնով դեմ է գնում վա­շինգ­տոն­յան այդ քա­ղա­քա­կա­նութ­յա­նը: Ա­ռա­վել եւս, դեմ է ներ­կա­յումս, հաշ­վի առ­նե­լով այն նոր ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք այս պա­հին ստեղծ­վել են ողջ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում: Ընդ ո­րում, այս ուղ­ղութ­յամբ Էր­դո­ղանն ի­րոք մտա­ծե­լու բա­զում խնդիր­ներ ու­նի:

­Մի կող­մից, հար­ված­նե­րը, ո­րոնք Իս­րա­յե­լը հասց­րեց եւ հասց­նում է ՀԱՄԱՍ-ին, ի­րա­կա­նում Թուր­քիա­յին հասց­ված կրկնա­կի հար­ված է: Նախ, ՀԱՄԱՍ-ը, խո­շոր հաշ­վով, «Մու­սուլ­ման եղ­բայր­նե­րի» մաս­նիկ­նե­րից է, իսկ այդ կա­ռույ­ցի թի­կուն­քին ան­ձամբ Էր­դո­ղանն է: Գու­մա­րած դրան, Լի­բա­նա­նի եւ ար­դեն նաեւ Սի­րիա­յի ուղ­ղութ­յամբ Իս­րա­յե­լի գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը եւս Թուր­քիան կա­րող է հա­մա­րել մա­սամբ ի­րեն ուղղ­ված, ու պա­տա­հա­կան չէ, որ օ­դում պտտվում են թուրք-իս­րա­յելյան հնա­րա­վոր բախ­ման մա­սին խո­սակ­ցութ­յու­ննե­րը:

Մ­յուս կող­մից, Իս­րա­յե­լի հրահ­րած այս հա­մա­տա­րած դար­ձող բա­խում­նե­րի ֆո­նին Թուր­քիան, ի­հար­կե նաեւ մի շարք պատ­ճառ­նե­րից ել­նե­լով, ստիպ­ված էր պա­սիվ դեր ստանձ­նել՝ բա­վա­րար­վե­լով միայն հռե­տո­րա­բա­նութ­յամբ, ո­րի վրա սկսել են ծի­ծա­ղել: Փո­խա­րե­նը, Ի­րա­նը ի ցույց դրեց ոչ թե պար­զա­պես ակ­տիվ դե­րա­կա­տա­րի ֆունկ­ցիա, այլ նաեւ ռազ­մա­կան բարձր մա­կար­դակ, այն կար­գի, որ կա­րող է հան­գիստ հրթի­ռա­յին հար­ված­ներ հասց­նել Իս­րա­յե­լին: Արդ­յուն­քում, Ի­րանն ար­դեն այս պա­հին ըն­կալ­վում է, որ­պես իս­լա­մի ի­րա­կան ա­ռաջ­նորդ, ո­րին հա­վակ­նում էր նաեւ Թուր­քիան: Ու այս դեպ­քում եւս Էր­դո­ղա­նի հա­մար «չա­րի­քի ար­մա­տը» Իս­րա­յելն է:

Արդ­յուն­քում, դե­պի ԲՐԻԿՍ Թուր­քիա­յի ներ­կա դրեյ­ֆը կա­րող է այս բարդ ի­րա­վի­ճա­կից ելք դառ­նալ: Միայն թե այս դեպ­քոմ ՌԴ-ի եւ Ի­րա­նի հան­դեպ քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը պետք է դառ­նա ­շատ ա­վե­լի հա­վա­սա­րակշռ­ված, քան նույ­նիսկ, ա­սենք, մեկ ա­միս ա­ռաջ էր: Ըստ այդմ, ան­գամ Հա­յաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ Ռու­բին­յա­նի լա­ցու­կոծն ա­ռա­ջաց­րած «քա­ղա­քա­կան ո­րոշ­ման բա­ցա­կա­յութ­յու­նը» այս մեծ պատ­մութ­յան բա­ղադ­րիչ­նե­րից է: Իսկ այն, որ դրա­նով ջուրն է լցվում Նի­կո­լի ամ­բողջ քա­րոզ­չա­կան քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը, Էր­դո­ղա­նը ե­րե­ւի ան­գամ չի էլ նկա­տում: