Հեռացա կարոտով... Վերջին հրաժեշտը՝ Զառա Տոնիկյանին

Լռեց հայ ջազային էստրադայի բացառիկ ձայներից մեկն՝ այս անգամ հավերժ: Մահացել է ԶԱՌԱ ՏՈՆԻԿՅԱՆԸ… Նա իր երաժշտական գործունեությունը սկսել էր 1970-ական թվականներին: 1974 թվականին Չեխիայում առաջինն էր Հայաստանը ներկայացրել էստրադային երգի երիտասարդ կատարողների միջազգային մրցույթում եւ հաղթել: Աշխատել է ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Կոնստանտին Օրբելյանի ղեկավարած ջազ նվագախմբում: Հանդես է եկել Մոսկվայի հեռուստատեսության «Գոլուբոյ օգոնյոկ»-ներում եւ ԽՍՀՄ Ժողովրդական արտիստ Ալլա Պուգաչովայի հետ ներկայացրել խորհրդային էստրադան Կենտրոնական հեռուստատեսությունում նկարահանված սովետա-շվեդական ծրագրում՝ Առնո Բաբաջանյանի, Ռոբերտ Ամիրխանյանի, Արամ Սաթյանի եւ այլ կոմպոզիտորների երգերով:

«ԵՍ ՀԻՄԱ ԱՊՐՈՒՄ ԵՄ ԻՆՔՍ ԻՆՁ ՀԵՏ»

Եթե այսօր երգիչ-երգչուհիների համար բոլոր դռները բաց են, համացանցը հասանելի ամենքին եւ բեմում ու էկրաններին նրանց գրեթե ամեն ինչ թույլ է տրվում, ապա 1970-80-ական թվականներին գեթ մի փոքր ազատությունը բուռն քննադատության էր արժանանում ու ընդունվում սվիններով: Քչերն էին կարողամում մի ամբողջ հասարակարգի դեմ դուրս գալ, թելադրել տարբերվող ոճ եւ նոր էստրադային ճաշակ ձեւավորել, այդքանից հետո էլ հասնել նրան, որ վայելեր հանրության սերն ու ջերմությունը: Նրանցից էր ՀՀ վաստակավոր արտիստ Զառա Տոնիկյանը: Նա կյանքի վերջին 32 տարին ապրեց Բելգիայում, բայց չկորցրեց հայ ունկնդրի հետ, ինչպես ինքն էր ասում, աստվածային կապը: Բծախնդիր եւ երբեմն իրականության հետ ծայրահեղության հասնող անհաշտ երգչուհին հաճախ չէր հարցազրույցներով հանդես գալիս: Բայց իր ամենաանկեղծ հարցազրույցներից մեկը հենց «Իրավունք»-ի հետ էր՝ ուղիղ 11 տարի առաջ, որից հատվածներ ներկայացնում ենք մեր ընթերցողներին:

— Տիկին Տոնիկյան, այսօր քչերը գիտեն, թե ինչ դժվարություններ եք ունեցել, երբ 1992 թվականին հաստատվեցիք Բելգիայում: Ինչո՞ւ լռեցիք:

— Առաջին տասը տարին հիանալի էր, քանի որ անգամ ոչ լեգալ ժամանակ համերգներս շարունակվում էին: Իսկ մնացած տասը տարին դժվարացավ, որովհետեւ եղբայրս մայրիկիս ու ինձ լքեց. հիմա նա երկնքում է…

— Ձեր ընտանիքի մասին մենք գրեթե ոչինչ չգիտենք, ո՞ւմ հետ է այսօր ապրում Զառա Տոնիկյանը:

— Ես հիմա ապրում եմ ինքս ինձ հետ:

— Բայց հանդիսատեսը միշտ իր սիրելի արտիստին պատկերացնում է գնահատված ու կատարյալ երջանիկ…

— Կարծում եմ, որ հայուհիները միշտ էլ ամենուր գնահատված են: Իսկ ամեն մի հայուհի կատարյալ երջանիկ լինելու համար՝ կատարյալ տղամարդիկ են պետք:

— Ի՞նչ նմանություններ ու տարբերություններ ունեն հայերն ու բելգիացիները, հե՞շտ է ապրել վերջիններիս հետ՝ կողք կողքի:

— Բելգիացիների եւ հայերի միջեւ երկու տարբերություն կա. նախ իրարից հազարավոր կիլոմետրերով հեռու են ապրում եւ ագրեսիվ չեն:

«ՄԵԾ ՀԱՃՈՒՅՔՈՎ ԿՎԵՐԱԴԱՌՆԱՄ ՀԱՅՐԵՆԻՔ, ԵԹԵ…»

— Գաղտնիք չէ, որ Դուք եղել եք 70-80-ական թվականների հայկական էստարդայի ամենայուրօրինակ պահվածքով ու երգացանկով երգչուհին: Պահպանե՞լ եք Ձեր արվեստին բնորոշ «խենթությունը»:

— Բարեբախտաբար, պահպանվել է իմ արվեստն այնպիսին, ինչպիսին կար:

— Եթե հնարավոր լիներ կրկին վերադառնալ 70-80-ական թվականներ, ի՞նչը կցանկանայիք փոխել Ձեր կյանքում:

— Ոչինչ փոխել չէի ցանկանա, միայն մեկ ցանկություն՝ որ ավելի շատ ձայնագրություններ անեի:

— Քանի որ արդեն անցյալում են մնացել 90-ականների դժվաև տարիները, եւ ինչպես Դուք եք նշել Ձեր սակավ հարցազրույցներից մեկում, «մթության հանդեպ վախի զգացումն» այլեւս չկա, հնարավո՞ր է, որ մի օր վերադառնաք հայրենիք՝ մշտական բնակության համար:

— Այո, մեծ հաճույքով կվերադառնամ հայրենիք, եթե ինձ ապահովեն բնակարանով եւ աշխատանքով:

«ՉԻ ԿԱՐԵԼԻԻ» ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆ ԷԼ ՊԵՏՔ Է ՉԱՓ ՈՒՆԵՆԱ»

— Ի դեպ, տարիները սլանում են, բայց դրանք Ձեզ վրա իրենց դրոշմը չեն թողնում, ինչպե՞ս է հաջողվում մնալ միշտ երիտասարդ ու չկորցնել արտաքին փայլը:

— Շնորհակալ եմ հաճոյախոսության համար: Ես գիտեմ, որ գրեթե բոլոր երգչուհիները դիմել են կոսմետիկ վիրահատությունների կամ խնամքի միջոցների: Դեռ չեմ հասել դրան, իսկ թե ինչպես եմ երիտասարդ մնացել, ես ինքս Աստծուն եմ հարցնում:

— Ըստ Ձեզ, հայկական էստրադան այսօր անկո՞ւմ է ապրում, թե՞ վերելք: Ո՞ւմ երգերն եք այսօր առավել հավանում:

— Իմ կարծիքով՝ այսօրվա էստրադան միապաղաղ է, իսկ միապաղաղը ո՛չ անկում ունի, ո՛չ վերելք: Այսօր չեմ ունկնդրում հայկական էստրադան: Իմ կոլեգաները թող ներողամիտ լինեն իմ նկատմամբ, չեմ կարող ասել, թե որ մեկն է, որ մեկից առավել…

— Դուք ժամանակին համարվել եք ամենահամարձակ երգչուհիներից մեկը, այսօր չափանիշները փոխվել են եւ բեմում ամեն ինչ կարելի է տեսնել: Ի վերջո, ո՞րը պետք է լինի «չի կարելիի» սահմանը:

— Ես շատ անգամ եմ տեսել «չի կարելիի» երեւույթները, բայց հիմա չեմ կարող նշել, քանի որ չգիտեմ էլ, թե որը նշեմ: «Չի կարելին» մարդու համար է, եւ բեմը նույնպես պահանջում է կուլտուրա: Եվ դրա հետ մեկտեղ «չի կարելիի» ազատությունն էլ պետք է չափ ունենա:

— Վերջերս հայրենիքում էիք, ի՞նչ տպավորություններով հեռացաք Հայաստանից:

— Տպավորություններս ե՛ւ ուրախ են, ե՛ւ տխուր… Տխուրն այն էր, որ մարդիկ աշխատանք չունեն, ինչպես առաջ էր, իսկ ուրախալին այն էր, որ ժողովուրդն ավելի զարգացած է դարձել, քան առաջ էր: Եվ հեռացա կարոտով…

— Հայաստանյան հանդիսատեսն էլ Ձեզ է սիրում ու կարոտում…

— Այն սերը, որչափ իրենք են ինձ հղում եւ սպասում, նույնը հազարապատիկ անգամ ես եմ զգում: Շատ կուզենայի այդ անկրկնելի աստվածային կապը հղեինք միմյանց համերգի ժամանակ:

Հիշատակն արդարոց օրհնությամբ եղիցի…

Զրույցը՝ ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆԻ