Հայաստանում ռուս-իրանական հարաբերությունները չեն փլուզվի

Եվ այս­պես, Ա­լեն Սի­մոն­յա­նը սկսեց «տա­կից» օ­րա­կարգ բե­րել Հա­յաս­տա­նից ռուս սահ­մա­նա­պահ ու­ժե­րի, ո­րոնք վե­րահս­կում են Թուր­քիա­յի եւ Ի­րա­նի սահ­մա­նը, հե­ռաց­նե­լու թե­ման: «Հի­մա էլ Թուր­քիա­յի եւ Ի­րա­նի սահ­մա­նին են ռուս սահ­մա­նա­պահ­ներ կանգ­նած։ Կար­ծում եմ՝ այդ ա­ռու­մով եւս մ­տա­ծե­լու բան ու­նենք։ Բայց, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, դա ուղ­ղա­կի կար­ծիք է, ա­ռա­ջարկ, ո­րը քննարկ­ման փու­լում է»,- ա­սել է:

ԱԼԵՆԸ ԲԱՑԵՑ ՎԵՐՋԻՆ ՓԱԿԱԳԾԵՐԸ

Այն, որ նի­կոլ­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի ի հայտ գա­լու, գո­յութ­յան հիմ­նա­կան խնդի­րը հենց դա էր՝ ռու­սա­կան զոր­քը Հա­յաս­տա­նից հե­ռաց­նե­լը, խո­սել ենք դեռ 2018թ.-ի ապ­րիլ-մա­յի­սից սկսած, եւ Ա­լե­նի այդ հու­շիկ հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներն այս տե­սանկ­յու­նից նոր բան չեն: Նաեւ այն ի­մաս­տով, որ դրա­նով փոր­ձում են կյան­քի կո­չել անգ­լո­սաք­սո­նա­կան հայտ­նի ծրագ­րե­րը, ո­րը ժա­մա­նա­կին հրա­պա­րա­կա­յին տես­քով ներ­կա­յաց­րեց տխրահռ­չակ Բ­ժե­ժինս­կին իր «Մեծ շախ­մա­տա­յին տախ­տա­կում»: Նո­րութ­յուն չէ ան­գամ այն, որ Ա­լե­նը փոր­ձում է իր շեֆից ա­վե­լի Նի­կոլ ե­րե­ւալ՝ հեր­թա­կան ան­գամ նրա խոս­քին հա­կա­սե­լով:

Այս­պես, ան­գամ Զա­խա­րո­վան, Ա­լե­նին տված իր պա­տաս­խա­նում, հի­շեց­րեց, որ Նի­կո­լը բա­ռա­ցիո­րեն վեր­ջերս, օ­գոս­տո­սի 31-ին տված իր ա­սու­լի­սում հայ­տա­րա­րեց, թե հա­յաս­տան­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը չեն դի­տար­կում ռու­սա­կան ու­ժե­րը Հա­յաս­տա­նից դուրս բե­րե­լու հար­ցը: Բայց Ա­լենն էլ պնդում է ճիշտ հա­կա­ռա­կը, որ քննար­կում են:

­Սա­կայն ան­գամ դա չէ ա­մե­նաա­ռաջ­նա­յի­նը, թե ով է այս դեպ­քում ճիշտն ա­սում, ին­չու են նույն թի­մի եր­կու ա­ռանց­քա­յին ան­դամ­նե­րի հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներն այդ­պես հա­կա­սում ի­րար եւ այլն. սրան կա­րե­լի է բա­ցատ­րութ­յուն­ներ գտնել: Ա­մե­նաա­ռաջ­նա­յին հարց չէ նաեւ, թե ինչ տե­ղի կու­նե­նա, ե­թե Ա­լե­նի ա­սած­ներն ի­րա­կա­նութ­յուն դառ­նան. այս հար­ցի հստակ պա­տաս­խանն էլ կա, Հա­յաս­տա­նը կդառ­նա թուր­քա­կան վի­լա­յեթ, եւ վերջ:

Ա­մե­նագլ­խա­վո­րը հե­տեւ­յալն է՝ անգ­լո­սաք­սե­րը կա­րո՞ղ են նի­կոլ­յան թի­մի կամ այլ մի­ջոց­նե­րով ռուս­նե­րին հե­ռաց­նել հա­յաս­տան­յան սահ­ման­նե­րից էլ, Հա­յաս­տա­նից էլ: Ա­լե­նի հայ­տա­րա­րութ­յունն ըն­դա­մե­նը ա­վե­լորդ ան­գամ հու­շեց, որ այս պա­հին նման աշ­խա­տան­քա­յին ծրագ­րեր օ­րա­կար­գում կան եւ ա­մե­նա­սուր տար­բե­րա­կով: Եվ դա սպա­սե­լի էր: Ար­ցա­խի հար­ցը կա­րո­ղա­ցան «հո­րով-մո­րով» ա­նել, եւ դրա հա­ջորդ քայ­լը ռուս­նե­րին վերջ­նա­կա­նա­պես Հա­յաս­տա­նից հե­ռաց­նելն է:

Ընդ ո­րում, այս ֆո­նին մեկ դե­տալ եւս կա­րե­լի է նկա­տել: Այն, որ Հա­յաս­տա­նում եւ նրա շուրջ առ­կա ներ­կա աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ֆո­նը պա­հե­լու հար­ցում Ի­րա­նը գնում է ա­մե­նա­կոշտ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րի, դա տես­նում ենք բո­լորս: Եվ այս­տեղ մեկ էա­կան նրբե­րանգ հաշ­վից դուրս չթող­նենք. Ի­րա­նի պաշտ­պա­նած աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան պատ­կե­րը հենց այն է, որ այս պա­հին գո­յութ­յուն ու­նի, եւ դա իր մեջ նե­րա­ռում է նաեւ ռու­սա­կան զի­նու­ժի ներ­կա­յութ­յու­նը Հա­յաս­տա­նում: Այ­սինքն, Թեհ­րա­նում եւս միան­շա­նակ հաս­կա­նում են, որ Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րին ռու­սա­կան դրո­շի բա­ցա­կա­յութ­յու­նը էա­պես մե­ծաց­նում է ոչ միայն թուրք-ա­զե­րիա­կան, այլ նաեւ ա­րեւմտ­յան էքս­պան­սիա­յի հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը: Ընդ ո­րում, ռուս­նե­րի բա­ցա­կա­յութ­յան դեպ­քում շատ մեծ հարց է, թե Ի­րա­նը կկա­րո­ղա­նա՞ պահ­պա­նել Հա­յաս­տա­նի հետ սահ­մա­նը, ե­թե հան­կարծ հենց Հա­յաս­տա­նը ո­րո­շի հայ­տա­րա­րել, որ ի­րեն ի­րա­նա­կան ուղ­ղութ­յու­նը պետք չէ, եւ ին­քը ցան­կա­նում է գոր­ծակ­ցել ա­րե­ւելք-ա­րեւ­մուտք, այն է՝ Ադր­բե­ջան-­Թուր­քիա եւ այս­տե­ղից, գե­ղե­ցիկ փա­թե­թա­վոր­ման հա­մար, դե­պի Ա­րեւ­մուտք՝ Եվ­րո­պա ուղ­ղութ­յան հետ: Եվ ե­թե Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի կող­մից հնչեց­վի նման հայ­տա­րա­րութ­յուն, իսկ Ի­րա­նը փոր­ձի ռազ­մա­կան մե­խա­նիզմ­նե­րով թույլ չտալ, ա­պա դա կգնա­հատ­վի Ի­րա­նի կող­մից Հա­յաս­տա­նի հան­դեպ ռազ­մա­կան ագ­րե­սիա՝ բխող հե­տե­ւան­նե­րով հան­դերձ, ին­չից, թե­րեւս, Ա­րեւ­մուտ­քը չի հա­պա­ղի օգտ­վել:

Այդ ա­մե­նին հաս­նե­լու ա­ռա­ջին քայ­լը, կրկնենք, կա­րող է լի­նել Հա­յաս­տա­նից ռու­սա­կան կոն­տին­գեն­տի հե­ռա­ցու­մը, ո­րը գործ­նա­կա­նում անհ­նար է, քա­նի դեռ կա ռուս-ի­րա­նա­կան սերտ գոր­ծակ­ցութ­յուն: Եվ այն, որ ներ­կա փու­լում հզոր քա­րոզ­չա­կան հոսք է ուղղ­ված Հա­յաս­տա­նում ռուս-ի­րա­նա­կակ գոր­ծակ­ցութ­յան թու­լաց­մա­նը, այդ մա­սին խո­սե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք, ա­սենք՝ այս պա­հին ի­րա­վի­ճակն աչ­քի ա­ռաջ է:

ՌԴ-ԻՐԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՉԵՆ ՓԼՈՒԶՎՈՒՄ

Այս­պի­սով, նա­խօ­րեին ՌԴ ԱԳՆ-ն վեր­ջա­պես պաշ­տո­նա­պես անդ­րա­դար­ձավ Ի­րա­նից վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս հնչող կոշտ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րին՝ կապ­ված «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի» հետ: ՌԴ ԱԳՆ պաշ­տո­նա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Զա­խա­րո­վան այս­պես մեկ­նա­բա­նեց. «Տե­սա նաեւ, որ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րում այլ մեկ­նա­բա­նութ­յուն կար։ Բայց այս­տեղ ես ա­պա­վի­նում եմ պաշ­տո­նա­կան մեկ­նա­բա­նութ­յա­նը։ Տե­սա նաեւ ի­րան­ցի պատ­գա­մա­վոր­նե­րի հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք քննա­դա­տում էին Ռու­սաս­տա­նի դիր­քո­րո­շու­մը, ինչ­պես դուք ա­սա­ցիք, այս­պես կոչ­ված «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի հար­ցով… Մենք շփվում ենք մեր գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ, եւ դա մշտա­կան ​​շփում է։ Այս առն­չութ­յամբ ա­րել ենք բո­լոր անհ­րա­ժեշտ պար­զա­բա­նում­նե­րը թե­մա­յի շուրջ։ Ել­նում ենք նրա­նից, որ մեր ներ­կա­յաց­րած փաս­տար­կը լսվել եւ­ ըն­կալ­վել է Թեհ­րա­նում»:

Ինչ վե­րա­բե­րում է այս ա­մե­նի բուն պատ­ճառ­նե­րին, ա­պա ՌԴ ԱԳՆ ներ­կա­յա­ցու­ցիչն այս կար­ծի­քին է. «Ակն­հայտ է, որ հա­կա­ռու­սա­կան տե­ղե­կատ­վա­կան ար­շա­վը ո­գեշնչ­վել է ո­րո­շա­կի շրջա­նակ­նե­րի կող­մից, ո­րոնք օգ­տա­գոր­ծում են ցան­կա­ցած, նույ­նիսկ ա­մե­նաան­հե­թեթ հնա­րա­վո­րութ­յու­նը Մոսկ­վա­յի եւ Թեհ­րա­նի միջեւ ընդ­լայն­վող ռազ­մա­վա­րա­կան գոր­ծըն­կե­րութ­յան մեջ տա­րա­ձայ­նութ­յուն­ներ ա­ռա­ջաց­նե­լու հա­մար։ Դա ակն­հայ­տո­րեն ա­նում են նրանք, ով­քեր կանգ­նած են նման սադ­րանք­նե­րի հետ­եւում, ոչ ա­ռանց հու­շում­նե­րի՝ ել­նե­լով Արեւ­մուտ­քի շա­հե­րից, քա­նի որ նման զար­գա­ցում­նե­րից, նման ա­լիք­նե­րից, տե­ղե­կատ­վա­կան ար­շավ­նե­րից շա­հում են միայն Արեւ­մուտ­քի կողմ­նա­կից­նե­րը…»:

Արդ­յուն­քում, թեեւ Հա­յաս­տա­նում եւս պարզ տե­սա­նե­լի այդ մասշ­տա­բա­յին քա­րոզ­չութ­յան ֆո­նին, ի­րա­կա­նում ռուս-ի­րա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը շա­րու­նա­կում են մնալ նույն զար­գաց­ման դի­նա­մի­կա­յի մեջ: Դա, ի դեպ, ա­կա­մա հաս­տա­տե­ցին նաեւ ա­րեւմտ­յան աղբ­յուր­նե­րը, այս օ­րե­րին սկսե­լով խո­սել Ի­րա­նից  ՌԴ բա­լիս­տիկ հրթիռ­նե­րի մա­տա­կա­րա­րում­նե­րի մա­սին, որի արդ­յուն­քում ի­րա­նա­կան կող­մի հան­դեպ նոր պատ­ժա­մի­ջոց­ներ սահ­ման­վե­ցին: Այ­սինքն, այն­պի­սի ծանր հա­րա­բե­րութ­յու­ններ ու­նե­նա­լու դեպ­քում, ինչ­պի­սին փոր­ձում է քա­րոզ­չա­կան հար­թա­կը նկա­րագ­րել, գործ­նա­կա­նում բա­ցառ­վում էր, որ Ի­րա­նից նման մա­տա­կա­րա­րում­ներ լի­նե­ին:

­Պար­զա­բա­նում­նե­րի խնդիր եր­կու երկր­նե­րի մի­ջեւ, մի­գու­ցե, կա: Եվ Ի­րա­նի ազ­գա­յին անվ­տան­գութ­յան բարձ­րա­գույն խորհր­դի քար­տու­ղար Ա­լի Աք­բար Ահ­մա­դիա­նի, այն է՝ Ի­րա­նի գե­րա­գույն ա­ռաջ­նորդ Ա­լի Խա­մենեիի ա­ռանց­քա­յին ներ­կա­յա­ցուց­չի` նա­խօ­րեին կա­յա­ցած մոս­կով­յան այ­ցի ժա­մա­նակ «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի» թե­ման պա­տա­հա­կան չէ, որ ա­ռաջ­նա­յին հար­ցե­րից էր: Հան­դիպ­ման արդ­յուն­քում ՌԴ Անվ­տան­գութ­յան խորհր­դի քար­տու­ղար Սեր­գեյ Շոյ­գուն հայ­տա­րա­րեց, որ Մոսկ­վան հա­վա­տա­րիմ է կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի վե­րա­բեր­յալ Ի­րա­նի հետ նախ­կին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րին. «Մոսկ­վա­յի քա­ղա­քա­կա­նութ­յունն այս հար­ցում բա­ցար­ձա­կա­պես չի փոխ­վել»: Իսկ այն, որ ի­րա­նա­կան պաշ­տո­նա­կան աղբ­յուր­նե­րը շտա­պե­ցին տի­րա­ժա­վո­րել այդ հայ­տա­րա­րութ­յունը, գա­լիս է ակ­նար­կե­լու, որ կող­մե­րի մի­ջեւ հին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի թար­մա­ցում տե­ղի ու­նե­ցել է: Իսկ այդ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը, հի­շեց­նենք, են­թադ­րում էին կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի գոր­ծար­կում նո­յեմ­բե­րի 9-ի ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի շրջա­նակ­նե­րում, ին­չին Թեհ­րա­նը հրա­պա­րա­կավ պաշ­տո­նա­կան հա­վա­նութ­յուն է տվել:

Ո­րո­շա­կի ե­րան­գա­յին փո­փո­խութ­յուն­ներ կան նաեւ ի­րա­նա­կան քա­րոզ­չա­կան աղբ­յուր­նե­րի մոտ: Այս­պես, ե­թե մինչ այդ Հե­ղա­փո­խութ­յան պա­հա­պան­նե­րի մոտ կանգ­նած աղբ­յու­րը ընդ­հուպ անց­նում էր կոշտ հա­կա­ռու­սա­կան ակ­նարկ­նե­րի, ա­պա հի­մա այս տոնն է. «Ի­րա­նը ա­մուր կանգ­նած է «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի» հար­ցում եւ մ­տա­դիր չէ զի­ջել: Տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին հա­վա­սա­րակշ­ռութ­յու­նը խախ­տե­լու ցան­կա­ցած փորձ՝ շրջան­ցե­լով Ի­րա­նի շա­հե­րը, կբախ­վի ու­ժեղ դի­մադ­րութ­յան: Եր­կի­րը կշա­րու­նա­կի պաշտ­պա­նել իր դիր­քե­րը քա­ղա­քա­կան եւ ռազ­մա­վա­րա­կան բո­լոր հար­ցե­րում»: Իսկ այդ «Տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին հա­վա­սա­րակշ­ռութ­յան» բա­ղադ­րիչ­նե­րի թվում է, հի­շեց­նենք, Թեհ­րա­նի պատ­կե­րաց­մամբ, նաեւ ռու­սա­կան կոն­տին­գեն­տը, ո­րը կանգ­նած է նաեւ Ի­րա­նի սահ­մա­նին եւ, ըստ էութ­յան, հան­դի­սա­նում է ՌԴ-Ի­րան ռազ­մա­կան կա­պի շատ կա­րե­ւոր օ­ղակ:

Ու այս ա­մե­նը հու­շում է, որ Հա­յաս­տա­նի հետ կապ­ված ռուս-ի­րա­նա­կան հա­կա­սութ­յուն­ներ ա­ռաջ բե­րե­լու փոր­ձե­րի հա­ջո­ղութ­յու­նը քիչ հա­վա­նա­կան է մնում: