ԱՄՆ-ի խնդիրը ոչ թե հատուկ ծառայությունների, այլ` դոլարի որակն է

Այս օ­րե­րին տե­սա­նե­լի դար­ձավ նաեւ մեկ ի­րո­ղութ­յուն, ո­րը թեեւ ու­նե­նա­լով միան­գա­մայն գլո­բալ բնույթ, ակն­հայ­տո­րեն իր հեր­թին է բա­ցատ­րում այն ծայ­րա­հեղ սուր ի­րա­վի­ճա­կը, ո­րը ստեղծ­վել է մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=292357&l=am): Այս­պես, նա­խօ­րեին ԿՀՎ-ի եւ MI6-ի ղե­կա­վար­ներն ա­րե­ցին մի բան, ո­րը եր­բեք չէին ա­րել: Այն է, հան­դես ե­կան հա­մա­տեղ հայ­տա­րարութ­յամբ: Մաս­նա­վո­րա­պես` The Financial Times- մեկ­նա­բան­մամբ, Բերն­սը եւ Մու­րը հայ­տա­րա­րել են սա­ռը պա­տե­րազ­մից ի վեր գոր­ծող աշ­խար­հա­կար­գի հա­մար ա­մե­նա­մեծ սպառ­նա­լի­քի մա­սին: Ըստ աղբ­յու­րի, որ­պես ելք, արեւմտ­յան հե­տա­խու­զա­կան ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րը շա­րու­նա­կում են մե­ծաց­նել ճնշու­մը Ռու­սաս­տա­նի վրա՝ խա­ղադ­րույք կա­տա­րե­լով է­լի­տա­նե­րի միջեւ պա­ռակտ­ման եւ­ երկ­րի ներ­սում ի­րա­վի­ճա­կի ա­պա­կա­յու­նաց­ման վրա։ Հա­տուկ ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի կար­ծի­քով՝ Ուկ­րաի­նա­յի Զին­ված ու­ժե­րի գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը, այդ թվում՝ «Կուրս­կի հար­ձա­կու­մը», դժգո­հութ­յուն է ա­ռա­ջաց­նում ռու­սա­կան է­լի­տա­յի մի մա­սի մոտ, սա­կայն նաեւ ընդգ­ծում են, որ դեռ վաղ է խո­սել Պու­տի­նի իշ­խա­նութ­յան թու­լաց­ման մա­սին՝ չնա­յած հա­սա­րակ ռու­սաս­տան­ցի­նե­րի հա­մար հա­կա­մար­տութ­յան շո­շա­փե­լի հե­տե­ւանք­նե­րին։ Ս­րա­նով հան­դերձ, Բերն­սը եւ Մու­րը նաեւ նշել են, որ Արեւ­մուտ­քի հա­մար գլխա­վոր մար­տահ­րա­վե­րը հա­մա­րում են Չի­նաս­տա­նի հզո­րա­ցու­մը։ ԿՀՎ-ն­ ե­ռա­պատ­կել է իր ֆի­նան­սա­վո­րու­մը Չի­նաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ աշ­խա­տան­քի հա­մար, իսկ ին­քը՝ Բերն­սը, ան­ցած տար­վա ըն­թաց­քում եր­կու ան­գամ այ­ցե­լել է Պե­կին:

­Բուն նման հայ­տա­րա­րութ­յան փաստն ար­դեն շատ բան է ակ­նար­կում: Երբ այս եր­կու հա­տուկ ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րի ղե­կա­վար­ներն ի­րենց հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան եր­կար տաս­նամ­յակ­նե­րի ըն­թաց­քում ա­ռա­ջին ան­գամ հարկ են հա­մա­րել հա­մա­տեղ նման ազ­դակ հղել, ա­պա դա առն­վազն եր­կու բան է հու­շում: Նախ, որ ներ­կա ի­րա­վի­ճակն անգ­լո­սաք­սո­նա­կան եր­կու երկր­նե­րի հա­մար ա­մե­նա­ծանրն են հա­մա­րում: Երկ­րոր­դը, պետք է ցույց տալ, որ չնա­յած ի­րա­վի­ճա­կի ծան­րութ­յա­նը, հա­տուկ ծա­ռա­յությ­ուն­նե­րը, ո­րոն­ցից շատ բան է կախ­ված, հենց այն­պես, պա­րապ նստած չեն. ե­րե­ւի, որ դաշ­նա­կից­նե­րը շատ չվա­խե­նա՞ն ԱՄՆ-ի եւ Բ­րի­տա­նիա­յի վե­րին պե­տա­կան հա­մա­կար­գե­րում տի­րող քաո­սից եւ «դուխ­նե­րը» չգցե՞ն. բա­վա­կա­նին նման է դրան:

­Բայց մյուս կող­մից բո­լորն են հաս­կա­նում, որ այդ կա­ռույց­ներն ար­դեն իսկ թույլ են տվել «աշ­խար­հա­կար­գի հա­մար ա­մե­նա­մեծ սպառ­նա­լի­քի» ստեղ­ծու­մը, ին­չը նրանց թույլ աշ­խա­տան­քի արդ­յունք է: Իսկ խո­շոր հաշ­վով, այդ ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րը կա­րող են է­ֆեկ­տիվ լի­նել ճիշտ այն­քան, որ­քա­նով ձեռք­նե­րի տակ ու­նե­նան ֆի­նան­սա­կան ռե­սուրս­ներ:

­Բայց ա­հա ֆի­նան­սա­կան ռե­սուրս­նե­րի հետ կապ­ված` ԱՄՆ-ից ե­կած վեր­ջին տվյալ­նե­րը պարզ ակ­նար­կում են ահ­ռե­լի խնդիր­նե­րի մա­սին: Այս­պես, Նա­հանգ­նե­րում դաշ­նա­յին պարտ­քի տո­կոս­նե­րի վճար­ման տա­րե­կան ծախ­սե­րը հա­սել են 1,1 տրի­լիոն դո­լա­րի, իսկ օ­րա­կան վճա­րում­նե­րը՝ 3 մի­լիարդ դո­լա­րի: Այս ծախ­սե­րը ե­րեք ան­գամ գե­րա­զան­ցում են տա­սը տա­րի ա­ռաջ եւ կրկ­նա­պատկ­վել են վեր­ջին 2,5 տա­րում, այն է՝ Բայ­դե­նի կա­ռա­վար­ման ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում:

Արդ­յուն­քում, այս տար­վա հա­մար ու­նե­նա­լով 4.9 տրի­լիոն ե­կա­մուտ, ԱՄՆ-ն ս­տիպ­ված է դրա ա­վե­լի քան 20 տո­կո­սը տալ պարտ­քե­րի մար­մա­նը: Այ­սինքն, պետք է շա­րու­նա­կել կա­տա­ղի տեմ­պե­րով աշ­խա­տեց­նել փող տպող մե­քե­նան, նոր պարտ­քեր վերց­նել, դրա­նից տո­կոս­նե­րի­ աճ, եւ այդ­պես շա­րու­նակ: Լու­ծու­մը ծախ­սե­րի կրճա­տումն է, բայց դա կբազ­մա­պատ­կի ա­ռանց այդ էլ ծան­րա­գույն ներ­կա վի­ճա­կը: Շա­րու­նա­կել այդ տեմ­պե­րով, դա այն­պի­սի ինֆլ­յա­ցիոն հե­ռան­կար ու­նի, որ տա­կից դուրս չեն գա: Ա­ռա­վել եւս, որ գնա­լով ա­վե­լա­նում են երկր­նե­րի թի­վը, ո­րոնք ցան­կա­նում են կապ­վել ԲՐԻՔՍ-ի հետ՝ դո­լա­րի ա­ռաջբե­րած այդ մղձա­վան­ջից դուրս գա­լու հա­մար: Իսկ դա տա­նում է դո­լա­րի հա­մընդ­հա­նուր պայթ­յու­նի այն կար­գի վտան­գի, որ ա­մե­րիկ­յան ար­ժույ­թը ոչ միայն հա­մաշ­խար­հա­յին հե­գե­մո­նիան, այլ նաեւ սե­փա­կան ներ­քին շու­կան կկորց­նի:

Արդ­յուն­քում, ԱՄՆ-ի խնդիրը հա­տուկ ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րի ո­րա­կը չէ: Խն­դի­րը` դո­լա­րի ո­րակն է, ո­րը միան­գա­մայն օբ­յեկ­տիվ պատ­ճառ­նե­րով միայն նվա­զում է: Լու­ծու­մը Ռու­սաս­տա­նին եւ Չի­նաս­տա­նին ծնկի բե­րելն է, ո­րը չի ստաց­վում եւ չի ստաց­վում: