Չեմ կարծում, որ պարզապես հանձնվելը եւ ոչինչ չանելը լավագույն լուծումն է. Սուրեն Սարգսյան

Ներքաղաքական 15 Հուլիս, 2024 10:47

ՄԱԿ-ում հուսով են, որ Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ հարաբերությունները նոր կարգավորում կստանան: Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր քարտուղարի պաշտոնական ներկայացուցիչ Ստեֆան Դյուժարիկը հայտնել է, թե Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը կլինի արդյունավետ եւ դրական ազդեցություն կունենա ամբողջ տարածաշրջանի վրա։ Այս մասին «Իրավունքը» զրուցել է Ամերիկյան հետազոտությունների հայկական կենտրոնի հիմնադիր, մի շարք գիտական աշխատությունների եւ գրքերի հեղինակ, ամերիկագետ-քաղաքագետ ՍՈՒՐԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ հետ:

«ՀԱԿՎԱԾ ԵՄ ԿԱՐԾԵԼՈՒ, ՈՐ ԱՅԴ ԿԱՐՄԻՐ ԳԾԵՐԸ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՉՈՒՆԵՆ»

— Վաշինգտոնում երեկ տեղի ունեցավ Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարների եւ ԱՄՆ պետքարտուղարի հանդիպումը` ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի շրջանակներում: Ի՞նչ արդյունքներ կարող ենք ակնկալել Միրզոյան-Բայրամով-Բլինքեն եռակողմ հանդիպումից:

— Այդ հանդիպումը, բնականաբար, հանդիպումների շարքում ընդամենը մեկն էր, բայց ոչ վերջինը: Ընթացիկ քննարկումներ կան, որ Միացյալ Նահանգները փորձում է միջնորդ հանդիսանալ եւ կողմերի դիրքորոշումներն իրար մոտ բերել, ու բնական է, որ Ադրբեջանն այնպիսի պայմաններ է դնում հարաբերությունները կարգավորելու համար, որոնք բավական բարդ են լինելու պաշտոնական Երեւանի կողմից լուծել: Այսինքն` դժվար է լինելու դրան տալ որեւէ լուծում: Սա, բնականաբար, լուրջ խնդիր է Հայաստանի Հանրապետության համար, եւ պետք է հասկանանք, որ այդ առաջ քաշված խնդիրները շատ դժվար են լինելու լուծել: Ես ինքս դժվարանում եմ պատասխանել, թե Հայաստանի իշխանություններն այդ առումով ունե՞ն որեւէ կարմիր գծեր, թե՞ ընդհանրապես կարմիր գծեր չունեն եւ ցանկացած միակողմանի զիջումների կարող են գնալ: Ինքս հակված եմ կարծելու, որ այդ կարմիր գծերը իշխանությունները չունեն:

— ՄԱԿ-ում հույս ունեն, որ Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ խաղաղության գործընթացը դրական ազդեցություն կունենա տարածաշրջանի վրա: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այս թեզը:

— Ընդհանրապես, խաղաղության օրակարգը մշտապես եղել է ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում, քանի որ Միացյալ Նահանգները շարունակ կարծել են, որ հայ-ադրբեջանական եւ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը տարածաշրջանում կբերի նոր իրողությունների ձեւավորման, խաղաղության հաստատման, ինչն իր հերթին կնպաստի տարածաշրջանում Ռուսաստանի ազդեցության թուլացմանը: Սա 30 տարի Միացյալ Նահանգներում քննարկված եւ ընդունված ձեւակերպում է եղել, եւ բնական է, որ այստեղ էական բաներ չեն փոխվել, եւ այս քաղաքականությունը, բնականաբար, շարունակվում է նաեւ այսօր՝ հատկապես այն դեպքում, երբ մենք նկատում ենք Միացյալ Նահանգների հետ ունեցած մրցակցությունը հակառակորդների կողմից, եւ այդ ամենն առավել քան ագրեսիվ բնույթ է կրում:

«ՉԵՄ ՀԱՄԱՐՈՒՄ, ՈՐ ՍԱ ՄԻԱԿ ՃԱՆԱՊԱՐՀՆ Է, ՄԻՇՏ ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔԱՅԻՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐ ԳՏՆԵԼ ՀՆԱՐԱՎՈՐ Է»

— Ալիեւը վերջերս նաեւ խոսեց այն մասին, թե Հայաստանի «միակ ճանապարհը՝ Ադրբեջանի բոլոր պայմաններն ընդունելն է»: Արդյո՞ք սա ամբողջական կապիտուլյացիայի առաջարկ կարելի է համարել:

— Ես չեմ համարում, որ սա միակ ճանապարհն է, քանի որ միշտ այլընտրանքային ճանապարհներ գտնել հնարավոր է: Ցանկացած պետություն, նույնիսկ` ամենածանր կացության մեջ գտնվող, միշտ գտնում է այլընտրանքային ճանապարհներ՝ իր անվտանգությունը, այդ թվում` տնտեսական, ապահովելու համար, իր տարածքային ամբողջականությունն ապահովելու համար, եւ միշտ հնարավորություններ կան, միշտ ելքեր կան: Ես չեմ կարծում, որ պարզապես հանձնվելը եւ ոչինչ չանելը լավագույն լուծումն է, այլ ընդհակառակը՝ կարծում եմ, որ դա վատագույնն է:

— Բայց Ադրբեջանն ի՞նչ իրավունքով է նման հավակնություններ հայտնում, մի՞թե Հայաստանը չի կարող միջազգային իրավունքի տեսակետից պաշտպանել իր ազգային շահերը:

— Իհարկե, միջազգային իրավունքը ցանկացած պետության տալիս է հնարավորություն՝ օգտագործել միջազգային իրավունքի բոլոր գործիքները: Այդ թվում՝ ՄԱԿ-ի Կանոնադրությունն` իր առջեւ ծառացած խնդիրները լուծելու տեսանկյունից: Հայաստանն էլ, ինչ խոսք, եւս բացառություն չէ: Իհարկե, Հայաստանը եւս այդ իրավունքն ունի, սակայն բոլորովին այլ հարց է, թե Հայաստանը որքանով է ունակ միջազգային իրավունքի կողմից ընձեռված հնարավորություններն օգտագործել իր կենսական խնդիրները լուծելու համար:

ԴԻԱՆԱ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ