Տեսնես ինչ կարծիքի է Նիկոլն իր ԱԽՔ-ի «փորած նոր փոսի» մասին

«Իսկ արդ­յոք բա­րո­յա­կա՞ն մարդ էր հան­գուց­յա­լը»: Հայտ­նի ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յան այս հար­ցադ­րու­մը, ի­հար­կե, կա­րե­լի է հղել նաեւ ԱԽՔ Ար­մեն Գ­րի­գոր­յա­նի ան­վանը, հի­շել նրա անց­յա­լը, հատ­կա­պես` նրա հետ կապ­ված հայտ­նի է­պի­զո­դը: Ա­պա գալ-հաս­նել օ­տա­րերկր­յա հե­տա­խու­զա­կան գոր­ծա­կա­լութ­յուն­ներ ու հատ­կա­պես` բրի­տա­նա­կան MI6-ի հետ նրա կա­պե­րին եւ այդ­պես շա­րու­նակ:

ՉԳԻՏԵ՞Ք ԱԽՔ ԱՐՄԵՆԸ ՈՎ Է, ՀԱՐՑՐԵՔ MI6-ԻՆ

­Բայց չենք կար­ծում, թե «արդ­յոք բա­րո­յա­կա՞ն մարդ էր հան­գուց­յա­լը» հռե­տո­րա­կան հար­ցադ­րումն ի­մաստ ու­նի ԱԽՔ Ար­մե­նին հղել. թվարկ­ված եւ բա­զում այլ պատ­մութ­յուն­ներ պար­զա­պես ա­նի­մաստ են դարձ­նում դա, պա­տաս­խանն ակն­հայտ է: Ուս­տիեւ նրա վեր­ջին «խա­ղե­րի» ի­մաս­տը հաս­կա­նա­լու հա­մար բա­րո­յա­կա­նութ­յու­նը մի կողմ թող­նենք:

Եվ ա­հա, սույն ԱԽՔ-ը պաշ­տո­նա­պես հայ­տա­րա­րեց. «Երբ Հա­յաս­տանն ամ­բող­ջութ­յամբ կախ­ված էր Ռու­սաս­տա­նից, պա­տե­րազմ չե՞նք ու­նե­ցել՝ ու­նե­ցել ենք։ Ե­կեք ար­ձա­նագ­րենք, որ մինչեւ այս գո­յութ­յուն ու­նե­ցող ի­րա­վի­ճա­կի պատ­ճա­ռով ենք մենք հայտն­վել պա­տե­րազ­մում… Իսկ ա­հա Ռու­սաս­տա­նը «ե­կել, մեր ձեռ­քից վերց­րել է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղը, վե­րա­դարձ­րել է Ադր­բե­ջա­նին, հե­տո հետ գնա­ցել, սա է ամ­բողջ ի­րա­կա­նութ­յու­նը։ Ես պնդում եմ՝ Ռու­սաս­տա­նը վերց­րել է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղը»: Բա­րո­յա­կա­նութ­յու­նից զատ, տվյալ դեպ­քում պատ­մութ­յանն անդ­րա­դառ­նա­լը եւս ա­նի­մաստ է: Թե ինչ­պես է Նի­կո­լը ե­կել իշ­խա­նութ­յան`հե­տը բե­րե­լով սույն ԱԽՔ-ին, ինչ­պես հրահ­րե­ցին 44-օր­յա պա­տե­րազ­մը, ինչ­պես դի­տա­վոր­յալ տա­նուլ տվե­ցին, ինչ­պես ԱԽՔ-ի մեր­ձա­վո­րի «թե­թեւ ձեռ­քով» բաց­վեց Շու­շիի ճա­նա­պար­հը, ինչ­պես պար­տութ­յու­նից հե­տո հանձ­նե­ցին ան­գամ այն տա­րածք­նե­րը, ո­րոնք հայ­կա­կան զոր­քե­րը հե­րո­սա­կան պայ­քա­րով վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ էին պա­հել եւ այս­պես շա­րու­նակ: Այս ա­մե­նի հա­մար պա­տաս­խան տա­լու օ­րը թող ԱԽՔ-ն­ ի­րեն ա­պա­հով չզգա, գա­լու է, միան­շա­նակ, բայց այս ա­մե­նի մա­սին եւս մեկ ան­գամ խո­սելն ա­նի­մաստ է. ԱԽՔ-ի հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, կրկնենք, բա­րո­յա­կա­նութ­յան կամ պատ­մա­կան դաշ­տում չէ, որ այդ տե­սանկ­յու­նից մո­տե­նանք: Պար­զա­պես, մեկ նյո­ւան­սի կա­րե­լի է անդ­րա­դառ­նալ, թե` «մեր ձեռ­քից վերց­րել է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղը, վե­րա­դարձ­րել է Ադր­բե­ջա­նին»: Ի՞նչ ա­սել է` «մեր ձեռ­քից», երբ Ար­ցա­խը վերջ­նա­կա­նա­պես ա­զե­րի­նե­րի ձեռքն անց­նե­լուց մեկ տա­րի ա­ռաջ էր Նի­կո­լը Պ­րա­հա­յում այն ճա­նա­չել, որ­պես Ադր­բե­ջան, եւ այդ մասշ­տա­բա­յին աֆ­յո­րա­յի մեջ ԱԽՔ-ն­ իր ու­րույն դերն ու­ներ: Ինչ­պես ա­սում են` «լկտիութ­յու­նը երկ­րորդ եր­ջան­կութ­յունն է». ԱԽՔ-ի «հայ­րե­նի» MI6-ի սար­քած խա­ղե­րի արդ­յուն­քում Նի­կո­լին տա­նում են Եվ­րո­պա, հա­մո­զում կամ պար­տադ­րում, թե կստո­րագ­րես, որ «Ղա­րա­բաղն Ադր­բե­ջան է, եւ` վերջ», նստած հան­գիստ նա­յում են, թե ինչ­պես են ա­զե­րի­նե­րը վերց­նում Ար­ցա­խը, ար­ցա­խա­հա­յե­րի սար­քո­վի գաղ­թին, ու հի­մա այդ «մա­քուր» լի­բե­րաս­տա­կան խա­ղը ռուս­նե­րի «ջե՞բն են գցում». մա­լա­դեց Ար­մեն:

­Ռուս­ները, ի­հար­կե, չհա­պա­ղե­ցին պա­տաս­խա­նել եւ, է­լի հին սխալ­նե­րը կրկնե­լով,  է­մո­ցիո­նալ կամ պատ­մա­կան վե­ճի մեջ մտնե­լով: Զա­խա­րո­վան «քյու­ֆուր-քյա­ֆա­րա­յին» ո­ճի մեջ էր, թե` «Ես կար­ծում եմ, որ կան բա­ներ, ո­րոնք հնա­րա­վոր չէ մեկ­նա­բա­նել՝ չու­նե­նա­լով բժշկա­կան կրթութ­յուն»` հաս­նե­լով այն մտքին, թե` «Դուք հի­մա լուրջ կար­դո՞ւմ եք թղթից։ Նա նման բան է հայ­տա­րա­րե՞լ։ Ո՞ր թվա­կա­նին է դա տե­ղի ու­նե­ցել։ Ինչ­պե՞ս է կոչ­վում այդ մար­դը։ Ցան­կա­նում եմ վե­րա­դարձ­նել այն թե­զը, ո­րը մտած­վել էր այն կող­մից. գու­ցե խոս­քը մի ինչ-որ քար­տու­ղա­րու­հու մա­սին է»։

Ու սա կո­պիտ սխալ է. ի՞նչ ա­սել է` ով է այդ «քար­տու­ղա­րու­հին»: Ինչ­պես ա­սում են` «Գ­նա­ցեք Լոն­դոն եւ հարց­րեք», ե­թե մին­չեւ հի­մա պարզ չէ, թե Հա­յաս­տա­նում կոնկ­րետ ում հետ գործ ու­նեք: Իսկ ե­թե չեք ու­զե­ցել մինչ այժմ ի­մա­նալ, նաեւ դրա հա­մար է, որ հայ-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը հա­սել են այս վի­ճա­կին: Բայց ա­մե­նաէա­կա­նը. քար­տու­ղա­րու­հի է, թե` ինչ, բայց հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներն ար­ված են Հա­յաս­տա­նի ա­նու­նից. բայց սրան դեռ կվե­րա­դառ­նանք:

­Զա­խա­րո­վան շա­րու­նա­կում է նույն սխալ ուղ­ղութ­յամբ. «Որ­պես իշ­խա­նութ­յան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ՝ նման գոր­ծիչ­նե­րը ստո­րաց­նում են սե­փա­կան ժո­ղովր­դին։ Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րը պաշտ­պա­նե­ցին ի­րենց տա­րած­քը, տվե­ցին ի­րենց կյան­քը եւ սա հա­մա­րե­ցին պատ­մա­կան կար­եւո­րութ­յուն։ Հա­յաս­տա­նի՝ որ­պես պե­տութ­յան գա­ղա­փա­րա­խո­սութ­յու­նը եր­կար տա­րի­ներ կա­ռուց­վել է հենց այս թե­զե­րի վրա։ Ն­րանք գի­տեին, թե ին­չու են գնում մար­տի, ին­չու են զո­հա­բե­րում ի­րենց բա­րե­կե­ցութ­յու­նը, ի­րենց կա­նանց ու ե­րե­խա­նե­րին դա­տա­պար­տում այ­րիութ­յան ու որ­բութ­յան։ Եվ ինչ­պես կա­րե­լի է նրանց հի­շա­տա­կը դա­վա­ճա­նել այդ­քան ցի­նիկ կեր­պով՝ զրո­յաց­նել այն, ինչ նախ­կի­նում եւ, կար­ծում եմ, հի­մա Հա­յաս­տա­նում սխրա­գոր­ծութ­յուն էին ան­վա­նում»: Ս­րա­նով ի՞նչ է, փոր­ձում է ԱԽՔ Ար­մե­նի բա­րո­յա­կան կո՞ղ­մը խթա­նել. լավ է­լի:

Գ­րի­գո­րի Կա­րա­սինն էլ փոր­ձել է հերք­ման ուղ­ղութ­յամբ գնալ, թե` «Սա բա­ցար­ձա­կա­պես ճիշտ չէ։ Պետք է անդ­րա­դառ­նալ հայ քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րի, այդ թվում՝ բարձ­րա­գույն ղե­կա­վա­րութ­յան գրա­ռում­նե­րին ու ե­լույթ­նե­րին։ Այս հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը պա­րու­նակ­վում են այն­տեղ։ Այս գրա­ռում­նե­րը հայտ­նի են, թող կար­դա»: Ու ի՞նչ, կար­ծում է, թե ԱԽՔ Ար­մե­նը չգի­տի՞, թե ի­րա­կա­նում ով է ծա­խել Ար­ցա­խը, ո­ւ հի­մա պետք է կար­դա-լու­սա­վոր­վի՞:

­Մո­տա­վո­րա­պես նույն ո­ճի մեջ է ռու­սա­կան քա­ղա­քա­գի­տա-լրատ­վա­կան դաշ­տը. պա­տաս­խան հայ­հո­յանք­ներ: Դ­րանք կա­րո՞ղ են նպաս­տել, որ հայ-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի դի­նա­մի­կան փոխ­վի. ո´չ: Այն, ին­չին ու­զում է հաս­նել նույն ԱԽՔ-ը:

ՀԱՐՑԸ` «ՔԱՐՏՈՒՂԱՐՈՒՀԻՆ» ՉԷ

­Սա­կայն այս պատ­մութ­յա­նը մեկ այլ կող­մից է պետք մո­տե­նալ: Այն, որ «քար­տու­ղա­րու­հի է», թե` ինչ, բայց հայ­տա­րա­րութ­յունն ար­ված է Հա­յաս­տա­նի ա­նու­նից, դա փաստ է: Թե ին­չու հենց այս պա­հին, դա էլ կա­րե­լի է հաս­կա­նալ. դրսի տե­րե­րին այդ­պես է պետք: Ամ­բողջ հարցն այն է, թե ի­րա­կա­նում ԱԽՔ-ն­ այս հայ­տա­րա­րութ­յու­նը նաեւ Նի­կո­լի ա­նու­նի՞ց է ա­նում, թե՞ նո­րից նրա գլխից թռնե­լով:

Այս­պես, նախ հի­շեց­նենք, որ ԱԽՔ-ը ո­րոշ այլ հայ­տա­րա­րութ­յու­ններ եւս հնչեց­րեց`սկսած թուր­քա­կան ուղ­ղութ­յամբ ջան-ջի­գա­րութ­յու­նից, վեր­ջաց­րած` «սահ­մա­նա­զատ­ման» գո­վեր­գում­նե­րով: Սա­կայն այս ա­մե­նով հան­դերձ, թե­րեւս Ար­մենն էլ է հաս­կա­նում, որ վի­ճա­կը, մեղմ ա­սած, փա­կու­ղա­յին է: «Ամ­բող­ջա­կան կա­յու­նութ­յան հա­մար, բնա­կա­նա­բար, խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր է պետք։ Պետք է լի­նի խա­ղա­ղութ­յուն, որ ամ­բող­ջո­վին հա­մոզ­ված լի­նենք՝ էս­կա­լա­ցիա չի լի­նի: Սա է հիմ­նա­կան ե­րաշ­խի­քը»:

Ի­հար­կե, խոս­քի վեր­ջում ԱԽՔ-ը կեղ­ծի­քի է դի­մում. ո­րե­ւէ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» եր­բե­ւէ ե­րաշ­խիք չի կա­րող լի­նել, որ «էս­կա­լա­ցիա չի լի­նի»: Ա­ռա­վել եւս` թյուր­քա­կան դի­վա­նա­գի­տութ­յան պա­րա­գա­յում. կան պատ­մա­կան հար­յու­րա­վոր օ­րի­նակ­ներ, որ պայ­մա­նագ­րից հրա­ժար­վել են այն պա­հին, երբ կար­ծիք են ու­նե­ցել, որ կա­րող են կոնկ­րետ հար­ցում ի­րենց օգ­տին ու­ժա­յին լու­ծում ա­պա­հո­վել: Բայց սա էլ մի կողմ. հի­մա ԱԽՔ-ին շտապ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» է պետք: Ին­չո՞ւ. միայն ա­րեւմտ­յան մո­դե­լով նման պայ­մա­նագ­րի դեպ­քում Ա­րեւ­մուտ­քը կա­րող է մին­չեւ վերջ «սեղ­մել» Նի­կո­լին` լիո­վին տե­ղա­փոխ­վել հա­կա­ռու­սա­կան տի­րույթ: Մի բան, որն ԱԽՔ Ար­մե­նի հիմ­նա­կան ա­ռա­քե­լութ­յուն­նե­րից մեկն է: Միայն թե Ա­լիեւն այդ­պես էլ այդ ուղ­ղութ­յամբ չի գնում:

ԱԽՔ-Ի ՃԱՌԸ ՊԱՏԱՀԱԿԱՆ ՉԷՐ

­Թե­րեւս, ԱԽՔ-ի այս ե­լույ­թի օ­րը եւս պա­տա­հա­կան չէր: Բանն այն է, որ դրա հա­ջորդ օ­րը, այն է` հու­նի­սի 27-ին ծրագր­ված էր ԱՄՆ պետ­քար­տու­ղա­րի Եվ­րո­պա­յի եւ Եվ­րա­սիա­յի հար­ցե­րով օգ­նա­կան Ջեյմս Օ՛Բ­րա­յե­նի այ­ցը Բա­քու: Ըստ պաշ­տո­նա­կան հա­ղոր­դագ­րութ­յան. «Բաք­վում պետ­քար­տու­ղա­րի օգ­նա­կան Օ'Բ­րա­յե­նը կհան­դի­պի Ադր­բե­ջա­նի կա­ռա­վա­րութ­յան բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տոն­յա­նե­րի, դրանց թվում՝ Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լի­եւի եւ­ արտ­գործ­նա­խա­րար Ջեյ­հուն Բայ­րա­մո­վի հետ՝ ընդգ­ծե­լու հա­մար ԱՄՆ-ի եւ Ադր­բե­ջա­նի միջեւ երկ­կողմ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում ա­ռա­ջըն­թա­ցը եւ Հա­յաս­տա­նի ու Ադր­բե­ջա­նի միջեւ խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րին ԱՄՆ ա­ջակ­ցութ­յու­նը»: Այն է` եւս մեկ ան­գամ փոր­ձե­լու են Ա­լիե­ւին հա­մո­զել` ըն­դու­նել «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» ա­մե­րիկ­յան մո­դե­լը: Ա­վե­լի կոնկ­րետ` կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հետ կապ­ված չար­չարկ­ված դրույ­թը:

Ինչ­քա­նո՞վ այս ան­գամ կհա­ջող­վի ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րին, կտես­նենք: Սա­կայն մեկ բան մնում է միան­շա­նակ. դրա­նով Ա­լիե­ւը պետք է խո­րը հա­կա­սութ­յան մեջ մտնի Մոսկ­վա­յի եւ Թեհ­րա­նի հետ: Ու նո­րից հին հարցն է` իսկ դա Ա­լիե­ւի ին­չի՞ն է պետք  եւ ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կում: Ընդ ո­րում, ընդ­հա­նուր տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին մթնո­լոր­տը գնում է սպա­սե­լի ուղ­ղութ­յամբ: Մոսկ­վան հաս­տա­տեց, որ պատ­րաստ է գնալ Վ­րաս­տա­նի հետ դի­վա­նա­գի­տա­կան ​​հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի վե­րա­կանգն­ման ճա­նա­պար­հով, ին­չի մա­սին վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս շատ խոս­վեց: Ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը, ճիշտ է, «մո­ռա­ցել» են վրա­ցա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րին պատ­ժե­լու ծրագ­րե­րի մա­սին, ան­գամ հրա­վի­րում են ՆԱՏՕ-ի գա­գա­թա­ժո­ղո­վի: Բայց որ Թ­բի­լի­սին դի­նա­միկ տեմպ է հա­ղոր­դել Մոսկ­վա­յի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րին, ան­գամ խո­սակ­ցութ­յու­ններ են ծա­վալ­վում ԵԱՏՄ-ին ան­դա­մակ­ցութ­յան հայտ ներ­կա­յաց­նե­լու ծրագ­րե­րի մա­սին, դա եւս փաստ է: Ինչ վե­րա­բե­րում է Բաք­վին, ա­պա վեր­ջի­նս, վստահ ենք, ան­գամ ՀԱՊԿ ան­դա­մակ­ցութ­յան հայտ կներ­կա­յաց­նի այն պա­հին, երբ Հա­յաս­տա­նը հայ­տա­րա­րի դրա­նից դուրս գա­լու մա­սին: Ա­սենք, ան­գամ դուրս չգա­լու դեպ­քում ռու­սա­կան ին­տեգ­րա­ցիոն հա­մա­կար­գում Ադր­բե­ջա­նի ներգ­րավ­ման հա­վա­նա­կա­նութ­յունն այս պա­հին ա­մե­նա­հե­ղի­նա­կա­վոր փոր­ձա­գետ­ներն ան­գամ գնա­հա­տում են շատ բարձր:

Արդ­յուն­քում` ա­սել, թե նույ­նիսկ Օ՛Բ­րա­յե­նի այ­ցը Նի­կո­լի մոտ կմե­ծաց­նեն հույ­սե­րը, թե` Ա­լիե­ւը հան­կարծ կհա­մա­ձայն­վի «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» ա­մե­րիկ­յան սցե­նա­րին, միամ­տութ­յուն է թվում: Իսկ այդ դեպ­քում միայն մե­ծա­նում է հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը, որ նա կա­րող է ինչ-որ պահի դուրս գալ ա­մե­րիկ­յան ճնշում­նե­րի գո­տուց` գնա­լով «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» այն տար­բե­րա­կին, ո­րին Ա­լիե­ւը հա­մա­ձայն է: Հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ այն հսկա­յա­կան ճնշում­նե­րը, ո­րոնք ա­ռաջ են գա­լիս Ար­ցա­խի նա­խա­գահ­նե­րի Բաք­վում մեկ­նար­կող դա­տա­վա­րութ­յու­նից:

Իսկ այն, որ ԱԽՔ Ար­մե­նը գնում է Ռու­սաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի վատ­թա­րաց­ման եւս մեկ այս­քան ցու­ցադ­րա­կան քայ­լի, դա կար­ծես թե լավ տե­ղա­վոր­վում է նկա­րագր­ված ընդ­հան­րա­կան ի­րա­վի­ճա­կի տրա­մա­բա­նութ­յան մեջ: Նի­կո­լը կա­րող է նույ­նիսկ դրա­նից ծայ­րա­հեղ դժգոհ լի­նել, բայց նաեւ Ար­մե­նին պատ­ժե­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն չու­նի: