Տեսնես սրանք խաբելուց բացի էլ բան գիտե՞ն

Օ­րերս էկո­նո­մի­կա­յի նա­խա­րար Գ­եւորգ Պա­պո­յանն ըն­դու­նել էր Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յու­նում Ուկ­րաի­նա­յի գոր­ծե­րի ժա­մա­նա­կա­վոր հա­վա­տար­մա­տար Վա­լե­րի Լո­բա­չին։ Քն­նարկ­վել են եր­կու երկր­նե­րի միջեւ առեւտ­րատն­տե­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի զար­գաց­մանն ու առեւտ­րաշր­ջա­նա­ռութ­յան ծա­վալ­նե­րի ա­վե­լաց­մա­նը վե­րա­բե­րող մի շարք հար­ցեր, ա­սում են պաշ­տո­նա­կան աղբ­յուր­նե­րը:

Եվ ա­հա,­Պա­պո­յա­նը հան­դես ե­կավ հեր­թա­կան աբ­սուրդ հայ­տա­րա­րութ­յամբ, թեեւ դա կա­րե­լի է հա­մա­րել դի­տա­վոր­յալ այ­ցե­լո­ւին թյու­րի­մա­ցութ­յան մեջ գցե­լու փորձ: «Մենք գնում ենք տնտե­սութ­յան դի­վեր­սի­ֆի­կաց­ման ճա­նա­պար­հով՝ զար­գաց­նե­լով հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը տար­բեր երկր­նե­րի հետ եւ, ի­հար­կե, պահ­պա­նե­լով հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը ա­վան­դա­կան գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ»:

­Թե որն է այս հայ­տա­րա­րութ­յան կեղ­ծի­քը, դեռ կհաս­նենք: Մինչ այդ, նկա­տենք, որ ինչ-որ տեղ Պա­պո­յա­նին մե­ղադ­րել էլ պետք չէ. «խեղճ տղան» որ­տե­ղի՞ց ի­մա­նա, թե ի­րա­կան դի­վեր­սի­ֆի­կա­ցիա աս­վա­ծը որն է. վե­րեւ­նե­րում ա­սել են՝ կա­սես դի­վեր­սի­ֆի­կաց­նում ենք, նա էլ կրկնում է՝ չնա­յե­լով, որ դրա­նով այ­լոց է թյու­րի­մա­ցութ­յան մեջ գցում:

­Հի­մա բուն հար­ցը՝ ի­րա­կա­նում հա­յաս­տան­յան տնտե­սութ­յու­նը գո­նե մա­զա­չափ դի­վեր­սի­ֆի­կաց­վել՞ է: Պաշ­տո­նա­կան վի­ճա­կագ­րութ­յունն այս տար­վա` մաս­նա­վո­րա­պես հուն­վար-ապ­րի­լի հետ կապ­ված վեր­ջին տվյալ­նե­րը ներ­կա­յաց­րել է այլ երկր­նե­րի հետ Հա­յաս­տա­նի փո­խա­դարձ ա­ռեւ­տու­րը, որն էլ դի­վեր­սի­ֆի­կա­ցիա աս­վա­ծի կամ դրա բա­ցա­կա­յութ­յան հիմ­նա­կան ցու­ցիչ­նե­րից է:

Այս­պի­սով, այդ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին ա­ռեւ­տուրն ու­նե­ցել է բա­ռա­ցիո­րեն ֆան­տաս­տիկ թռիչք՝ ան­ցած տար­վա 5,8 մի­լիարդ դո­լա­րից հաս­նե­լով 13,7 մի­լիար­դի. ա­ճը 2,4 ան­գամ: Այդ թվում՝ ԱՊՀ երկր­նե­րի հետ ա­ճը՝ 2,9 ան­գամ, ԵԱՏՄ երկր­նե­րի հետ՝ 3,0 ան­գամ, ՌԴ-ի հետ՝ 3,1 ան­գամ: ԵԱՏՄ երկր­նե­րից միակ ան­կու­մը Բելա­ռու­սի հետ է. մոտ 23 տո­կոս: Չ­նա­յած` լավ է, մենք Լու­կա­շեն­կո­յի հետ «մա­տաղ ու­տե­լու» էլ չենք գնա, ուր մնաց՝ հետն ա­ռեւ­տուր ա­նենք: Փո­խա­րե­նը, ԵԱՏՄ մեկ այլ խո­շոր երկ­րի՝ Ղա­զախս­տա­նի հար­ցում ա­մեն բան փայ­լուն է. մոտ 60 տո­կո­սա­նոց աճ. Նի­կո­լը, չմո­ռա­նանք, ի տար­բե­րութ­յուն Լու­կա­շեն­կո­յի, Տո­կաե­ւին շատ է սի­րում: Դա էլ կա­րե­լի է հաս­կա­նալ, վեր­ջին հաշ­վով Տո­կաե­ւը թյուր­քա­կան ծա­գում ու­նի, ինչ­պե՞ս կա­րող է չսի­րել: Չ­նա­յած, այս ա­մենն էա­կան չէ. ԱՊՀ եւ ԵԱՏՄ երկր­նե­րի հետ ու­նենք այն­պի­սի փոքր ա­ռեւտ­րաշր­ջա­նա­ռութ­յուն (մի քա­նի տասն­յակ մի­լիո­նի կար­գի), որ այն ընդ­հա­նու­րի վրա քիչ է­ֆեկտ է թող­նում: Էլ չա­սած, որ ինչ­քան էլ Լու­կա­շեն­կո­յին Նի­կո­լը չի սի­րում, մեկ է, Բելա­ռու­սի հետ ա­ռեւ­տուրն այս պա­հին էլ ա­վե­լի քան կրկնա­կի բարձ է Ղա­զախս­տա­նի հետ ա­ռեւտ­րից:

Այս թվերն ար­դեն իսկ հու­շում են, որ դի­վեր­սի­ֆի­կա­ցիա աս­վա­ծը չու­նենք: Ան­ցած տա­րի Ռու­սաս­տա­նին էր բա­ժին ըն­կել Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին ա­ռեւտ­րի 35,2 տո­կո­սը, այս տա­րի այդ «մո­նո­պո­լիս­տա­կան» դիր­քե­րը մի բան էլ խո­րա­ցել են՝ հաս­նե­լով մոտ 46 տո­կո­սի. սա դի­վեր­սի­ֆի­կա­ցիա չէ, այլ՝ ընդգծ­ված ա­ռա­ջա­տար ուղ­ղութ­յան կտրուկ խո­րա­ցում:

Ի­րա­կան դի­վեր­սի­ֆի­կա­ցիա կու­նե­նա­յինք, ե­թե զար­գա­նար եվ­րո­պա­կան, ա­մե­րիկ­յան կամ չի­նա­կան ուղ­ղութ­յու­նը: Մինչ­դեռ ԵՄ-ի հետ ու­նենք մոտ 25 տո­կո­սի կար­գի ան­կում, ԱՄՆ-ի հետ՝ մոտ 40 տո­կոս (ա­հա եւ Ա­լե­նի եվ­րո­պա­կան ե­րա­զան­քը): Միակ լավ բա­նը չի­նա­կան ուղ­ղութ­յամբ է՝ մոտ 61 տո­կոս, այդ թվում՝ Հա­յաս­տա­նից ար­տա­հան­ման 4,4 ան­գա­մա­նոց ա­ճով: Բայց սրա հետ հաս­տատ Պա­պո­յա­նը կապ չու­նի. խոս­քը ՌԴ-­Հա­յաս­տան-­Չի­նաս­տան վե­րար­տա­հան­ման օ­ղա­կի մա­սին է:

Ոչ պա­կաս ցնցող աճ կա նաեւ Է­մի­րատնե­րի հետ ա­ռեւտ­րում՝ 7,6 ան­գամ կամ 2,8 մի­լիարդ դո­լա­րի: Նույն բանն է, Հա­յաս­տանն այս­տեղ կապ չու­նի, սա Ռու­սաս­տան-Է­մի­րատ­ներ ա­ռեւտ­րի հարց է, իսկ «մա­քուր» Հա­յաս­տան-Է­մի­րատ­ներ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում մի բան էլ ան­կում կա, եւ ու­նենք չնչին թվեր:

­Կարճ ա­սած, այդ­պես էլ չգտանք ո­րե­ւէ եր­կիր, ո­րի հետ Հա­յաս­տանն ու­նի հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի ռեալ աճ, եւ խոս­քը նշա­նա­կա­լից թվե­րի մա­սին է, հենց որն էլ հնա­րա­վոր կլի­ներ դի­վեր­սի­ֆի­կա­ցիա հա­մա­րել: Փո­խա­րե­նը, կրկնենք, ու­նենք «մո­նո­պո­լիս­տա­կան» ուղ­ղութ­յամբ «մո­նո­պո­լիա­յի» միան­գա­մայն կտրուկ խո­րա­ցում:

Ու­րեմն, ին­չո՞ւ է Պա­պո­յա­նը Ուկ­րաի­նա­յի ներ­կա­յա­ցուց­չին թյու­րի­մա­ցութ­յան մեջ գցում: Շա՞հ ու­նի. դա էլ հա­զիվ թե. ուկ­րաի­նա­կան գրե­թե մե­ռած տնտե­սութ­յու­նից ո­րե­ւէ լուրջ մարդ ակն­կա­լիք ու­նե­նալ չի կա­րող: Թե՞ մեր չի­նով­նի­կութ­յու­նը նման բա­ներ է ա­նում նո­րից ու նո­րից մեր հիմ­նա­կան «մո­նո­պո­լիստ» ա­ռեւտ­րա­յին գոր­ծըն­կե­րոջն ա­վե­լորդ ան­գամ զայ­րաց­նե­լու հա­մար՝ «սե­փա­կան մա­տով սե­փա­կան աչ­քը հա­նե­լու» սկզբուն­քով: Ով ի­մա­նա, Նի­կո­լեն­ցից ինչ ա­սես սպա­սե­լի է:

Ս.ԱԲՐԱՄՅԱՆ