Առաքելական եկեղեցին հայ ազգի փրկությունն է. Արամ Մարդիրոսեան 

«Հայ, Հայաստան, Հայրենիք ու Աստված». hենց այս նշանաբանով, որն արդար կերպով միավորում է ազգին կրոնին, մայիսի 4-ին Տավուշի թեմի արքեպիսկոպոս Բագրատ Գալստանյանն իր գավառից երթ սկսեց դեպի Երևան։ Նպատակն է բողոքել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի (ՆՓ) կողմից սահմանամերձ չորս գյուղերը Ադրբեջանին հանձնելու դեմ։ Եվս մեկ անգամ Հայաստանի կառավարությունը ամոթալի ենթարկվեց Իլհամ Ալիևի ցեղասպան ռեժիմին։ Ժյուլիեն Ֆրեյնդը արդար խոսեց. «Թշնամին ընտրում է քեզ»: Բայց ՆՓ-ն, ամենայն հավանականությամբ, չի ճանաչում ֆրանսիացի փիլիսոփային: 2020 թվականի աշնանը 44-օրյա պատերազմի ընթացքում կրած պարտությունից ի վեր, որը նախորդել էր 2023 թվականի սեպտեմբերին Արցախի ամբողջական կորստին, ՆՓ-ն երբեք չի ցանկացել նշանակել այն թշնամուն, որը, այնուամենայնիվ, չի թաքցնում իր արյունարբու ցանկությունը, իմանալ ամբողջությամբ ոչնչացնելու այն, ինչ մնացել է Հայաստանից. անվերապահորեն աջակցելով իր «եղբոր» Էրդողանի Թուրքիային՝ Ալիևը Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքը, որից նա արդեն զբաղեցնում է մոտ 250 կմ²-ը, համարում է «Արևմտյան Ադրբեջան»։ Ընդհակառակը, ՆՓ-ն մայիսի 7-ին լուռ հայտարարեց, որ հայերը պետք է վերջ տան թուրքերի և ադրբեջանցիների հետ իրենց թշնամությանը: Այնտեղ մենք գտնվում ենք մի ոչխարի ներկայությամբ, ով մտածում է փրկել իրեն՝ աղաչելով մորթելու պատրաստ գայլին, որ բուսակեր դառնա։Այսպիսով, ՆՓ-ն տենդագին զբաղված է իր նոր «բարեկամների» կողմից իրեն պարտադրված բոլոր նվաստացուցիչ հրահանգների կատարումով: Նա նաև համաձայն է հրաժարվել Հայաստանի պատմական շարունակականությունից, 1915 թվականի ցեղասպանության ճանաչումից, Բաքվում ապօրինի բանտարկված առաջնորդների և բազմաթիվ այլ արցախցիների ճակատագրից, հայկական սփյուռքի հետ կապերից և այլն։ՆՓ-ն, որի շուրթերին կա միայն «լեգիտիմություն» բառը՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի կապիտուլյացիայի ստորագրումից ի վեր իր լիակատար ոչ լեգիտիմությունից զերծ պահելու համար, հավակնում է լեգիտիմացնել իր պարտվողական քաղաքականությունը՝ հանուն կեղծ ռեալիզմի։

Առաջնորդելով ռազմավարություն, որի նպատակն է վախեցնել վերջին պատերազմներից տուժած իր բնակչությանը, ՆՓ-ն պնդում է, որ չբավարարելով թուրք-ազերիների պահանջած անդադար զիջումները, Ալիևն անմիջապես կսկսի նոր պատերազմ, որին Հայաստանը ոչ մի կերպ պատրաստ չէ:Սակայն դա ճիշտ հակառակն է։ Թուրք-ազերիները հասկանում են միայն ուժը, և որքան թույլ է ՆՓ-ն, այնքան ավելի կխրախուսվեն իրենց «վերջնական լուծումը» կիրառել Հայաստանի նկատմամբ։ Նրա անհուն պարտվողականությունը կբերի նրան և՛ անպատվություն, և՛ պատերազմ։ Ավելի փաստացի, Ադրբեջանը, որը սկանդալային ճանապարհով ձեռք բերեց ապագա COP 29-ի կազմակերպումը հաջորդ նոյեմբերին և Հայաստանը վետո չդրեց դրա վրա , մինչև այս ամսաթիվը որևէ էական ռազմական գործողություն չի սկսի: Փոխանակ զանգվածաբար վերազինվելու՝ փորձելով Հայաստանը դարձնել հարձակման դժվարին ամրոց, ՆՓ-ը գնալով ավելի է զիջում: Արդեն պատիվից զրկված նա կողմնակից է ապագա տոտալ պատերազմին: Արդյո՞ք միջազգային մակարդակում պետք է կրկնենք, որ պետությունները լավագույն դեպքում սառած հրեշներ են: Այստեղ ՆՓ-ն նույնքան հիմար է գործում, որքան 20-րդ դարասկզբի հայ առաջնորդները, որոնք իրենց հույսը դրել էին արևմտյան տերությունների հետ։ Վերջիններս ո՛չ կանխեցին 1915 թվականի ցեղասպանությունը, ո՛չ էլ երաշխավորեցին անկախ Հայաստանի գոյությունը, ինչպես խոստացել էին։ Խոստումները կապում են միայն նրանց, ովքեր լսում են դրանք: Պատմությունը ցույց է տվել, որ Խաչակրաց արշավանքների ժամանակներից ի վեր հայերը բացարձակապես ոչինչ չեն ունեցել ակնկալելու Արևմուտքից (խոսքն ակնհայտորեն պետությունների մասին է, ոչ թե մարդկանց)` սկսած Ֆրանսիայից, բացի գեղեցիկ խոսքերից, որին հաջորդում են դավաճանությունները:

Այսօր Եվրամիության մահաբեր կորսետի թակարդում հայտնված Ֆրանսիայի իշխանություններն իրենց պահում են ԱՄՆ-ի ստրուկների պես և այդ ընթացքում գործում են ֆրանսիական ազգի շահերի դեմ։ Վաշինգտոնը և նրա զինված թեւը՝ ՆԱՏՕ-ն, ակնհայտորեն ոչինչ չեն անի, որն իսկապես կվնասի թուրքական «դաշնակցի» շահերին։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա ատլանտիստական ​​օլիգարխիայի նպատակը միայն նրան ավելի հեռու պահելն է Ռուսաստանից և Իրանից, որոնց դեմ նրանք դաժանորեն պայքարում են:Ինչ վերաբերում է այդ նույն արևմտյան պետությունների կողմից ցինիկ կեղծավորությամբ բորբոքված ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների և նման այլ բաների մասին սովորական անհեթեթությանը, ապա hայերի կողմից, պետք է իսկապես հիմար կամ կույր լինես, որ դեռ համարձակվես դա պնդել: Նրանց համար, ովքեր արդեն մոռացել են, 3000 տարի հայերով բնակեցված Արցախը զուտ և պարզապես ջնջվել է քարտեզից 2023 թվականին: Միացյալ Նահանգները և նրա բոլոր դաշնակիցները՝ «ազատ աշխարհի ժողովրդավարական արժեքների» պարագլուխները աչք փակեց 150.000 բնակիչների ամբողջական էթնիկ զտումների վրա, որոնք ուղեկցվում էին Ադրբեջանի կողմից իրականացված անասելի ջարդերով և պատերազմական այլ հանցագործություններով։ Ակնհայտ է, որ միջազգային իրավունքը կարող է օգտակար լինել միայն նրանց, ովքեր ունեն ուժ:Ավելին, եթե Հայաստանն այլևս ոչ մի լավ բան չունի սպասելու Ռուսաստանից, դա չի նշանակում, որ պետք է նրան մահացու թշնամի դարձնի։ Սակայն ՆՓ-ն օրեցօր մի քիչ ավելի է գործում այս ուղղությամբ և ավելի ու ավելի քիչ թաքցնում, որ ինքը արևմտյան տերությունների մի տեսակ վստահված անձ է։ Իրականում, եթե մի կողմ դնենք Հնդկաստանը, ապա այն երկիրը, որի հետ այսօր Հայաստանը կիսում է ամենաընդհանուր շահերը, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն է։ Միայն Թեհրանն է իսկապես ընդդիմանում Սյունիքի շրջանը գրավելու վերջին պանթուրքիստական ​​փորձերին, որը Հայաստանին առաջարկում է բարակ հարավային սահման Իրանի հետ և խոչընդոտում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև տարածքային շարունակականությանը: Ավելին, Երևանն ու Թեհրանը ներկայումս ունեն ընդհանուր թշնամի` Իսրայելը։2016 թվականից ի վեր Ադրբեջանի կողմից գնված զենքի գրեթե 70%-ը մատակարարվում է հրեական պետության կողմից, մի քաղաքականություն, որը դատապարտվել է Իսրայելի և Սփյուռքի հրեաների փոքրամասնության կողմից։ Որքան էլ բազմազան, որքան էլ բարդ է, այս զինտեխնիկան զուգորդվում է Թուրքիայի անմիջական մասնակցությամբ, որին օգնում են մի քանի հազար սուննի ջիհադիստներ (Համասի էպիգոններ) hնարավորություն տվեց Բաքվի հաղթանակը 2020 թվականին: Ալիևը, հնարավոր է, խստորեն դատապարտեց հոկտեմբերի 7-ի ջարդերից հետո Իսրայելի պաշտպանության բանակի գլխավորած բռնի հարձակումը Գազայի հատվածի դեմ, սակայն Իսրայելը շարունակում է նրան վաճառել իր նորագույն զենքերը: Դրա դիմաց նա ներմուծում է իր ածխաջրածինների 40%-ը։ Ամենից առաջ, Թել Ավիվը Բաքվից երաշխիքներ ստացավ Իրան մուտք գործելու և, հնարավոր է, իր տարածքում Մոսադի ստորաբաժանում տեղադրելու թույլտվության մասին՝ միաժամանակ պատրաստելով օդանավակայան, որը նախատեսված է իրանական միջուկային օբյեկտների դեմ հնարավոր հարձակումը հեշտացնելու համար: Այսօր Հայաստանի շահը կլինի Իրանի հետ ռազմական դաշինք կազմելը, սակայն ՆՓ-ն հրաժարվում է դա անել՝ Արևմուտքին հաճոյանալու իր ցանկությամբ։ 2020 թվականի աշնանից ի վեր կրած աղետներից ապշած ու շշմած հայ ժողովուրդը վերջապես հակազդեցություն է սկսում Առաքելական եկեղեցու շնորհիվ։ Սա ոչ մի կերպ զարմանալի չէ նրանց համար, ովքեր գիտեն այս երկրի պատմությունը:Հանրապետության նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը վերջերս հայտարարեց. «Եթե մենք այսօր հայ ենք, դա հիմնականում հայ եկեղեցու գոյության շնորհիվ է, ոչ ոք դա չի ժխտի»։ Դե, այո, պարոն նախագահ, ձեր վարչապետը չի վարանում դա անել։ Ավելի լավ է, նա շարունակում է հարձակումներ գործել նրա և նրա հոգևորականների դեմ՝ կրելով տգիտության դրոշմը։Իհարկե, բոլոր տղամարդիկ անկատար են, իսկ հոգևորականները՝ տղամարդ լինելով, նրանք նույնպես կատարյալ չեն։ Այնուամենայնիվ, Բագրատ սրբազանի երթը Երևանում ավարտվեց մայիսի 9-ին մի քանի տասնյակ հազարավոր մարդկանց հավաքով։

Այդ ժամանակից ի վեր թափ է հավաքել խաղաղ շարժումը, որը պահանջում է մասնավորապես ՆՓ-ի հրաժարականը։ Խուճապի մատնվելով՝ նա դեն նետեց դեմոկրատի դիմակը՝ ցույց տալու իր իրական դեմքը՝ բռնապետի դեմքը, որի ոստիկանությունն արդեն ձերբակալել է մի քանի հարյուր ցուցարարի։Բագրատ սրբազանի ստեղծած «Տավուշ հայրենիքի համար» շարժման միջոցով Հայ Եկեղեցին իրականում միայն վերամիավորվում է իր պատմական դերի հետ։ Առաջին երկիրը, որը քրիստոնեությունը դարձրեց իր պաշտոնական կրոնը 4-րդ դարի սկզբին, Հայաստանն այդ ժամանակվանից ի վեր իր ճակատագիրը էապես կապեց այս կրոնի հետ: Երբ թագավորական իշխանություն անհետացավ 428-ից 884 թվականներին, այնուհետև վերջնականապես 1375 թվականին, Եկեղեցին էր, որն ինքնավար դարձավ 374 թվականին, որը կազմում էր միակ կենտրոնացված հաստատությունը երկրում: Շուտով այն վերածվեց ազգ-եկեղեցու, որն իրեն հռչակեց որպես հայ ժողովրդի անունից խոսելու լիազորված միակ իշխանությունը:Ժամանակն է հիշել, որ ի տարբերություն urbi et orbi վանկարկվող հակաֆոնի, Հիսուս Քրիստոսը սկզբնական ուղերձը նույնքան քաղաքական էր, որքան կրոնական: Հանրահայտ «Իմ արքայութիւն չէ յայսմ աշխարհէ։» (Հովհ. 18:36) այսօր այնքան վատ է հասկացվում, որքան ոչ պակաս հայտնի «Տուք` զկայսեր կայսեր, եւ զԱստուծոյ` Աստուծոյ։» (Մարկ. 12, 17 և այլն), որը միայն աստիճանաբար առաջացրեց, հատկապես Կոստանդին I կայսրի կրոնափոխությունից հետո 312 թվականին, այն մեկնաբանությունը, ըստ որի պետությունը հոգ կտանի աշխարհիկ և հոգևոր եկեղեցու մասին:Բայց երբ պետությունը վերանում է կամ, ինչպես այսօր Հայաստանում, գործում է բացահայտորեն ընդդեմ ազգի շահերի, օրինական է, որ եկեղեցին վերականգնի իր պատմական դերը՝ դրանք պահպանելու համար։ Եկեղեցու և պետության միջև տարանջատման սկզբունքը միայն միջոց է, միջոց՝ ծառայելու նպատակին, որը ազգի փրկությունն է։

Այնպես որ, կարևոր չէ, թե այս բարձրագույն նպատակի իրագործումը պահանջում է Եկեղեցու քաղաքական միջամտությունը: Հայաստանի համար կենսական նշանակություն ունի, որ այս վարչապետը վերջնականապես հեռանա իշխանությունից. Այս փուլում պետք է նոր գործիչներ ի հայտ գան, և կապ չունի՝ աշխարհականներ են, թե եկեղեցականներ։ Կարևոր է միայն իրավասությունը և անկեղծ նվիրումը Հայաստանին և նրա ժողովրդին: Նոր իշխանության գերագույն ուսմունքն, առաջին հերթին, պետք է հիմնված լինի Հայաստանի Հանրապետության զինանշանի վրա հայտնված երկու խորհրդանիշների վրա՝ խաչը և սուրը, այլ կերպ ասած՝ հոգևոր ուժը և աշխարհիկ ուժը, հոգին և մարմինը:

Այսօր Բագրատ սրբազանը հանդես է գալիս որպես նոր Լևոնդ, այն անվախ քահանան, ով խթանեց հայ ժողովրդի դիմադրությունը՝ հրաժարվելու Պարսկական կայսրության կողմից ղեկավարվող Զրադաշտականություն բռնի քաղաքականությունից։ Նրա ապստամբությունը, որը հանգեցրեց ազնվականության՝ զորավար Վարդան Մամիկոնյանի գլխավորությամբ, գագաթնակետին հասավ 451թ. Ավարայրի ճակատամարտով, որտեղ իրենց արյան գնով հայ նահատակները վերջնականապես պահպանեցին իրենց ազգի հավատքն ու ինքնությունը։ Այսօր, տարիներ շարունակ խավարից հետո, հայոց երկնքում առաջին անգամ հույսի մի բարակ շող է երևում։ Այնուհետև միտք է գալիս Մաղաքիայի մարգարեությունը (4, 2). «Եւ ծագեսցէ ձեզ երկիւղածաց անուան իմոյ արեգակն արդարութեան, և բժշկունթիւն ի թեւս նորա։»

ԱՐԱՄ ՄԱՐԴԻՐՈՍԵԱՆ

Իրավաբանական ֆակուլտետի պրոֆեսոր

Իրավագիտության պատմության դոկտոր

Փարիզ I Պանթեոն-Սորբոն համալսարան

Բարձրագույն կրթության գործնական դպրոցում տնօրեն

Արևելյան քրիստոնեական կառույցների և իրավունքների ամբիոն

Այս թեմայով Այո՛, խնդրում եմ ՀՀ իշխանություններին ԵՄ-ին միանալու հանրաքվե անել. Արամ Սարգսյան (տեսանյութ) Արամ Խաչատրյանի տուն-թանգարանն ամփոփում է հոբելյանական տարին Քաղաքական գործիչներն ինձնից շատ են ապահովում ազգի հումորը. Արամ Մանուկյան Ես քեզի կու գամ. պատգամ՝  ուղղված Հայաստանից դուրս ապրող բոլոր հայերին Ես վստահում եմ պարոն Աշոտյանին եւ շատ եմ հարգում. Իրինա Գասպարյան