Սատանա կա քաղաքում…

Այս անգամ ոչ թե Հայաստանի Ազգային կինոկենտրոնը, այլ Բագրատ սրբազանն է որոշել էկրանավորել հայտնի «Հայելի» հայկական մուլտֆիլմը, ավելին` ոչ թե էկրանավորել, այլ կենդանի դերակատարներով բեմականացնել Երեւանի փողոցներում: «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման ակտիվն այս օրերին այցելելեց մի շարք պետական կառույցներ` ո՛չ ավել, ո՛չ պակաս հենց հայելիներով: Այո՛, հայաստանյան ներքաղաքական կյանքը վերածվել է մի մուլտֆիլմի սցենարի: Ընդ որում` այս գաղափարը Բագրատ սրբազանը վաղուց ուներ, դեռ տնտեսագետների հետ հանդիպման ժամանակ էր ասել հետեւյալը. «ՔՊ-ականները թող «Հայելի» մուլտը նայեն. երեւի փոքր ժամանակ չեն տեսել»: Նույնը հորդորել էր իրեն եւ իր առաջնորդած շարժման անդամներին գործակալներ որակողներին` շեշտելով. «Մեր երկրում անպատասխանատու մարդիկ չպետք է լինեն, ես հետամուտ եմ լինելու, որ բոլոր զրպարտողները դատարանում պատասխան տան… Իրենք գործակալ լինելով` թող հայելի պահեն իրենց առաջ, ոչ թե ուրիշներին մեղադրեն»: Իսկ ինչ վերաբերում է նրան, որ իշխանամերձ քաղաքագետներն ասել են, թե սրբազանը մտադիր է արյուն քսել այս իշխանությունների վրա, նա կրկին արձագանքել էր նույն ոճով. «Թող իրենք հայելի պահեն ու տեսնեն` ում արյունն են հեղել եւ ինչպիսի արյուն են հեղում. թե՛ ֆիզիկական, թե՛ հոգեւոր, թե՛ բարոյական արյունն իրենց վրա է»։ Եվ, իսկապես, սրբազանի պայքարը դարձել է հայելի, որի մեջ նայելով` յուրաքանչյուրը տալիս է իր բնութագիրը` դիմակազերծվելով: Ընդ որում` մուլտֆիլմի բոլոր կերպարները ներկա են` է՛լ բանսարկու կա, է՛լ կաշառակեր, է՛լ աչքը գահին տնկած մարդակեր գազան եւ, ի վերջո, սատանա կա քաղաքում…

ՀԱՅԵԼՈՒ ԱՌԱՋ ԵՆ ՀԱՅՏՆՎՈՒՄ ՆԱԵՎ ՇԱՐԺՄԱՆ ՇՈՒՐՋ ՊՏՏՎՈՂՆԵՐԸ

Բայց արդյոք վերոնշյալ բոլոր կերպարներն այսօր, կոստյում ու փողկապ հագած, չգիտեն իրենց ով լինելը, արդյոք նրանց հայելի է պետք իրականության հետ առերեսվելու համար: Եվ ամենագլխավորը` ի՞նչ է տալու բոլորին իրենց իսկ դեմքը ցույց տալու գործընթացը: Դեռ հույս կա՞, որ խղճի խա՞յթ են ունենալու, թե՞ դեռ մեր հասարակությունը չի ճանաչում մերօրյա քաղաքական «մուլտֆիլմի» բոլոր կերպարներին` իրենց ողջ «հմայքով»: Այնուհանդերձ, ռեժիսուրական տեսանկյունից հայելու գաղափարը, իհարկե, դրական է գնահատվում: Օրինակ, կինոռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանը համոզված է. «Հայաստանը վերածնունդ կապրի միայն երբ կմաքրվի լիովին` անուններով, արածով, ստացածով, կերածով... Մի օր, երբ մեկը կանգնի ու սկսի տալ հարցեր բոլորին` մեր ազգը բթացնողներին, մանրացնողներին, թրքացնողներին...»: Եվ պատահական չէ այստեղ «բոլորին» շեշտադրումը, որովհետեւ հայելու հետ առերեսվելով` սկսում են իրենց նկրտումների մասին ակամայից բարձրաձայնել նաեւ շարժման շուրջ պտտվող մի շարք գործիչներ: Օրինակ, «Հայաքվե» նախաձեռնության համակարգող Ավետիք Չալաբյանը, որը ժամանակին ստորագրություններով եւ վկայականներ բաժանելով` հավատացնում էր մարդկանց, թե հնարավոր է փրկել Արցախը, հանդես եկավ մարուքյանաբար: Ըստ էության, նա նույնն է պահանջում, ինչ Նիկոլ Փաշինյանի հատուկ հանձնարարություններով նախկին դեսպան Էդմոն Մարուքյանը: Արցախյան առաջին ազատամարտի մասնակից Հայրապետ Արիստակեսյանը գրում է. «Երկու, այսպես կոչված, քաղաքական «գործիչներ» հանդես եկան հարցազրույցներով ու հայտարարություններով։ Էդմոն Մարուքյանը հայտարարեց, որ ինքը կմիանա սրբազան պայքարին, եթե Բագրատ սրբազանը խոստանա, որ նախկինները երբեք եւ ոչ մի պայմանում իշխանության չեն գա։ Ավետիք Չալաբյանը համարյա նույնն ասաց` պարզապես, երաշխիքներ են պետք, որ նախկինները անգամ արտահերթ ընտրությունների դեպքում իշխանության չեն գա։ Եվ հաջորդ պահանջը` սրբազանը թող ներկայացնի իր կազմելիք ժամանակավոր կառավարության բոլոր անդամներին, սկսած փոխվարչապետերից ու արտաքին գործերի նախարարից։ Մարուքյանին անդրադառնալու կարիք չկա։ Նրա մասին կխտարը ԱԺ ամբիոնից ասել է, ավելացնելու շատ բան կա, սակայն իմաստ չունի։ Մեռելներին չեմ անդրադառնում։ Չալաբյան Ավետիքը խոսում է, որպես ընդդիմադիր, սակայն կրկնում է Մարուքյանի մտքերը»: Իսկ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գառնիկ Դանիելյանը, ով Կիրանցից մինչեւ Երեւան Բագրատ սրբազանի կողքին էր եւ է, ասում է. «Այս օրերին ես բազմիցս ականատես եմ եղել, որ թե՛ իշխանական գրչակները, ներկայացուցիչները, թե՛ մարդիկ, որոնք առաջին իսկ օրվանից եկել են Կիրանց եւ աջակցություն են հայտնել շարժմանը, հիմա փորձում են տարբեր կերպ իրենց կեղտոտ, նենգ ծրագրերով ու խոսույթով փորձել խոչընդոտ հանդիսանալ շարժմանը: Դա որեւէ մեկի մոտ չի ստացվելու: Մարդիկ պետք է կես ժամը մեկ կարծիք չփոխեն, սկզբունքային լինեն:Այս պայքարը ո՛չ իրենք են սկսել, ո՛չ իրենք որեւէ կապ ունեն շարժման հետ: ՔՊ-ի հետ պարզ է ամեն ինչ, բայց այն մարդիկ, որոնք այս ամիսներին եկել են, եւ մենք գրկաբաց ընդունել ենք այդ մարդկանց, եւ այսօր նաեւ իմ դիտարկմամբ, կեղտոտ արշավ են սկսում, դա ո՛չ բարոյական է, ո՛չ մարդկային է, ո՛չ քաղաքական»:

ԻՆՉ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ ՏՎԵՑ ՇՈՒՏՈՎ ՄԵԿ ԱՄՍԱԿԱՆ ԴԱՐՁՈՂ ՇԱՐԺՈՒՄԸ

Ի հավելումն ասվածի` ՀՅԴ-ական պատգամավոր Գառնիկ Դանիելյանը նաեւ ընդգծում է, որ շարժումն ի սկզբանե ունեցել է հստակ նպատակներ, ունի հստակ ծրագրեր, եւ դրանք իրենց արդիականությունը չեն կորցրել. «Այն մարդիկ, որոնք երազում են կամ փորձում են թե՛ ներսից, թե՛ դրսից, ցեխ շպրտել շարժման վրա, փորձել տարբեր կերպ արատավորել շարժումը, փորձել իրենց չմասնակցությամբ վիժեցնել շարժումը, չի՛ ստացվելու»: Սակայն, էլի չի ասվում ամենակարեւորը, թե ո՞րն է այդ ազգափրկիչ ծրագիրը, ո՞վ է գրել այն: Համենայնդեպս, մի փակագիծ բացեց Բագրատ սրբազանը` ասելով, որ այս շարժումը եկեղեցու ամբողջականության հետ կապ չունի. «Սա իմ անձնական որոշումն է, այդ պատճառով խնդրել եմ, որպեսզի իմ լիազորությունները դադարեցնեն։ Ես չեմ կարող գլուխս հանգիստ դնել բարձին, երբ հայրենիքս կտրում են մեջտեղից։ Այս մարդիկ ծրագրել էին, ամբողջ հարցերը լուծելուց հետո` անցնել եկեղեցուն»:

Ի դեպ, հունիսի 9-ին շարժման նախանշած հերթական հանրահավաքին լրանում է ուղիղ մեկ ամիսը, ինչ Բագրատ սրբազանի առաջնորդությամբ, «Տավուշը հանուն հայրենիքի» կարգախոսով քայլելով եկան ու դրեցին Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջը: Այսօր փաստն այն է, որ կա վարչապետի այլընտրանքային թեկնածու` ի դեմս Բագրատ սրբազանի, բայց խորհրդարանական ընդդիմությունն այդպես էլ անվստահություն հայտնելու գործընթաց չսկսեց: Կար տպավորություն, թե հեշտությամբ կգտնվեն ՔՊ-ում անհրաժեշտ քանակի պատգամավորներ, որոնք կմիանան շարժմանն ու իմպիչմենթի գործընթացին, սակայն եթե անգամ ինչ-ինչ նախադրյալներ էլ կային, դրանք «զադնի» են դրվել: Ավելին` շարժումը մեկնարկեց առաջին հերթին Տավուշի սահմանապահ գյուղերի սահմանագծում եւ սահմանազատումն իրականացնելը կանգնեցնելու նպատակով, բայց այսօր արդեն Կիրանցի հարեւան գյուղում՝ Աճարկուտում ճանապարհի կողքի պատերն են քանդում, սահմանագծման եւ սահմանազատման գործընթացը բախում է նաեւ Գեղարքունիքի դուռը: Ինչ խոսք, դրականն այն է, որ շարժումն, իսկապես, չի մարում` քանակական առումով, բայց նաեւ ակնհայտ է, որ չի էլ ավելանում ակտիվ մասնակիցների թիվը: Բագրատ սրբազանն էլ վերջնագիր է ներկայացնում. «Դիմում եմ բոլոր հասարակական կազմակեպություններին, նախաձեռնություններին, բոլոր քաղաքական միավորներին, կուսակցություններին, բոլորին եմ դիմում` հստակ` կա՛մ տեսանելի մասնակցային, պատասխանատվությունը ամեն մեկդ ձեր բաժնով ստանձնում եք, կա՛մ՝ հայտատարեք, որ կապ չունեք էս ամեն ինչի հետ»։ Թե ինչու ավելի ակտիվ չեն քաղաքական ուժերը, պարզ է, որ նրանց համար էլ ամեն ինչ դեռ ակներեւ չէ: Ի վերջո, իրական ընդդիմադիրներն արդեն վեց տարի է` պայքարում են այս իշխանության դեմ, ով ով է` վաղուց այլեւս ամեն ինչ ասված է: Նոր չէ, որ պետք է արձանագրվեր` Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի չգոյության մասին կամ` Քննչական կոմիտեի վարքագծի: Իսկ եթե պայքարի վեց տարին զրոյացվում է, եւ սկսում է` նոր պայքար զրոյական կետից, ապա պետք է բացվեն խաղաքարտերը, թե ինչ ծրագիր է առաջարկվում եւ ինչպիսի ապագա` առանց պաթոսի եւ ավելորդ հուզականության: Ամեն դեպքում, Բագրատ սրբազանը խոստանում է. «Այս ամառ ամեն ինչ կավարտենք, ու մարդիկ սիրով կգնան հանգստանալու»: Իսկ մեզ մնում է ավելացնել` Ամեն…

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ