Դաժան իրականություն է, բայց առավել քան ցավալին առջեւում է. Վան Համբարձումյան

«Իրավունք»-ի զրուցակիցն է ռազմական փորձագետ ՎԱՆ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆԸ:

«ՀԱԿԱՌԱԿ ԿՈՂՄՆ` ԱՅՈ՛, ԱՐԴԵՆ ՍԿՍԵԼ Է ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԴԻՐՔԵՐ ՎԵՐՑՆԵԼ»

— Որքանո՞վ են ճիշտ շրջանառվող լուրերն այն մասին, որ Գեղարքունիքի մարզի Վահան գյուղում են արդեն գտնվում Ալիեւի չափագրողները եւ առայժմ 12 մարտական դիրք պատրաստվում են վերցնել:

— Չեմ ուզում հարյուր տոկոսով նշել, բայց կարծում եմ, որ դա իրականություն է, քանի որ տեղեկություններ են շրջանառվում տարբեր տեղերից։ Ընդ որում` արդեն մի քանի օր է, ինչ խոսակցություններ են գնում այն մասին, որ նաեւ Գեղարքունիքի մասում են փորձում անցկացնել դելիմիտացիա եւ դեմարկացիա (սահմանագծում եւ սահմանազատում), եւ այնտեղ ոչ միայն Ադրբեջանի Հանրապետության համապատասխան մասնագետներ են, այլ նաեւ` Թուրքիայի Հանրապետության։ Այսինքն՝ այս ամենին միայն ադրբեջանցիները չեն մասնակից։ Ինքս հաշվի առնելով նաեւ ներքաղաքական լարված իրավիճակը՝ չցանկացա ավելորդ տեղեկություններ նշել։ Ես գիտեի, որ հաջորդիվ Գեղարքունիքի մարզն է լինելու` Վարդենիսով, Շորժայով, քանի որ, ինչպես գիտեք, ավելի վաղ զգուշացրել էի, որ ադրբեջանական կողմը երբեք միայն Տավուշի մարզով չի հանգստանա։ Մեր հասարակությունը եւս պետք է հասկանա, որ ամենավտանգավորը դեռեւս առջեւում է։ Այժմ ասես փաստերը դա են արձանագրում, եւ հակառակ կողմն` այո, արդեն սկսել է հայկական դիրքեր վերցնել։

Հայկական կողմը պետք է ասիմետրիկ լուծումներ գտնի՝ հակառակորդի առավելությանը պատասխանելու համար։ Նյութական, տեխնիկական, քանակական, ֆինանսական առումներով զիջում է Հայաստանի Հանրապետությունը։ Այդ ասիմետրիկ պատասխաններից մեկը՝ պասիվ պաշտպանությունն է։ Հայկական կողմը այդ պասիվ պաշտպանությունը նվիրեց ադրբեջանական կողմին։ Այժմ ադրբեջանական կողմը գալիս եւ դիրքերը վերցնում է։ Շատ դաժան իրականություն է այն, թե այժմ ինչ է տեղի ունենում, բայց առավել քան ցավալին նաեւ առջեւում է, թե ինչ է տեղի ունենալու մի փոքր ավելի ուշ։

— Արդյո՞ք հենց այդ 12 դիրքերի մասին է խոսքը, թե՞ դրանք իրականում շատ ավելին են։

— Հնարավոր է, որ 12-ն է, սակայն իրականում շատ ավելին են։ Կարեւոր մեկ բան եւս արձանագրենք, որ այդ 12-ը վերցնելու են բոլոր բարձունքները։ Հիմա այդ մարտական դիրքերը, որոնք տալիս են՝ դրանց տակով անցնում են կարեւորագույն ռազմավարական ճանապարհներ, որոնք սնուցում են Հայաստանի Հանրապետության ԶՈՒ առաջատար դիրքերը, մարտական հենակետերը եւ բնակավայրերը։ Ադրբեջանցիները նաեւ զերծ են մնում այս ամենի մասին հայտարարելուց։ Հատկանշական է նաեւ այն հանգամանքը, որ ադրբեջանական կողմը ոչ միայն ռազմավարական կողմից է դիտարկում ամեն ինչ, այլ նաեւ բնապահպանական, քանի որ այն ջրային ռեսուրսները, որոնք ունեն սկզբնաղբյուր՝ դրանք սարի վրա են գտնվում։ Հակառակորդն այնպիսի ռազմավարական պլան է մշակել, որ բոլոր այդ ջրային ռեսուրսներով կողմերն անցնեն իրեն։ Այժմ էլ Գեղարքունիքի մարզում իրենց աչքերը դրել են այնպիսի ուղղությունների վրա, որտեղ հենց նշածս ջրային ռեսուրսներն են սկիզբ առնում։

«ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ԿՈՂՄՆ ԱՄԵՆ ԱՆԿԼԱՎԻ ՀԱՄԱՐ ՍՆՈՒՑՈՂ ՃԱՆԱՊԱՐՀ Է ՈՒԶՈՒՄ»

— Այս ամենից ի՞նչ կարելի է եզրակացնել, ադրբեջանական կողմի հաջորդ քայլը ո՞րն է լինելու։

— Ինքս դեռեւս մի քանի օր առաջ գիտեի, որ ադրբեջանական կողմի հաջորդ քայլը լինելու է Գեղարքունիքի մարզը, հետո դուրս է գալու դեպի Արարատի մարզ։ Այդ ամենից հետո ամենավտանգավորն է սկսվելու հայկական կողմի համար։ Իմ կարծիքով` իշխանությունները չեն ասում մեկ կարեւոր բան։ Հայկական կողմը ոչ մի տեղ չի նշում այն մասին, որ ադրբեջանական կողմն ամեն անկլավի համար սնուցող ճանապարհ է ուզում, միջանցք է պահանջում։ Հերիք չէ անկլավ են վերցնում, դրանից բացի նաեւ սուվերեն ճանապարհ են ուզում, ընդ որում` ոչ թե պարզապես անցնելու համար։ Ես զերծ կմնամ ավելի խորանալ։ Եթե քարտեզն ուղղակի վերցնենք եւ նայենք, ապա Տավուշի մարզով գալիս ենք Ջերմուկի բոլոր բարձունքները`Վայոց ձորով, այնուհետեւ գալիս ենք Գեղարքունիքով։ Փաստացի բոլոր բարձունքները՝ անգամ Իշխանասարը, լիովին կերպով անցան նրանց։ Հիմա տեսեք, ադրբեջանական կողմը բոլոր բարձրադիր դիրքերը վերցնում է, եւ ստացվում է այնպես, որ հայկական կողմին արդեն իրենք են վերեւից նայում։ Այսինքն՝ առաջ եթե հայկական դիրքն էր նրանց վերեւից նայում, ապա այժմ ստացվում է բոլորովին հակառակը։

ԴԻԱՆԱ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Այս թեմայով Առյուծի բաժինը որպես հին` քոյնա, պահել է իրեն. ԸՆԿԵՐ ՓԱՆՋՈՒՆԻ Ադրբեջանի ՊՆ ղեկավարը հարցազրույց է տվել՝ հատուկ ընգծելով Թուրքիայի հետ ռազմական համագործակցությունը Արամ Ա-ն Լիբանանի Հոգևոր պետերի հետ հանդիպման ժամանակ անդրադարձել է Արցախ վերադարձի իրավունքին, գերիների ազատ արձակման հարցերին Որեւէ արտաքին դերակատար, անգամ աշխարհի թիվ մեկ գերտերությունը, էական հնարավորություններ չունի մեր տարածաշրջանում անվտանգության երաշխավորի դեր ստանձնել Հաջորդիվ Պաղեստինի ժողովրդի վերադարձի մասին կհայտարարեն՝ փակելով Արցախի ժողովրդի հարցը