Արդարադատության նախարարությունը նիկոլի պետական դավաճանության աջակի՞ց

Նիկոլ հայադավը, իր ոհմակի հետ միասին, Տավուշում Ներքին Ոսկեպարը, հին Բաղանիսը, մյուս երկու բնակավայրերն ու դրանց տարածքներն Ադրբեջանին հանձնելուց հետո Ալիեւին ավելի վաղ խոստացել ու պատրաստվում է հանձնել եւս 4 բնակավայր` իրենց տարածքներով:

Խոսքն, այսպես կոչված, «ադրբեջանական անկլավների» մասին է, որոնք ամենեւին էլ ադրբեջանական չեն, հայկական են ու գտնվում են ներկայիս Հայաստանի տարածքում, ինչպես, օրինակ, «ՀՀ վարչատարածքային բաժանման մասին» ՀՀ օրենքի Հավելված 2-ում Արարատի մարզի բնակավայրերի անվանացանկում նշված Տիգրանաշենը (ադրբեջանական անվանումը՝ Քյարքի), Տավուշում գտնվող Վերին Ոսկեպարը, որը դեռ 1986թ. դրությամբ, թե՛ ըստ համապատասխան քարտեզների, թե՛ ըստ Երեւանի պետական համալսարանի հրատարակած Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարանի (Երեւան, 1986, հեղինակներ՝ Թ.Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան, հատոր 1, էջ 522), «ԱՔՍԻԲԱՐԱ ՎԵՐԻՆ» անվանմամբ (դիմացը գրված՝ «Այժմ՝ ՈՍԿԵՊԱՐ») նշված է որպես ՀՍՍՀ Նոյեմբերյանի շրջանում գտնվող գյուղ:

Այն, որ վերոնշյալ բառարանում հայկական ու հայաստանապատկան Ներքին Ոսկեպարը «ԱՔՍԻԲԱՐԱ ՆԵՐՔԻՆ» եւ «ԱՔՍԻԲԱՐԱ» անվանումներով եւ «Հնում հայաբնակ էր» հիշատակմամբ նշված է Ադրբեջանական ՍՍՀ կազմում, թող որեւէ մեկին շփոթության մեջ չգցի, քանի որ 1986թ. դրությամբ դեռ ավարտված չէին Հայաստանի եւ Ադրբեջանի վարչական սահմանների ճշտման նպատակով աշխատող Հայաստանի հանձնախմբի (ՀԽՍՀ նախարարների խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ Վլադիմիր Մովսիսյանի գլխավորությամբ), Ադրբեջանի հանձնախմբի եւ Ռուսաստանի հանձնախմբի համատեղ աշխատանքները:

Վերոնշյալ աշխատանքների արդյունքներն ամփոփվել են դրանից միայն 2 տարի հետո եւ, ինչպես արդեն նշել ենք հոդվածաշարի 2-րդ եւ 3-րդ մասերում, արտահայտվել են 1988թ. հունվարի 12-ին ստորագրված Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ վարչական սահմանի մասին վերջին իրավական ակտով՝ Ադրբեջանական ՍՍՀ եւ Հայկական ՍՍՀ առանձին հողօգտագործողների միջեւ սահմանների վերականգնման (հաստատման) աշխատանքների անցկացման արձանագրությամբ, ինչպես նաեւ, Վլադիմիր Մովսիսյանի վկայությամբ, դրանից հետո, տվյալ արձանագրության հիման վրա ԽՍՀՄ գեոդեզիայի եւ քարտեզագրության, քարտեզաբանության ինստիտուտում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի սահմանային հատվածներին վերաբերող բոլոր քարտեզագրական նյութերի, քարտեզների համապատասխան փոփոխությամբ:

Նիկոլ հայադավը մեկ անգամ չէ, որ հրապարակավ հայտարարել է «ադրբեջանական անկլավներն» Ադրբեջանին հանձնելու իր եւ իր ոհմակի մտադրության մասին: Նրա նմանաբովանդակ հայտարարություններից մեկն էլ այն է, որ Ադրբեջանի տարածքի 86 600 քառակուսի կիլոմետրի մեջ մտնում են Ադրբեջանի պահանջած անկլավները: Հայաստանի «արդարադատության նախարարություն» կոչված «կանտորան» այս մասին այժմ լռում է, քանի որ Հայաստանի կործանման ծրագիրը, Նիկոլի հետ միասին եւ որպես նրա հանցակից, իրականացնում են փուլերով` մաս առ մաս, քայլ առ քայլ, եւ այս պահին հերթը «ադրբեջանական անկլավ» կոչվածները հայերիս թշնամուն փաստացի հանձնելու հերթը դեռ չի հասել: Իսկ գիտե՞ք, թե ինչպես են վարվելու, երբ հերթը հասնի դրան…

Եթե Հայաստանի տարածքի փոփոխության դեպքում խնդիրը հանրաքվեի դնելու սահմանադրական պահանջը չոտնահարվի, ինչը նույնպես բացառված չէ, քանի որ Նիկոլի հանցախումբն ունակ է դրան եւ ունի Սահմանադրության վրայով անցնելու փորձը, ապա Հայաստանի տարածքի փոփոխության ու հիշյալ բնակավայրերը, դրանց տարածքներն Ադրբեջանին հանձնելու հարցը հանրաքվեի դնելուց առաջ եւ ընթացքում Նիկոլը եւ իր ոհմակը դիմելու են ուղղակի շանտաժի՝ եթե չքվեարկեցիք հանձնելու օգտին, Ադրբեջանը կփակի գազատարը, դեպի Վրաստան ճանապարհը, սովի կմատնի Հայաստանը, ի վերջո, պատերազմ կսանձազերծի…

Եվ, պատկերացնո՞ւմ եք, այս դեպքում չեն ստի, քանի որ այժմ 1-ին փուլում Տավուշում Ներքին Ոսկեպարը, հին Բաղանիսը եւ մյուս երկու բնակավայրն իրենց տարածքներով Ադրբեջանին հանձնելու ծրագիրն իրականացնելով, Ալիեւի, Ադրբեջանի հետ հանցավոր համագործակցությամբ, նրանց տալիս են հենց այդ՝ ՌԴ-ից Վրաստանով եկող գազատարը, Հայաստանն ու Վրաստանը միմյանց կապող ճանապարհը փակելու, ինչպես նաեւ ջրային պաշարների նկատմամբ վերահսկողությունը եւ ռազմավարական նշանակության բարձունքները, պաշտպանական բնագծերը վերցնելուց հետո, Հայաստանին ցանկացած պահանջ թելադրելու, պատերազմի դեպքում էլ երաշխավորված հաղթանակ ապահովելու եւ լիակատար կապիտուլյացիա պարտադրելու հնարավորությունը:

Երբ «ադրբեջանական անկլավ» կոչվածները մեր թշնամուն հանձնելու հերթը հասնի, Նիկոլը եւ իր ոհմակը կստեն, թե դրանից հետո Ադրբեջանն էլ մեզ է հանձնելու իր տարածքում գտնվող հայկական անկլավ Արծվաշենը, իսկ հետո, երբ դա տեղի չի ունենա, կհայտարարեն, թե ադրբեջանական կողմը մեզ խաբեց, ուխտադրուժ եղավ, ինչպես արդեն նախկինում Նիկոլ հայադավը հայտարարել է այլ առիթով:

Նույնիսկ եթե Ադրբեջանը վերադարձնի Արծվաշենը, անթույլատրելի է Տիգրանաշենի եւ մյուս 3 բնակավայրերի փոխանակումն Արծվաշենի հետ, քանի որ Տիգրանաշենի անմիջական հարեւանությամբ է անցնում դեպի Վայոց ձորի, Սյունիքի մարզեր Հայաստանի մնացած մասի միակ ճանապարհը, ինչպես նաեւ դեպի Իրան Հայաստանի միջպետական ճանապարհը։ Ադրբեջանը դրանից հետո ցանկացած պահի կկարողանա փակել ճանապարհը, կտրել մի կողմից` Իրանի, Սյունիքի, Վայոց ձորի եւ մյուս կողմից` Արարատի մարզի եւ Հայաստանի մնացած մասի միջեւ կապը, Հայաստանն ուղղակի բաժանել անխուսափելի կործանման դատապարտված երկու մասի:

Մայիսի 15-ի երեկոյան Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը, ավելի ճիշտ, Արաբաթ Միրզոեւի «կանտորան» Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ պետական սահմանի սահմանազատման հարցերով պետական հանձնաժողովների 9-րդ հանդիպման արդյունքների վերաբերյալ իր հրապարակած մամուլի հաղորդագրությամբ փաստեց, որ Նիկոլը եւ իր ոհմակը չեն հրաժարվել պետական դավաճանության իրենց ուղեգծից եւ Հայաստանի իրավապահ համակարգի քաղաքական պոռնիկների հանցավոր թողտվությամբ, հետեւողական կերպով շարունակելով այն, ադրբեջանական կողմի հետ եկել են հանցավոր եւ հայաստանակործան նոր պայմանավորվածությունների:

Ահա Միրզոեւի «կանտորայի» հրապարակած մամուլի հաղորդագրությունը. «2024թ. մայիսի 15-ին Հայաստանի Հանրապետության եւ Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանին տեղի է ունեցել Հայաստանի Հանրապետության եւ Ադրբեջանի Հանրապետության միջեւ պետական սահմանի սահմանազատման եւ սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի եւ Ադրբեջանի Հանրապետության եւ Հայաստանի Հանրապետության միջեւ պետական սահմանի սահմանազատման պետական հանձնաժողովի իններորդ հանդիպումը՝ ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանի եւ ԱՀ փոխվարչապետ Շահին Մուստաֆաեւի նախագահությամբ:

Հանդիպման ընթացքում Հանձնաժողովները, 2024թ. ապրիլի 19-ի 8-րդ հանդիպման արձանագրության համաձայն, քննարկել են կատարված աշխատանքները եւ, հաշվի առնելով տեղանքում գեոդեզիական չափումների արդյունքում հստակեցված կոորդինատները, ԽՍՀՄ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի 1976թ. տեղագրական քարտեզի համաձայն, որը հերթապահության ընթացակարգ է անցել 1979թ., համաձայնեցրել են անմիջականորեն Բաղանիս (ՀՀ) – Բաղանիս Այրում (ԱՀ), Ոսկեպար (ՀՀ) – Աշաղը Ասկիպարա (ԱՀ), Կիրանց (ՀՀ) – Խեյրումլի (ԱՀ) եւ Բերքաբեր (ՀՀ) – Կըզըլ Հաջիլի (ԱՀ) բնակավայրերի միջեւ սահմանագծի հատվածների համատեղ կազմված Արձանագրություն-նկարագրությունը՝ Խորհրդային Միության փլուզման պահի դրությամբ գոյություն ունեցող իրավաբանորեն հիմնավորված միջհանրապետական սահմանին համապատասխանեցնելու նպատակով:

Հանդիպման արդյունքում ստորագրվել է Արձանագրություն: Կողմերը պայմանավորվել են աշխատանքային կարգով համաձայնեցնել հաջորդ հանդիպման անցկացման ամսաթիվն ու վայրը»:

Եթե հակիրճ, ապա վերոնշյալ համատեղ կազմված Արձանագրություն-նկարագրությամբ եւ գործընթացի շարունակմամբ մեր թշնամու վերահսկողությանն են հանձնվում Ռուսաստանից Վրաստանով Հայաստան եկող գազատարը, Հայաստան- Վրաստան միջպետական ճանապարհը, Նոյեմբերյանում մեր ջրային պաշարները, ինչպես նաեւ Տավուշում մեր ռազմավարական բարձունքներն ու պաշտպանական բնագծերը, սպառնալիքի տակ է դրվելու Ոսկեպար, Կիրանց եւ այլ գյուղերի անվտանգությունը, Իջեւան- Նոյեմբերյան երթեւեկը:

Հարկ է ուշադրություն դարձնել, թե ինչ են հաշվի առել հանձնաժողովները վերոնշյալ հանցավոր համաձայնությանը հանգելու համար: Հաշվի են առել «տեղանքում գեոդեզիական չափումների արդյունքում հստակեցված կոորդինատները»:

Գեոդեզիական չափումներին անտեղյակ ընթերցողին կարող է թվալ, որ եթե նշված չափումների արդյունքում հստակեցվել են կոորդինատները, ուրեմն այդպես էլ պետք է լինի, այսինքն՝ մեր հողատարածքները՝ մեզ, Ադրբեջանինը՝ Ադրբեջանին: Խնդիրը, սակայն, այն է, թե ինչն է հիմք ընդունվել գեոդեզիական չափումների համար, որն է դրա մեկնակետը: Իսկ հիմքը, մեկնակետը հենց այն է, ինչ Ադրբեջանը թելադրել է «հայկական» կողմին եւ «հայկական» կողմն էլ համաձայնել է դրան՝ գոյություն ունեցող իրավական փաստաթղթերի, համապատասխան քարտեզների եւ Հայաստանի տարածքային ամբողջականության խախտմամբ:

Հիշեցնենք , որ ավելի վաղ` 2022թ. հոկտեմբերի 31-ին, Սոչիում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի եւ Հայաստանի վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող Նիկոլի հետ հանդիպմանը հաջորդած մամուլի ասուլիսի ժամանակ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, «Sputnik Արմենիա»- ի փոխանցմամբ, ասել էր՝ «Մենք պատրաստ ենք տրամադրել Խորհրդային Միության գլխավոր շտաբի քարտեզները, որոնք մեր տրամադրության տակ են», եւ վստահեցրել, որ «դրանք ամենաճշգրիտ քարտեզներն են, եւ Ռուսաստանը պատրաստ է դրանց հիման վրա առաջ շարժվել` քննարկելով կողմերի հետ»։

Խոսքը Խորհրդային Միության կազմալուծման թվականի (1991) դրությամբ գոյություն ունեցող ԽՍՀՄ գլխավոր շտաբի վերջին քարտեզների մասին է: Խոսելով հայ–ադրբեջանական սահմանի սահմանագծման եւ սահմանազատման մասին եւ նշելով, որ դա կարեւորագույն հարց է, եւ այսօր խոսել են այդ հարցի շուրջ, Պուտինն ասել էր.

«Կան որոշ նախադրյալներ, որ, ընդհանուր առմամբ, ճանապարհը գտնվել է։ Եթե ուշադիր կարդաք այսօրվա հայտարարությունը, ապա այնտեղ կգտնեք նախնական գնահատականներ, եթե ոչ պայմանավորվածություններ, ապա նախադրյալներ, որ այդ պայմանավորվածությունները կարող են ձեռք բերվել։ Մենք շատ ենք խոսել այդ մասին։ Մենք պատրաստ ենք տրամադրել Խորհրդային Միության գլխավոր շտաբի քարտեզները, որոնք մեր տրամադրության տակ են»:

Հետագայում, սակայն, Ալիեւը (Ադրբեջանը) կոպտորեն խախտել է իր, Նիկոլի եւ Պուտինի կողմից 2022թ. հոկտեմբերի 31-ին ստորագրված վերոնշյալ եռակողմ հայտարարությամբ, ինչպես նաեւ 2020թ. նոյեմբերի 9-ի, 2021թ. հունվարի 11-ի եւ նոյեմբերի 26-ի եռակողմ հայտարարություններով ձեռք բերված պայմանավորվածությունները եւ դրանք պահպանելու հանձնառությունը, այդ թվում՝ ուժի կիրառումից կամ դրա կիրառման սպառնալիքից ձեռնպահ մնալու, բոլոր խնդրահարույց հարցերը բացառապես ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության եւ սահմանների անձեռնմխելիության փոխադարձ ճանաչման հիման վրա (ՄԱԿ-ի կանոնադրության եւ Ալմա Աթայի՝ 1991թ. հռչակագրի համաձայն) քննարկելու եւ լուծելու պայմանավորվածությունը:

Ալմա Աթայի հռչակագրում այն ստորագրած պետությունների սահմանագոտիներում գտնվող բնակավայրերի անուններ նշված չեն, ոչ էլ ինչ-որ կոորդինատներ կան, կամ հռչակագրին հավելվածի ձեւով կցված քարտեզներ:

Հռչակագրում սահմանների առումով նշված է ընդամենը հետեւյալը. «ճանաչելով եւ հարգելով միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու գոյություն ունեցող սահմանների անխախտելիությունը»: Իսկ որո՞նք են համարվել «գոյություն ունեցող սահմաններ»… Բնականաբար, այն սահմանները, որոնք հռչակագրի ստորագրման եւ ուժի մեջ մտնելու օրվա՝ 1991թ. դեկտեմբերի 21-ի դրությամբ նշված են ԽՍՀՄ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի քարտեզներում, եւ որոնցով կողմնորոշվելու անհրաժեշտության մասին քանիցս հայտարարել է ռուսական կողմը:

1991թ. դեկտեմբերի 21-ի դրությամբ եղած ԽՍՀՄ ԶՈւ գլխավոր շտաբի վերջին քարտեզներն ո՜ւր, 1976թ. քարտեզներն ուր…

ԱՐԹՈՒՐ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ