«Անառակ որդու» արտաքսո՞ւմը, թե՞…

Կարեն Դեմիրճյանի անվան մարզահամերգային համալիրում երեկ կայացավ Նիկոլ Փաշինյանի մամուլի ասուլիսը` այսօր Մոսկվա մեկնելուն եւ Տավուշից մեկնարկած երթի մայիսի 9-ին նախատեսված  հավաքին ընդառաջ: Թերեւս, ասելիքը տեղավորվում էր ավելի վաղ նրա կողմից հրապարակված տեսանյութի սիմվոլիզմի մեջ: Այլեւս պարզ է, թե ինչու էր ջուրը շփում սեղանին ու լղոզում. ասուլիսին նա ավելի հանգամանալից փորձեց «ջրել» սահմանագծման եւ սահմանազատման թեման ու մեկնարկած տավուշյան շարժումը, ապա «հովացնել» ՔՊ-ականների` այս օրերին եռացող վախերը: Իսկ թիրախում Հայ Առաքելական եկեղեցին էր, որի վրա փորձեց «լղոզել» բոլոր մեղքերը, իսկ ինքը ներկայացավ արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Հենրիկ Հովհաննիսյանի դեռեւս 2018-ին բնորոշած` սոկրատյան հանգստությամբ (թեպետ վարկած կա, որ, պարզապես, նրա հանգստացնող դեղերն են նախանձելի լավը):

ՆԻԿՈԼԸ ՅՈԹ ԵՐԳ ԳԻՏԻ, ՅՈԹՆ ԷԼ ՕՏԱՐԵՐԿՐՅԱ ԳՈՐԾԱԿԱԼՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Որքան էլ Փաշինյանի ասուլիսն ընթացավ, բացառությամբ մեկ-երկուսի, յուրային ԶԼՄ ներկայացուցիչների մասնակցությամբ, քանի որ մի շարք լուրջ լրատվականներ, այդ թվում` «Իրավունք»-ը, բոյկոտել էին, այդուհանդերձ, լրագրողների հարցերը մեծ մասամբ վերաբերում էին Տավուշից մեկնարկած քայլերթին: Նիկոլ Փաշինյանն էլ, ո՛չ ավել, ո՛չ պակաս, հայտարարեց, թե, ըստ իրեն, այդ գծին ովքեր են աջակցություն հայտնում. «Օտար երկրներում ծվարած նարկոբարոններ, կրիմինալներ, որոնք, իմ ունեցած բավականին հավաստի տեղեկատվությամբ, հավաքագրված են օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների կողմից եւ առնվազն այդ ծառայությունների ազդեցության գործակալներ են…»: Դեռ թողնենք մի կողմ` որքանով է ճիշտ կամ սխալ երկրի դե յուրե ղեկավարը, բայց դժվար է չհամաձայնել վերոնշյալի վերաբերյալ «Իրազեկ եւ պաշտպանված սպառող» ՀԿ հիմնադիր նախագահ Բաբեկ Պիպոյանի դիտարկմանը. «Իմ ունեցած հավաստի տեղեկություններով» նախաբանով նախադասություն կարող են կազմել բոլորը, բայց ոչ նրանք, ովքեր պարտավոր են ճշտել այդ տեղեկությունն ու օրենքով սահմանված կարգով ընթացք տալ: Այս նախադասութունը, անգամ եթե մի քանիսի մոտ կասկած է առաջացնում, ապա վստահաբար հիմք է տալիս պնդելու, որ պատասխանատուները չեն իրականացնում անչափ կարեւոր գործառույթ, որը պարտավոր են: Ստացվում է, որ գործադիրն ուղիղ աջակցում է գործակալներին»:

Ի դեպ, հիշեցնենք, որ Նիկոլ Փաշինյանը դեռեւս 5 տարի առաջ նաեւ Իրան կատարած այցի ժամանակ էր հայտարարում, թե պետք է մերժվեն այն քաղաքական գործիչները, որոնք ավելի շատ օտարերկրյա գործակալներ են, քան՝ քաղաքական գործիչներ։ Բայց այդպես էլ այն որեւէ իրավական հետեւանք չունեցավ: Ավելին` ՀՀ գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանն ինքն է դրանք անհասցե, քաղաքական ընդհանուր հայտարարություններ համարում, որոնց վերաբերյալ ուղիղ հայտարարել է, թե` իրենք վարույթներ չեն նախաձեռնում: Իսկ երբ այս մասին հիշեցրին Փաշինյանին ասուլիսի ժամանակ, «կռուտիտը» չուշացավ. «Դեպքեր կան, որ մենք օպերատիվ տվյալներով գիտենք` մարդը գործակալ է, բայց կա նաեւ ապացուցման շեմ։ Ասեմ ավելին` մենք գիտենք Հայաստանում գործակալական ցանցերի մասին»: Ուրեմն` ի՞նչ է ստացվում` եթե չկան ապացույցներ, ապա հայտարարությունն առնվազն կա՛մ մերկապարանոց է, կա՛մ Պիպոյանի ասած` «գործադիրն ուղիղ աջակցում է գործակալներին»:

ԻՆՉ Է ԱՌԱՋԱՐԿՎԵԼՈՒ ՀԱՆՐՈՒԹՅԱՆԸ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄ

Ի դեպ, այն, ինչ զգուշացնում էինք ի սկզբանե, այլեւս դարձավ իրականություն: Նիկոլ Փաշինյանն ասուլիսի ժամանակ ուղիղ ակնարկեց, որ յուրաքանչյուր բացասական սցենարի դեպքում` լինի ներքին, թե` արտաքին, հիմա էլ եկեղեցու գրպանն են գցելու: Ըստ Փաշինյանի. «Ամենայն հայոց կաթողիկոսն այսօր Հայաստանում առաջնորդում է քաղաքական շարժում, եւ այդ շարժման նպատակը, ինչպես իրենք են ձեւակերպում, նախորդ իշխանությանը իշխանության բերելն է»: Նա նաեւ պնդեց, որ այս սցենարը ներկայացվել էր դեռեւս 2021 թվականին՝ «Հայաստան» դաշինքի ղեկավարի կողմից, թե ինչպես պետք է եկեղեցու միջոցով իրականացնել իշխանափոխություն. «Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի կողմից առաջնորդվող շարժումը, այսինքն՝ ինչ է նշանակում օրհնել, նշանակում է առաջնորդել, որովհետեւ հոգեւորականը չի կարող առանց Ամենայն հայոց կաթողիկոսի թույլտվության, նույնիսկ հանձնարարությամբ քաղաքական տեքստ ասել: Ակնհայտ է, որ գործընթացի առաջնորդը Ամենայն հայոց կաթողիկոսն է, իսկ թիվ մեկ շահառուն՝ «Հայաստան» դաշինքի ղեկավար Ռոբերտ Քոչարյանը, եւ դա ապացուցված փաստ է»: Այն, որ քոչարյանականները փորձում են այս շարժումից իրենց բաժին օգուտը «քերել», կույրն էլ կտեսներ, բայց ասել, թե Վեհափառն առաջնորդում է քաղաքական շարժում, մեղմ ասած, չափազանցված է: Գերագույն հոգեւոր խորհուրդն ասուլիսից հետո` հստակ ուղերձ հղեց հանրությանը`մասնավորապես շեշտելով. «Եկեղեցին, չունենալով քաղաքական իշխանության հավակնություններ, պիտի շարունակի պատմական պատասխանատվության գիտակցությամբ ջանքեր ներդնել հանուն հայրենիքի եւ պետականության զորացման, մեր ժողովրդի ինքնության ու իրավունքների պաշտպանության, ազգային կյանքում միասնականության ու եղբայրսիրության ամրապնդման՝ նպաստելով տարածաշրջանում խաղաղության հաստատմանն ու ամրապնդմանը»։ Բայց, միեւնույնն է, որքան էլ դժվար է ընդունել, Նիկոլ Փաշինյանը մի հարցում իրավացի է, երբ հարց է բարձրացնում` լավ, եթե իմ արած սահմանագծումն ու սահմանազատումը մերժում եք, դուք ի՞նչ եք առաջարկում: Եվ ընդհանրապես, եթե եկեղեցին քաղաքական իշխանության հավակնություններ չունի, Բագրատ սրբազանն էլ տարբեր հարցազրույցներում, գոնե մինչեւ այս պահը շեշտադրում չի արել Նիկոլ Փաշինյանին գահընկեց անելու պահանջի վրա, ապա ինչի՞ մասին է ամբողջ այս աղմուկը: Ի վերջո, ի՞նչ է առաջարկվելու նյարդերը տեղի տվող հանրությանն այսքան քայլելուց հետո, հատկապես, երբ Կիրանցի համայնքապետ Կամո Շահինյանն ասում է. «Մեզանից 400 մետր անցնում է իրենց, իրենցից 3 հեկտար մնում է մեզ, մինչեւ էս պահը ինչ եղել է՝ ես գոհ եմ»:

ՍՊԱՍՈՒՄ` ՓՈԹՈՐԿԻ՞Ց ԱՌԱՋ

Պարզ է, որ Բագրատ սրբազանն ու իր առաջնորդած քայլերթի առաջին շարքերում գտնվողները մինչ այս պահը փակագծեր չեն բացում: Ավելին` գրեթե Երեւան են հասել, բայց սպասում են մայիսի 9-ին: Հարց է առաջանում` ինչո՞ւ: Գուցե խնդիրը Նիկոլ Փաշինյանի մոսկովյան այցն է, որի արդյունքների ու հետեւանքների հիման վրա էլ կորոշվի շարժման հետագա գործողություններն ու ելքը: Իսկ շարժմանը միացած ԱԺԲ-ական Ծռերը, կարծես թե, ծռվեցին ու որոշեցին այսօր հանրահավաք անել` առանձին: Ակնհայտ է, որ նրանց դարդն ամենեւին էլ Կիրանցի սահմանազատումն ու սահմանագծումը չէր, այլ` Փաշինյան Նիկոլի Մոսկվա այցելելը կա՛մ կանխելը, կա՛մ թույլ չտալը, որ վերջինս շեղվի Արեւմուտքին տված խոստումներից: Սա էր նաեւ Արեւմուտքի եւ Միացյալ Նահանգների հանգստությունը, որոնք մի կողմից իրենց «հաճախորդներին» հրահանգել էին սատարել շարժմանը, մյուս կողմից` անխնա քննադատել` մինչեւ կա՛մ շարժումը մարեր, կա՛մ դառնար գոնե հակառուսական: Սակայն, ի հեճուկս արեւմտամետների, Փաշինյանն ասուլիսի ժամանակ առանցքային կարեւորության մի դիտարկում արեց` նշելով, որ` «Նոյեմբերի 9-ի հայտարարության 9-րդ կետում չկա որեւէ ձեւակերպում, որ ՀՀ տարածքի որեւէ հատված պետք է դուրս լինի ՀՀ կառավարության վերահսկողությունից եւ որեւէ երրորդ կողմ, մասնավորապես, ՌԴ-ն պետք է այն վերահսկի: Գրված է, որ տրանսպորտային հաղորդակցության հսկողությունը ապահովում է ՌԴ-ն»: Սա Փաշինյանի համոզմո՞ւնքն է, թե՞ Մոսկվա մեկնելուց առաջ Կրեմլի ականջն է շոյում, ցույց կտա ժամանակը: Բայց անկախ մոսկովյան հանդիպման ելքից` մայիսի 9-ի հավաքից ակնկալիքներ ունեն բոլոր կողմերը: Եվ եթե ստացվում է, որ Մայր Աթոռը քաղաքական որեւէ առաջարկ չունի, հետեւապես երթը մինչեւ հրապարակ հասցնելուց հետո դժվար է կանխատեսել, թե ինչպես է պայքարը վերածվելու քաղաքականի, մանավանդ, որ մինչեւ այս պահը անգամ «ռուպռ» չեն տալիս քայլերթի հաշվին «ռասկռուտկա» լինել փորձող որեւէ քաղաքական գործչի: Իսկ գեներացված սպասումները պարզ է, որ չեն կարող լիովին արդարացվել, ինչի համար էլ Բագրատ սրբազանն անընդհատ զգուշացնում է. «Այս շարժումը ո՛չ իմ, ո՛չ որեւէ այլ անձի մասին է, կուռք չստեղծեք: Կուռք սարքելու պատճառով ենք մենք այսօր հայտնվել փողոցում, դա պետք է մեր մտքից սրբվի մինչեւ վերջ։ Մենք գործիքներ ենք, ամեն մեկս մեր չափով: Ոչ ոք պետք է ամբարտավանություն չունենա, հպարտություն չունենա… Ոչ մի բան էլ դու չես արել: Էստեղ գտնվողներիդ եմ ասում՝ ոչ մի բան էլ դուք չեք արել: Եթե մենք միջոց ու գործիք չլինենք, ոչ մի բան չի լինելու: Բայց դա մենք չենք անում, մեր մեջ եղածն է, որ Աստված արթնացնում է»:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ