«Սեփական ապաշնորհությունն ու ագահությունն ուզում են փաթաթել շարքային քաղաքացու վզին»

Եվ այս­պես, գոր­ծող իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը նո­րից միաց­րին թա­լա­նի մե­քե­նան: Այս ան­գամ տրանսպոր­տի թան­կա­ցում­նե­րի տես­քով, ո­րից տե­ւա­կան ժա­մա­նակ փոր­ձում էին զերծ մնալ:

­­Բանն այն է, որ տրանս­պոր­տի վար­ձը նի­կո­լա­կան «հե­ղա­փո­խութ­յան» սիմ­վոլ­նե­րից մեկն էր: ­Ժա­մա­նա­կին հենց տա­րաբ­նույթ նի­կոլ-ա­վին­յան­նե­րը, այ­սօր հերթ­ա­կան կեր­պար ստանձ­նել փոր­ձող ­Հայ­կոն էլ վրա­դիր, ոչ թե պար­զա­պես քյալ­լա էին տա­լիս տրանս­պոր­տը թան­կաց­նե­լու դեմ, այլ հա­մո­զում էին, որ այն ժա­մա­նակ­վա իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը դա ա­նում են ըն­դա­մե­նը թա­լա­նի հա­մար: Ընդ ո­րում, այն ժա­մա­նակ նա­խա­տես­վում էր 50 դրա­մա­նոց թան­կա­ցում, եւ դա ի­րոք տեխ­նի­կատն­տե­սա­կան հիմ­նա­վո­րում ու­ներ: Ու հենց այդ 50 դրա­մը թույլ չտա­լու հա­մար է, որ այ­սօր Ե­րե­ւա­նը հայտն­վեց ու­ղե­վար­ձը 3-4 ան­գամ թան­կաց­նե­լու հե­ռան­կա­րի ա­ռաջ, որն այս պատ­մութ­յան, թե­րեւս, ա­մե­նաս­րի­կա­յա­կան կողմն է:

Այս­պես, տրանս­պոր­տա­յին հա­մա­կար­գի եր­բեմ­նի մաս­նա­գե­տը (ոչ ղե­կա­վար պաշ­տոն­նե­րի աշ­խա­տած), ա­նա­նու­նութ­յան պայ­մա­նով մեկ­նա­բա­նում է այս­պես.

- ­Ժա­մա­նա­կին 50 դրա­մա­նոց թան­կա­ցու­մը մեկ էա­կան խնդիր էր լու­ծում: ­Բանն այն է, որ 1990-ա­կան­նե­րի կե­սե­րից չփոխ­ված 100 դրամ սա­կա­գի­նը մեկ էա­կան խնդիր էր ա­ռա­ջաց­րել՝ մաս­նա­վոր հատ­վա­ծը դուրս էր գա­լիս ո­լոր­տից: Այ­սինքն, ե­թե մի ժա­մա­նակ «գծա­տեր» աս­վա­ծը դար­ձել էր օ­լի­գար­խի պես մի հաս­կա­ցութ­յուն, ա­պա ար­դեն մո­տա­վո­րա­պես 2010-ա­կան­նե­րից ո­լորտն աս­տի­ճա­նա­բար դար­ձավ լա­վա­գույն դեպ­քում զրո­յա­կան ե­կամ­տա­բե­րութ­յուն ա­պա­հո­վող: Բ­նա­կա­նա­բար, «գծա­տե­րե­րը» սկսե­ցին ներդ­րում­ներ չկա­տա­րել, նոր տեխ­նի­կա չբե­րել, ին­չը ոչ միայն միան­գա­մից հար­վա­ծեց սպա­սարկ­ման ո­րա­կին, այլ պար­զա­պես քա­ղա­քը սկսեց զրկվել տրանս­պոր­տից: ­Կար­ճա­ժամ­կետ լու­ծում դար­ձավ նաեւ նվի­րատ­վութ­յուն­նե­րի տես­քով փոքր ավ­տո­բուս­ներ բե­րե­լը, սա­կայն պետք էր ամ­բող­ջա­կան վե­րա­կա­ռու­ցում՝ նոր տրանս­պոր­տա­յին սխե­մա­յով, եր­թու­ղի­նե­րի օպտի­մա­լաց­մամբ, շա­հույ­թի հա­վա­սա­րա­չափ բաշխ­մամբ, որ հնա­րա­վոր լի­ներ Ե­րե­ւանն ա­պա­հո­վել: Իսկ դրա պայ­մա­նը 50 դրա­մով սա­կագ­նի բարձ­րա­ցումն էր, ո­րը հնա­րա­վոր կլի­ներ առն­վազն 10 տա­րի պա­հել: ­Նա­խա­տես­ված էր 2018-19թթ.-ին, բայց ե­կան «հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րը» եւ, գե­րի լի­նե­լով «ոչ մի թան­կա­ցում» պո­պու­լիս­տա­կան լո­զունգ­նե­րին, հա­սան նրան, որ ողջ մաս­նա­վո­րը դուրս ե­կավ ո­լոր­տից: Ս­տիպ­ված էին քա­ղա­քի, պե­տա­կան բյու­ջեի, վար­կե­րի հաշ­վին տեխ­նի­կա բե­րել՝ քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի վրա վերց­նե­լով ղե­կա­վար­ման ողջ պա­տաս­խա­նատ­վութ­յու­նը: ­Մինչ­դեռ մաս­նա­վո­րից դե­պի պե­տա­կա­նա­ցում նման ան­ցումն ի սկզբա­նե են­թադ­րում էր մեկ բան` պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման ողջ վնա­սա­բեր դե­տալ­նե­րի կյան­քի կո­չում` դրա­կան դե­տալ­նե­րի ան­տես­մամբ: ­Խոս­քը նախ ֆի­նան­սա­կան կա­ռա­վա­րե­լիութ­յան բա­ցա­կա­յութ­յան մա­սին է. ո­րե­ւէ ռեալ պատ­կե­րա­ցում չկա, թե ե­կամ­տա­բե­րութ­յան կամ վնա­սա­բե­րութ­յան ինչ մա­կար­դա­կում է գոր­ծում հա­մա­կար­գը: Են­թադ­րում եմ, որ կա խո­րը վնա­սա­բե­րութ­յուն, քա­նի որ վար­կե­րին պետք է գու­մա­րել հա­մա­կար­գում ան­հաս­կա­նա­լի աշ­խա­տա­վար­ձե­րը` հատ­կա­պես վե­րա­դաս կազ­մի մոտ: ­Նաեւ, ան­հաս­կա­նա­լի շա­հա­գործ­ման ծախ­սե­րը, ե­կած մուտ­քե­րը, թե դրանց մի մասն ուր է գնում, եւ այդ­պես շա­րու­նակ, ին­չը մաս­նա­վոր հա­մա­կար­գում բա­ցառ­վում էր: ­Վեր­ջա­պես, ինք­ներդ կա­րող եք տես­նել, թե ինչ վատ մաս­նա­գի­տա­կան վի­ճա­կում են բո­լո­րը` վա­րորդ­նե­րից սկսած, ղե­կա­վա­րութ­յամբ վեր­ջաց­րած:  ­Տե­սեք, թե ավ­տո­բուս­նե­րի մաս­նակ­ցութ­յամբ քա­նի վթար է լի­նում: ­Մե­քե­նա­ներն ինչ­պես են ա­րա­գո­րեն շա­հա­գոր­ծու­մից դուրս գա­լիս վատ խնամ­քի պատ­ճա­ռով: ­Չու­նեն քիչ թե շատ ող­ջա­միտ տրանս­պոր­տա­յին սխե­մա, ո­րը եւս էա­պես ազ­դում է ե­կամ­տա­բե­րութ­յան վրա: ­Կան եր­թու­ղի­ներ, ո­րոնք, այս­պես ա­սած, քա­ղա­քի մի ծայ­րից մյուսն են հաս­նում գրե­թե դա­տարկ: Ու հի­մա էլ խո­սում են մին­չեւ 18 մետ­րա­նոց ավ­տո­բուս­նե­րի մա­սին: ­Հի­մա նա­յեք. «կար­միր գծե­րի» վճար­ներ են բազ­մա­պատ­կում, թե` ու­զում ենք եր­թե­ւե­կութ­յու­նը բեռ­նա­թա­փել: Ան­ցել է ամ­սից ա­վել, հի­մա կա­րո՞ղ են ե­րաշ­խա­վո­րել, որ գո­նե մեկ տո­կո­սով բեռ­նա­թա­փել են. ան­զեն աչ­քով էլ` ո´չ: ­Նույն ծան­րա­գույն եր­թե­ւե­կութ­յունն է, ու ե­թե սա լցնեն 19 մետ­րա­նոց ավ­տո­բուս­նե­րով, պատ­կե­րաց­նո՞ւմ եք, թե ինչ կլի­նի: Իսկ ու­սում­նա­սի­րե՞լ են, թե  խցա­նում­նե­րի որ մասն են ներ­կա 8-9 մետ­րա­նոց ավ­տո­բուս­նե­րի պատ­ճա­ռով, այդ թվում`վա­րորդ­նե­րի զրո­յա­կան մաս­նա­գի­տա­կան կա­րո­ղութ­յու­ննե­րի: Ո՞վ է հաշ­վար­կել, թե քա­ղա­քին կոնկ­րետ ինչ տրանս­պորտ է պետք, քա­նի մետ­րա­նոց, որ եր­թու­ղի­նե­րում ո­րից ինչ­քան, ինչ հա­ճա­խա­կա­նութ­յամբ, որ ե­կամ­տա­բեր գոր­ծեն, կամ որ փոքր «մար­շրուտ­կա­ներ» առ­հա­սա­րակ պետք չեն: ­Բա փոքր փո­ղոց­նե­րում, կարճ եր­թու­ղի­նե­րում արդ­յոք այդ «մար­շրուտ­կա­նե­րը» պետք չե՞ն: Լ­սել են` խո­շոր տրանս­պորտ, բայց գա­ղա­փար էլ չու­նեն, թե դա ինչ է, ինչ­պես պետք է հաշ­վար­կել: Կամ չգիտե՞ն, թե ներկայումս ուղեվարձի որչ մասն են վարորդները գողանում: Ի՞նչ է, ուզում են համոզել, թե այդ գողությունից տեղյակ չե՞ն, որ «նալոգները» վերեւներին չե՞ն հասնում: Ու ա­հա բե­րել, սե­փա­կան ա­պաշ­նոր­հութ­յու­նը, ագահությունը ու­զում են փա­թա­թել շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցի­նե­րի վզին: Ս­րան մեկ ա­նուն կա­րե­լի է տալ` պե­տա­կան մասշ­տա­բի հան­ցա­գոր­ծութ­յու­ն: ­Մեկ սո­վո­րա­կան աու­դի­տը բա­վա­կան է հիմ­նա­վո­րե­լու հա­մար, թե ինչ թա­լան են ի­րա­կա­նաց­նում: Իսկ ­Փա­շին­յա­նը, որ բո­ղո­քում է մի սո­վո­րա­կան դու­շից, այս ա­մե­նը չի՞ տես­նում:

Ամ­փո­փեմ. ­հա­սա­րա­կա­կան տրանս­պոր­տի փո­խադ­րա­վար­ձը թույ­լատ­րե­լի է բարձ­րաց­նել ցան­կա­ցած չա­փով: ­Մեկ պայ­մա­նով, այդ ա­մե­նի տակ պետք է հստակ եւ հրա­պա­րա­կա­յին հիմ­նա­վո­րում լի­նի. ­տե­ղա­փո­խում ենք այս­քան քա­ղա­քա­ցի, ար­ժեքն այս­քան է, փո­խադ­րա­վար­ձը կլի­նի այս­քան: Մ­նա­ցած ցան­կա­ցած թան­կա­ցու­մը հան­ցա­գոր­ծութ­յուն է շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցու հան­դեպ, եւ հենց դա է այս պա­հին տե­ղի ու­նե­նում:

Ս.ԱԲՐԱՄՅԱՆ