Իրատեսակա՞ն է Երրորդ աշխարհամարտը

­Բայց, ի­հար­կե, այն բո­լոր զար­գա­ցում­նե­րը, ո­րոնք հնա­րա­վոր են մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=273945&l=am), շա­րու­նա­կում են մե­ծա­պես կախ­ված մնալ ար­դեն ոչ միայն ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մից, այլ այն ի­րո­ղութ­յուն­նե­րից, ո­րոնք այ­սօր զար­գա­նում են Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում: Վեր­ջին ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը ե­կան հու­շե­լու, որ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին, ե­թե ոչ՝ Հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մը դար­ձել է, ա­ռա­վել քան եր­բե­ւէ՝ սպա­սե­լի: Ու ա­ռաջ է գա­լիս այն հար­ցը, որ ե­թե Ի­րա­նը ներ­քաշ­վի մեծ բա­խում­նե­րի մեջ, դա կա­րո՞ղ է թու­լաց­նել Թեհ­րա­նի հա­յաց­քը մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում՝ ագ­րե­սիա­յի հա­մար ճա­նա­պարհ բա­ցե­լով թուրք-ա­զե­րիա­կան տան­դե­մի հա­մար:

­Հու­սիթ­նե­րին ա­մե­րի­կաբ­րի­տա­նա­կան կոա­լի­ցիա­յի կող­մից հասց­րած վեր­ջին հար­ված­նե­րը, ի­հար­կե, կա­րե­լի է հա­մա­րել քայլ՝ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին մեծ պա­տե­րազ­մին ըն­դա­ռաջ: Միայն թե այդ հար­ված­նե­րին զու­գա­հեռ, ո­րոշ հե­տաքր­քիր նյո­ւանս­ներ եւս նկատ­վե­ցին: Դ­րան­ցից ա­ռա­ջինն այն փաստն էր, որ դեռ այդ «գեր­գաղտ­նի» օ­պե­րա­ցիան չսկսված, աշ­խար­հով մեկ խոս­վում էր, որ նման հար­ված է ի­րա­կա­նաց­վե­լու: Ընդ ո­րում, նախ­նա­կան աղբ­յու­րը հենց բրի­տա­նա­կան մա­մուլն էր: Արդ­յուն­քում, The Daily Telegraph-ը նա­խօ­րեին հայտ­նեց, որ ԱՄՆ-ը բար­կա­ցած է Բ­րի­տա­նիա­յի վրա՝ նման «բե­րան­բա­ցութ­յան» հա­մար: Բանն այն է, որ ար­դեն հուն­վա­րի 11-ի ե­րե­կո­յան Times թեր­թը հայտ­նեց բրի­տա­նա­կան կա­բի­նե­տի ար­տա­կարգ նիս­տի մա­սին, որ­տեղ Ռի­շի Սու­նա­կը հայ­տա­րա­րեց, որ հա­մա­ձայ­նել է թա­գա­վո­րութ­յան զոր­քե­րի մաս­նակ­ցութ­յա­նը հու­սի­թի­նե­րի դեմ ԱՄՆ գոր­ծո­ղութ­յա­նը: «­Վար­չա­պե­տի՝ խորհր­դա­րա­նը շրջան­ցե­լու եւ մար­տե­րին միա­նա­լու ո­րո­շու­մը հան­գեց­րել է քաո­սի 24 ժամ­վա ըն­թաց­քում եւ զայ­րույ­թի Պեն­տա­գո­նում, երբ հայտ­նի է դար­ձել գաղտ­նի ծրա­գի­րը»,- գրում է Telegraph-ը:

Այժմ Լոն­դո­նում փնտրում են լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րում տվյալ­նե­րի ար­տա­հոս­քի աղբ­յու­րը։ Թեեւ բո­լորն են հաս­կա­նում, որ բրի­տա­նա­կան կա­բի­նե­տի ար­տա­կարգ նիս­տից ար­տա­հոսք կա­րող է լի­նել կա՛մ նիս­տը հրա­վի­րո­ղից, այն է` վար­չա­պե­տի գրա­սեն­յա­կից, կա՛մ կա­բի­նե­տի ար­տա­կարգ նիս­տի մաս­նա­կից­նե­րից մե­կից, եւ այդ դեպ­քում եւս պա­տաս­խա­նա­տուն վար­չա­պետն է: Իսկ ա­հա ո­րոշ վեր­լու­ծա­կան աղբ­յուր­ներ կար­ծում են, որ նման ար­տա­հոս­քը դի­տա­վոր­յալ է ե­ղել` Բ­րի­տա­նիա­յում աղ­մուկ ա­ռա­ջաց­նե­լու, դրա­նով` օ­պե­րա­ցիա­յին մաս­նակ­ցութ­յան աս­տի­ճա­նը նվա­զեց­նե­լու հա­մար: Ըստ այդ աղբ­յուր­նե­րի, մի կող­մից` Սու­նա­կի դիր­քերն ա­ռանց այդ էլ ծայ­րա­հեղ ան­կա­յուն են, եւ պա­տե­րազ­մի մեջ ներ­քաշ­վե­լը նրա հա­մար պաշ­տո­նան­կութ­յան ա­մե­նա­կարճ ճա­նա­պարհն է: Պա­տե­րազմ, ո­րի նպա­տա­կը հա­մա­րում են Բայ­դե­նի նե­րա­մե­րիկ­յան վար­կա­նի­շը բարձ­րաց­նե­լը: Այ­սինքն, հա­նուն Բայ­դե­նի վար­կա­նի­շի, Սու­նա­կը հար­վա­ծի տակ է դնում սե­փա­կա­նը: Երկ­րորդ կար­ծի­քը, որ ա­ռաջ են տա­նում նույն աղբ­յուր­նե­րը, այն է, որ Բ­րի­տա­նիան այս պա­հին ո­րե­ւէ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղութ­յան լիո­վին ան­պատ­րաստ է: Բա­նը հա­սել է նրան, որ մի նա­վից անձ­նա­կազմ են հա­նում, որ հա­մալ­րեն այլ նա­վի անձ­նա­կազ­մը: Այ­սինքն, «բրի­տա­նա­կան բա­նա­կը կի­սա­դա­տարկ է»,- ար­տա­հայտ­վել է աղբ­յուր­նե­րից մե­կը: Չ­կա հա­մա­պա­տաս­խան քա­նա­կի ու ո­րա­կի զենք, զի­նամ­թերք, ֆի­նանս­ներ: Այդ վի­ճա­կում Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում ու­ղիղ մար­տի մեջ մտնե­լը կա­րող է ծանր հե­տե­ւանք­ներ ու­նե­նալ, ին­չը եւս շատ լուրջ հար­ված է Սու­նա­կի եւ ողջ իշ­խող ու­ժի հա­մար: Բայց նաեւ` ԱՄՆ-ին մեր­ժել չեն կա­րող: Ուս­տի, ա­վե­լի ձեռն­տու տար­բե­րակ է դար­ձել տար­բեր մի­ջոց­նե­րով եւ պատր­վակ­նե­րով պա­տե­րազ­մից խու­սա­փե­լը, եւ նման տե­ղե­կատ­վա­կան ար­տա­հոսքն էլ ըն­կալ­վում է նման մի­ջոց­նե­րից մե­կը:

Այն, որ բրի­տա­նա­կան բա­նա­կը մար­տու­նա­կութ­յան հետ կապ­ված լրջա­գույն խնդիր­ներ ու­նի, մինչ այս էլ բա­զում հու­շող փաս­տեր կա­յին: Ա­վե­լին, այդ վի­ճա­կում են գործ­նա­կա­նում բո­լոր եվ­րո­պա­կան բա­նակ­նե­րը: Թե ին­չու, դա հին ու խո­րը պատ­մութ­յուն է, մի կողմ թող­նենք: Վեր­ջա­պես, ի­րո­ղութ­յունն այն է, որ նաեւ ա­մե­րիկ­յան բա­նակն իր լա­վա­գույն օ­րե­րը չի ապ­րում: Ու դեռ մի բան էլ՝ կող­քին ու­նի նման դաշ­նա­կից­ներ: Այ­սինքն, քա­նի դեռ օ­դից ան­պա­տիժ հար­ված­ներ հասց­նե­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն կա, կա­րող են հաղ­թա­կան պա­տե­րազմ­ներ վա­րել: Իսկ ա­հա Ե­մե­նի դեպ­քը այլ բան հու­շեց. ստա­նում են պա­տաս­խան եւ այն­քան լուրջ, որ կան խո­սակ­ցութ­յուն­ներ ա­մե­րիկ­յան ռազ­մա­նա­վի խոր­տակ­ման մա­սին: Արդ­յուն­քում, ԱՄՆ-ի մի քա­նի դաշ­նա­կից­ներ (Ի­տա­լիա, Գեր­մա­նիա եւ այլն) էն գլխից մեր­ժե­ցին կոա­լի­ցիա­յի մեջ մտնել, ո­րոշ դաշ­նա­կից­ներ, ինչ­պես Բ­րի­տա­նիա­յի օ­րի­նակն է, չեն կա­րող մեր­ժել Վա­շինգ­տո­նին, բայց նաեւ մասշ­տա­բա­յին բա­խում­նե­րից են խու­սա­փում: Իսկ փա­ռա­բան­ված իս­րա­յել­յան բա­նա­կը գրե­թե ըն­դու­նում է, որ ի զո­րու չէ հաղ­թել ՀԱՄԱՍ-ին: Եվ ա­հա այս ի­րա­վի­ճա­կում ԱՄՆ-ն կանգ­նած է պա­տե­րազմ սկսել-չսկսե­լու, ընդ ո­րում, մի քա­նի ուղ­ղութ­յուն­նե­րով սկսել-չսկսե­լու հե­ռան­կա­րի ա­ռաջ: Կա­րող է դի­մել մի­ջու­կա­յին զեն­քի, բայց դա ինք­նաոչն­չա­ցում է: Ե­թե չի դի­մում, փաստն այն է, որ դեռ ան­գամ Ի­րա­նին չհա­սած, սկսել է ռազ­մա­նա­վեր կորց­նել: Ընդ ո­րում, Ուկ­րաի­նան չար դաս ե­ղավ ԱՄՆ-ի հա­մար. այդ օ­րի­նա­կը տես­նե­լով, այ­լեւս ոչ մի եր­կիր չի ու­զում դառ­նալ ա­մե­րիկ­յան շա­հե­րի հա­մար կրա­կից շա­գա­նակ հա­նող:

Արդ­յուն­քում, թեեւ փոր­ձե­ցին գնալ միան­գա­մից հու­սիթ­նե­րին զանգ­վա­ծա­յին հար­ված­նե­րով խեղ­ճաց­նե­լու տար­բե­րա­կով, բայց այս պա­հին հա­կա­ռակ է­ֆեկտն է: Այ­սինքն, թեեւ խոս­վում է Եր­րորդ աշ­խար­հա­մար­տի մեծ հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նից, սա­կայն ի­րա­կա­նում Բայ­դե­նը հեր­թա­կան ան­գամ վար­կա­նի­շա­յին մեծ կո­րուստ­ներ ու­նե­ցավ, եւ քիչ հա­վա­նա­կան է, որ կհաս­նեն Ի­րա­նի հետ պա­տե­րազ­մե­լու մա­կար­դա­կի:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ