Մերօրյա «հերոսությունը» վաղը կարող է մեծագույն հանցանք ճանաչվել.ԱՀ նախկին գլխավոր դատախազը հայտնի հրամանագրի իրավական եւ քաղաքական հետեւանքների մասին

Հայտնի է, որ Արցախի Հանրապետության նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հրամանագիր է ստորագրել, ըստ որի մինչև 2024 թվականի հունվարի 1-ը լուծարվում են գերատեսչական ենթակայության բոլոր պետական ​​հիմնարկները և կազմակերպությունները, և Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետությունը դադարում է գոյություն ունենալ: Ըստ էության հրամանագրի վերջնաժամկետին մնացել են հաշված օրեր: «Իրավունքը» ԱՀ նախկին գլխավոր դատախազ ԳՈՒՐԳԵՆ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆԻՑ փորձեց հետաքրքրվել, թե ինչքանո՞վ է վերը նշված հրամանագիրը իրավական ուժ ունեցող փաստաթուղթ համարվում, ո՞վ կամ ովքե՞ր կարող են չեղարկել նշված հրամանագիրը եւ ի՞նչ է սպասվում Արցախին, եթե այնուամենայնիվ այդ որոշումը չեղարկող փաստաթուղթ չհրապարակվի մինչեւ վերը նշված ժամկետը:

Եվ ահա ԱՀ նախկին Գլխավոր դատախազը մանրամասն ներկայացնելով իրողությունը, նախ փաստեց.

-Ընդհանրապես Ձեր կողմից նշված հրամանագրի հետ կապված հարցը ունի մի քանի կողմեր՝ իրավական, քաղաքական և այլն: Իրավական տեսանկյունից խոսելու համար Արցախի Հանրապետության նախագահի հրամանագիրը պետք է համադրել ԱՀ օրենսդրության ու Սահմանադրության հետ: Իսկ դրա համար առաջնային պայման է նման հրամանագրի՝ որպես իրավական ակտի առկայությունը, իսկ ես նման փաստաթուղթ չեմ տեսել: Մյուս կողմից, Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության հիմքում դրված է պետականապահպանության առաջնային գործառույթը և այն չի պարունակում պետության գոյությունը դադարեցնելու որևէ իրավական հնարավորություն, չի սահմանում նման լիազորությամբ օժտված՝ հանրային իշխանություն կրող որևէ պաշտոնյայի: Հետևաբար Արցախի Հանրապետության գոյության դադարումն ազդարարող ցանկացած փաստաթուղթ առոչինչ է: Նույնը վերաբերում է նաև պետական մարմինները լուծարելուն կամ մարդկանց աշխատանքից ազատելուն, դրանք հարաբերություններ են, որոնք ունեն հստակ կարգավորիչ իրավական ակտեր ու իրավանորմեր: Հանրապետության նախագահը չի հանդիսանում բոլորի գործատուն, որպեսզի կարողանա որոշել բոլորի հետ աշխատանքային հարաբերությունների ճակատագիրը: Այս ամենը հարցի իրավական կողմն է:

Անդրադառնալով հարցի քաղաքական աստառին մեր զրուցակիցը ընդգծում է.

-Հարցի քաղաքական կողմը ստիպում է իրավական հարցերից զատ հաշվի առնել այն իրավիճակը, որը փաստացի կա: Իսկ փաստացի ստեղծված իրավիճակում առկա է բազմաթիվ աշխատանքային հարաբերություններ շարունակելու, բազմաթիվ կառույցների գործարկման ու աշխատանքի կազմակերպման պարզ անհնարինություն, քանզի Ադրբեջանը տեղահանել է Արցախի ժողովրդին և վերջինս զրկվել է իր երկրում հանրային իշխանություն ծավալելու և ինքնակառավարում իրականացնելու հնարավորությունից: Այս հետևությանը վերաբերելի չեն անգամ այն քաղաքական հարցերը, որոնք դեռևս վիճելի են կամ որոնց շուրջ տարբեր կարծիքներ կան: Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի նվազագույն կարգավիճակը ինքնավար իրավատիրությունն էր, մինչդեռ դա անգամ Ադրբեջանի կողմից բացահայտորեն ոտնահարվեց:

Ինչ վերաբերում է Նախագահի հրամանագիրը անվավեր ճանաչելուն կամ չեղարկելուն, ապա իմ կարծիքով դրա անհրաժեշտությունը չկա, պարզապես պետք է հռչակել դրա առոչինչ լինելը /եթե իրականում նման փաստաթուղթ կա՝ ընդգծումը հեղինակի/: Դա գրեթե նույնն է, որ որևէ երկրի օրինակ ինչ-որ ոլորտի պատասխանատու-նախարար որոշում ընդունի այդ պետությունը լուծարելու մասին և երկրի պետական համակարգը կամ ժողովուրդը իրարանցման մեջ սկսեն վիճարկել այդ որոշումը, մտահոգվելով, որ հակառակ պարագայում պետությունը կլուծարվի: Իհարկե առնվազն բարոյական կամ այլ պատասխանատվության հարց կառաջանա, բայց այդ ակտով պետությունը չի լուծարվի կամ դրա գոյությունը չի դադարի և ամենևին նման իրավական վտանգ չի ստեղծվի: Ախր պետության Սահմանադրության ողջ իմաստն այն է, որ ապահովի քաղաքական այդ կազմակերպության գոյության անընդհատությունը, այն զերծ պահի ոչնչացումից, առավել ևս ինքնաոչնչացումից: Ժողովուրդը կարող է փոխել երկրի կառավարման ձևը, որոշել երկրի ապագան, դառնալ որևէ այլ դաշնային երկրի մասնակից-պետություն  և այլն, բայց գնալ ինքնաոչնչացման չի կարող՝ դրա սահմանադրական հնարավորության բացակայության պատճառով:

Անկախ պատճառներից, անկախ օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ դրդիչներից ու պայմաններից, մերօրյա իրականությունը, այդուհանդերձ, հաշվի չառնել ուղղակի հնարավոր չէ: Հետևաբար պետք է սովորել լինել համբերատար, իրավատեր և թույլ չտալ հիշողության կորուստ: Աշխարհը երբեք միապաղաղ չի եղել և չի լինելու, մերօրյա «հերոսությունը» վաղը կարող է մեծագույն հանցանք ճանաչվել, իսկ խախտված իրավունքը՝ ամբողջությամբ հատուցման ենթակա: