Ֆրանսիական երեք ռադարն ընդհանուր կառավարման համակարգի մեջ, մեծ հաշվով՝ առ ոչինչ է. Նահապետյան

Ֆրանսիան մտադիր է օգնել Հայաստանին՝ բարելավելու հակաօդային պաշտպանությունը՝ վաճառելով երեք ռադար եւ պայմանագիր կնքելով «Միստրալ» զենիթահրթիռային համակարգերի ապագա մատակարարման վերաբերյալ։ Այս մասին «Իրավունքը» զրուցել է պահեստազորի գնդապետ, ռազմական փորձագետ ՀԱՅԿ ՆԱՀԱՊԵՏՅԱՆԻ հետ:

«ՄԻԱՅՆ ԵՎՐԱԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԻ ԱՄԲԻՈՆԻՑ ՃԱՌԵՐ ԱՍԵԼՈՎ ՉԷ»

— Պարոն Նահապետյան, վերոնշյալ ֆրանսիական զինատեսակները կարո՞ղ են անօդաչուների դեմ արդյունավետ լինել:

— Նախ ինչ-որ ստորագրվել է՝ մտադրություն է ստորագրվել, նախապես եկեք չխոսենք, թե Ֆրանսիան մեզ զենք կտա, օդը կփակենք ու նման հիմար գնահատականներ: Ասենք, երեք հատ ռադար է տալու, երբ Հայաստանը Ռուսաստանի հետ հակաօդային պաշտպանության ընդհանուր կառավարման համակարգ է ստեղծել՝ փոխադարձ պայմանագրային հիմունքներով, ապա այդ երեք ռադարն ընդհանուր կառավարման համակարգի մեջ, ընդհանուր հաշվով՝ առ ոչինչ է: Հաջորդը՝ ՀՕՊ համակարգեր են, ենթադրենք՝ ուղղաթիռներ, եթե հնարավոր է ինքնաթիռներ կամ անօդաչու թռչող բազմաֆունկցիոնալ սարքեր, բայց դրանք զուտ մտադրություն են, հիմա կտա, չի տա, ե՞րբ է բերելու, Աստված գիտի:

— Եթե ինչ-որ մի X երկիր զինատեսակներ է մատակարարում Հայաստանին, այստեղ մասնագիտական հմտություններ պետք չե՞ն, ունե՞նք համապատասխան մասնագետներ, ովքեր տիրապետում են այդ զինատեսակին:

— Իհարկե, մասնագետներ են պետք, որովհետեւ, այնուամենայնիվ, այդ զինատեսակները հայկական կողմը չի օգտագործել: Եթե խոսքը ֆրանսիականի մասին է, հարկավոր է սպասարկում: Եթե վնասվի, շարքից դուրս գա, համապատասխան մասնագետներ են պետք, որոնք վերանորոգում են, դա մի ամբողջ համալիր է, այնպես չէ, որ զենքը տվեց, ու դրանով թեման փակվեց:

— Այսօր հայկական բանակը ի՞նչ վիճակում է գտնվում, արդիականացման ի՞նչ աշխատանքներ եք տեսնում:

— Բանակի մարտունակությունը զորավարժարաններում է փորձվում, մինչեւ կռվի դաշտ մտնելը: 44-օրյա պատերազմից հետո 20-ից ավելի զորավարժություն միայն Թուրքիայի հետ համատեղ Ադրբեջանը իրականացրեց, մենք որքա՞ն՝ զրո: Սա էլ հարցի պատասխանը, որովհետեւ՝ կորցրած անձնակազմի վերականգնումը, զորակոչը, զենքի գնումները, զորավարժարաններում մասնագիտական ունակությունների եւ մարտական ոգու բարձրացումը, այդ բոլորը աշխատանք է, որի վերջնարդյունքը զորավարժարանն է: Հիմա զորավարժություն եթե չենք անում, ինչպե՞ս ենք ապահովում, բարձրացնում մարտունակությունը, միայն Եվրախորհրդարանի ամբիոնից ճառեր ասելով չէ: Իսկ Ադրբեջանն ի հակառակ մեզ՝ պատրաստվում է ռազմական գործողությունների ու իր զորքը վարժեցնում է զորավարժարաններում:

«ՓԱՇԻՆՅԱՆ ՆԻԿՈԼԸ ԱՆՎՏԱՆԳԱՅԻՆ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ Է ՓՈԽՈՒՄ»

— Իսկ ռազմական գործողություններ սպասելի՞ են, եւ ընդհանրապես՝ նոր ռազմական գործողությունների պարագայում ի՞նչ հույսեր կարող ենք կապել Իրանի հետ:

— Մեզ վրա հույսը պետք է դնենք, Իրանը իր շահերից ելնելով կարող է անել, կարող է չանել, իսկ եթե իր խոստացածը չանի՞: Եվ հետո, ինչո՞ւ ենք ռազմատեխնիկական համագործակցություն անում միայն Ֆրանսիայի հետ: Հարեւան Իրանը բազմիցս, ոչ միայն ակնարկներով, այլ ուղղակիորեն իրենք միշտ մեզ օգնելու պատրաստակամություն են հայտնել, ինչո՞ւ Հայաստանը չի դիմում Իրանին կամ Չինաստանին: Ճիշտ է, Պապիկյան Սուրենը գնաց Չինաստան, ես չգիտեմ ինչ խնդիրներով, դրա մասին բան չի ասվել, միգուցե նաեւ ռազմատեխնիկական համագործակցությա՞մբ:

— Իրանն իր շահերից ելնելով՝ մշտապես բարիդրացիական հարաբերություն է պահպանել Հայաստանի հետ, ի՞նչ հնարավորություններ ունեինք, թեկուզ բանակի արդիականացման, սահմանների ամրացման, որ չենք օգտագործել եւ ինչու՞:

— Մենք ընդհանրապես ոչ մի հնարավորություն չենք օգտագործել: Փաշինյան Նիկոլը անվտանգային ճարտարապետություն է փոխում, այսինքն՝ թե ում հետ համագործակցել ու ինչպես, դա քաղաքական որոշման հետեւանքն է: ՀԱՊԿ-ի հետ մեծ հաշվով համագործակցությունը սառեցնելը, զորավարժություններ այստեղ չանելը, ՀԱՊԿ-ի օժանդակությունը չընդունելը քաղաքական որոշման հետեւանք է: Հայաստանը ակնկալիք ունի, որ նոր ռազմական գործընկերներ կգտնի, օրինակ՝ ի դեմս Ֆրանսիայի: Որքանո՞վ Ֆրանսիան մեզ կօգնի, որքանո՞վ Արեւմուտքի նավերը Տավրոսի լեռները կբարձրանան, պատմությունը, այդուհանդերձ, որոշակի դասեր թողել է, մասնավորապես՝ Ֆրանսիայի հետ կապված: Բայց փաստը մնում է փաստ, որ Փաշինյան Նիկոլի քաղաքական որոշման հետեւանքով է, որ մենք հիմա Արեւմուտքի հետ փորձում ենք ռազմատեխնիկական համագործակցություն հաստատել, նոր-նոր սկսել է՝ այն ժամանակ, երբ հինգ րոպե է պակաս, որ Ադրբեջանը կարող է ռազմական գործողություններ սկսել մեր նկատմամբ:

— Իսկ ՀԱՊԿ-ի հետ հարաբերությունների սառեցումն ի՞նչ գին կարժենա մեզ համար:

— Շատ ծանր, որովհետեւ Ռուսաստանի ԱԳՆ ներկայացուցիչը առնվազն հինգ անգամ Հայաստանի իշխանություններին ասել է, որ իրենք պատրաստակամ են ՀԱՊԿ խաղաղապահ զորախումբ բերել՝ հայ-ադրբեջանական սահմանները ամրացնելու համար, իսկ Հայաստանը մերժում է : Ես հիմք եմ ընդունում նաեւ Փաշինյանի այն ասածը, որը Գերմանիայում նշեց, թե ինքը չի կարող երաշխավորել Հայաստանի անվտանգությունը, իսկ սա նշանակում է , որ փաստացի, Ադրբեջանը եթե հարձակվի, մենք մեծ բախման դեպքում պարտություն ենք կրելու: Այս իրողությունից ելնելով՝ Փաշինյանը ճիշտ որոշումներ չի կայացնում, որովհետեւ մի բան է մտադրությունների մասին Ֆրանսիայի հետ համագործակցության հուշագիր ստորագրել, այլ է, երբ ՀԱՊԿ խաղաղապահ զորախումբը գալիս է հայ-ադրբեջանական սահմանի ամբողջ երկայնքով կանգնում է: Հետեւանքները բավականին ծանր կլինեն, առավել եւս, երբ ՌԴ տարբեր պաշտոնատար անձինք մեզ դրա մասին պարբերաբար զգուշացնում են, որ մենք կորուստներ կարող է ունենանք, այդքանով հանդերձ, Փաշինյանը հետամուտ է Ռուսաստանի հետ ռազմական համագործակցությունը գործնականում սառեցնելուն: Իրավական առումով նա չի կարող գործընթաց սկսել, որովհետեւ 1995թ.-ին Ռուսաստանի հետ կնքած պայմանագրով, եթե չեղարկվում կամ լուծարվում է այն, որի հետեւանքով ռուսական 102-րդ ռազմաբազան պետք է դուրս գա, դա նաեւ Ռուսաստանի համաձայնությամբ պետք է տեղի ունենա: Քանի դեռ Ռուսաստանը համաձայնություն չի տվել, այդ պայմանագիրը չի կարող չեղարկվել: Այդ պայմանագրի ցանկացած կետի քննարկումը կամ փոփոխությունը անպայման Ռուսաստանի կողմից եւս պետք է համաձայնության արժանանա: Այս պահին Ռուսաստանը տարբեր պաշտոնատար անձանց շուրթերով ասել է, որ իրենք մտադրություն չունեն չեղարկելու այդ պայմանագիրը եւ 102-րդ բազան Հայաստանից հանելու: Այս իրողությունների պայմաններում, բնականաբար, ինչ կատարում է Փաշինյան Նիկոլը, մեզ համար բերելու է աղետի ու կորուստների:

Ս. ԱՍԱՏՐՅԱՆ