Իսրայել-Պաղեստին հակամարտությունից կարող է մեր տարածաշրջանը եռալ. Հայկ Քոչարյան

«Իրավունքը» զրուցել է ԵՊՀ արաբագիտության ամբիոնի վարիչ, արաբագետ-իսլամագետ ՀԱՅԿ ՔՈՉԱՐՅԱՆԻ հետ:

— Ի՞նչ է այս պահին կատարվում Իսրայելի շուրջ, որքանո՞վ էր Պաղեստինից ստացված հարվածը սպասելի Իսրայելի համար:

— Անսպասելիության էլեմենտն ակնհայտ էր, եւ պետք է հասկանալ, թե որտեղ են թերացումները եղել: Անակնկալ էր, ինչը տվեց այն արդյունքները, որ ներթափանցեցին եւ ՀԱՄԱՍ-ի զինյալները ներխուժեցին Իսրայելի տարածք: Ի՞նչ է այս պահին տեղի ունենում. Իսրայելը հայտարարեց, որ պատերազմի մեջ է գտնվում, ասաց, որ վերջացել է իր պահեստազորի հավաքագրումը եւ առաջիկայում ակնկալում է ռազմական ակտիվ գործողություններ սկսել: Հայտնի են եղել, թե որտեղ ինչ թիրախներ կան, որոնք պետք է վերացվեն վտանգի ժամանակ, դա միշտ քննարկվել է իսրայելական ռազմավարության տեսանկյունից: Կարծես թե, առաջին փուլում աշխատել են այդ ուղղությամբ, դրանք հայտնի են, հաջորդիվ պետք է սպասել, հավանաբար իրենք էլ սպասում են, տեսնեն՝ ի՞նչ հայտարարություններ կլինեն լիբանանյան կողմից: Այսինքն՝ երկրորդ ճակատ բացվելո՞ւ է, թե՝ ոչ: Դրանից կախված նաեւ կորոշեն իրենց գործողությունները Գազայի ուղղությամբ: Պետք է սպասել եւ տեսնել, թե ո՞ր սցենարով կզարգանան դեպքերը: Իսրայելն ունի իմիջային լուրջ կորուստներ, փորձելու՝ իրենց իմիջը վերականգնել եւ պատժել խստագույնս՝ ըստ իրենց պատկերացրածի:

— Իսկ իսրայելական բանակին որքանո՞վ է հաջողվում դիմակայել արդեն քաղաքներում գրոհող ջոկատների դեմ:

— Դիմակայելու խնդիր չկա, հավասար երկու ուժերի մասին է խոսքը, կազմակերպված բանակ եւ ջոկատայիններ, որոնք զինված են տարբեր տեսակի զենքերով: Այս պահի դրությամբ համակարգված գործողություններ են իրականացվում Իսրայելի կողմից, վերահսկվում են սահմանները: Մաքրում են քաղաքները, որտեղ ներթափանցում է եղել, բախումներ կան: Ըստ տարբեր հաշվարկների, գնահատվում էր ներթափանցման մոտ 1000 հոգի: Մաքսիմում թիվը դա էր նշվում, ինչը լուրջ թիվ է, ժամանակ է պահանջվելու Իսրայելից մինչեւ կարողանան կայունացնել այդ վիճակը, համոզվել, որ երկրի տարածքից բոլորին մաքրել են, ինչը կարող է երկար տեւել: Արդեն որերորդ օրն է, ու տեղ-տեղ երկրի ներսում բախումներ են, խմբեր են բացահայտվում, բայց, ընդհանուր առմամբ՝ բանակը հայտարարել է, որ ամբողջությամբ սահմանները վերահսկվում են:

— Իսրայել-Պաղեստին հակամարտությունը որեւէ կերպ կազդի՞ մեր տարածաշրջանի վրա, ինչպես նաեւ Իրանի հետ կապված սրացումներ կարելի՞ է սպասել:

— Վտանգը կա միշտ: Եթե հակամարտությունը մտավ այնպիսի փուլ, որը դուրս եկավ Պաղեստին-Իսրայել հակամարտության տարածաշրջանից, պայթյունավտանգ է: Անվտանգության տարբեր խնդիրներ ունեցող այս տարածաշրջանում նոր համակարգի ձեւավորման կոնտեքստում սա շատ իրատեսական կարող է լինել: Այդ ժամանակ կարող է արդեն տարածաշրջանը եռալ, այստեղ մեր անելիքները շատ կոնկրետ են, ուղիղ սպառնալիքներ կլինեն Հայաստանին: Կոնֆլիկտը, եթե միջնորդավորված երկարի, կարող է սպառնալիք լինել տարբեր ուղղություններով: Ինչ վերաբերում է Իրանի ներքաշվելուն, տեսնում ենք հայտարարություններ, որ արտաքին խաղացողները բոլորը փորձում են իրենց հեռավորությունը պահել կոնֆլիկտից, եւ ուղիղ մեղադրանքներ չկան, թե Իրանը կապ ունի այս ամենի հետ, մասնակից է այս ամենին՝ բացի որոշակի ամերիկյան լոբբիստական շրջանակներից, լրատվական ռեսուրսներից: Ընդհակառակը՝ Միացյալ Նահանգներն էլ հայտարարեց, իսրայելական բանակն էլ ասաց, որ չեն տեսնում այդ հետքը: Սա խոսում է այն մասին, որ փորձում են թույլ չտալ, որպեսզի կոնֆլիկտը դուրս գա պաղեստինյան առճակատումից եւ դառնա տարածաշրջանային խնդիր, իսկ այն այդ պոնտենցիալն ունի իր մեջ:

— Պարոն Քոչարյան, արտաքին միջամտություն կլինի՞, ո՞ր երկրներից սպասել  միջամտություն:

— Եթե ռազմական միջամտության մասով եք ասում, նման նախաձեռնություններ դեռ չկան, Միացյալ Նահանգներն, ի աջակցություն Իսրայելի՝ ասել է, որ համապատասխան ռազմական ուժ մոտեցրել է իսրայելական ափերին, բայց սա չի նշանակում, որ այս փուլում դրանք ակտիվ ռազմական գործողությունների են մասնակցելու: Իսրայելն ունի այդ հնարավորությունները իր ռեսուրսներով, իսկ կոնֆլիկտի երկարելու պարագայում կարող են քննարկվել տարբեր սցենարներ, բայց դեռ բոլորը փորձում են խուսափել արտաքին միջամտություններից, թողնել լոկալ երկու իսրայելապաղեստինյան հակամարտության կոնտեքստում, վտանգավոր է այդ արտաքին միջամտությունները:

— Միշտ օրինակ է բերվում իսրայելական բանակը, որպես հզոր ու զարգացած, մոտավոր կանխատեսումներն ինչպիսի՞ն են, Իսրայելը կդիմակայի՞, թե՞ առանց այդ արտաքին միջամտության երկար չի կարող այդ պատերազմը շարունակել:

— Իսրայելի բանակը մնում է էլի հզոր, գործողությունները չպետք է տպավորություն ստեղծեն, որ բանակը թույլ է կամ կազմակերպված չէ: Բանակը էլի կազմակերպված  է, պարզապես բացթողումներ է ունեցել, որի արդյունքն այն է, ինչ-որ տեսնում ենք: Իսրայելական քաղաքացիական եւ զինվորական բնակչությունը պատանդ է պահվում ՀԱՄԱՍ-ի կողմից, սրանք գործողություն են, որոնք ազդելու են տարբեր տեսակի որոշումներ ընդունելու վրա՝ ռազմական, ցամաքային գործողություններ կլինե՞ն Գազայի տարածքում, թե՝ ոչ: Իսկ գործողությունները հուշում են, որ Գազան պետք է պատրաստ լինի: Եթե եղավ ցամաքային գործողություն, եթե իսրայելական բանակը որոշի մտնել եւ Գազան վերցնել, բախումները կերկարեն, ու դաժան գործողությունների ականատես կլինենք: Կոնֆլիկտը նոր է սկսում, այսինքն՝ սրացումը նոր է եւ որոշ ժամանակ ակտիվ կմնա, մինչեւ Իսրայելը փորձի իր իմիջային հարցերը լուծել:

Ս. ԱՍԱՏՐՅԱՆ