ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը մեր տարածաշրջանում ռուսաստանի պատասխանին կարժանանա. Մելիքյան

«Իրավունքի» զրուցակիցն է Ռազմավարական հետազոտությունների ու նախաձեռնությունների վերլուծական կենտրոնի համահիմնադիր, վրացագետ ՋՈՆԻ ՄԵԼԻՔՅԱՆԸ:

«ԱՇԽԱՏԵԼՈՒ ԿԱՐԻՔ ԿԱ ԲՈԼՈՐ ՀԱՐԵՎԱՆ, ԴԱՇՆԱԿԻՑ ՈՒ ԱՅԼ ԳՈՐԾԸՆԿԵՐՆԵՐԻ ՀԵՏ»

— Վրաստանի ԱԳՆ-ն հայտարարեց, որ Վրաստանը չի ճանաչում Արցախի նախագահական ընտրությունները, մի շարք երկրներ չեն շտապում նման հայտարարություն անել: Որքանո՞վ էր սա հրատապ վրացական կողմի համար կամ ի՞նչ էր ցանկանում Վրաստանը հասկացնել սրանով Հայաստանին կամ Ադրբեջանին:

— Վրաստանը երբեք չի ճանաչել որևէ ընտրություն Արցախում, նորություն չէ, և այն փաստը, որ տարածքային խնդիրներ ունեցող երկրներն առաջիններն են եղել, ովքեր դատապարտել են, ևս նորություն չէ այս հարցում: Իմ կարծիքով` մենք պետք է այդ ամենը  նկատի ունենանք և աշխատենք բոլոր այն երկրների հետ, ում հետ կարելի է աշխատել այս հարցերը առաջ մղելու ուղղությամբ: Ի վերջո, այսօր այն տրամաբանությունը, որով շարունակվում են գործընթացները, ցույց են տալիս, որ միգուցե եթե ինչ-որ ձևով չի ճանաչվում Արցախը, որպես դե ֆակտո պետություն, ապա առնվազն արցախցիների անվտանգության և իրավունքների հարցի հետ կապված բոլոր այս նշված պետությունների հետ աշխատել պետք է: Այստեղ շատ հետաքրքիր էր Եվրամիության հայտարարությունը, որտեղ մի մասում չէին ճանաչում, մյուս մասով որոշ մեսիջներ կային, ուստի` ավելի լայն սպեկտորով դիտարկելը շատ կարևոր է և պետք է աշխատել բոլորի հետ, նույն Վրաստանի հետ և իրենցից ևս ակնկալվի ինչ-որ չափով աջակցություն առնվազն այն հարցերի շուրջ, որոնք այսօր գոյություն ունեն: Այս հարցերում միգուցե պետք է ինչ–որ չափով անդրադարձ լինի, ինչն իրենց պարագայում մենք առ այսօր չենք տեսել: Շեշտում եմ` աշխատելու կարիք կա բոլոր հարևան, դաշնակից ու այլ գործընկերների հետ:

— Վրաստանում օրենսդրական որոշ սահմանափակումները, որոնք սահմանադրորեն վերաբերում են նախագահին, պատճառ են հանդիսացել կառավարության կողմից նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի նկատմամբ իմփիչմենթի ընթացակարգ սկսելու համար: Իրականում ի՞նչ խորքային խնդիրներ կան:

—Խնդիրն այն է, որ ընտրվելուց հետո այս նախագահը ևս ունեցավ որոշ տարաձայնություններ ինչ-որ թիմի հետ և վերջին տարիներին ակտիվ քննադատությամբ է հանդես եկել այսօրվա իշխանություններին, և վերջին փուլը կարելի է ասել սկսվեց նրանից, երբ անցած տարի Ուկրաինան ու Մոլդովան ստացան Եվրամիության թեկնածու երկրների կարգավիճակ, իսկ Վրաստանի առջև դրվեցին 12 կետանոց նախապայմաններ, և սրա ֆոնին Սալոմե Զուրաբիշվիլին մտածեց, որ կարելի է քաղաքական դիվիդենտներ քաղել: Նա որոշ այցեր ունեցավ Եվրոպական երկրներ, որտեղից իր գործընկերների հետ ճեպազրույցների ժամանակ քննադատում էր իշխանություններին, որոշ բարեփոխումներ չիրականացնելու կամ ոչ լիարժեք իրականացնելու մասով: Ուստի` վերջին իրադարձությունները արդեն դրա տրամաբանական շարունակությունն էր, երբ հայտարարեց, որ գնալու է մի շարք Եվրոպական երկրներ ու փորձելու է աջակցել Վրաստանի Եվրաատլանտյան արտաքին քաղաքականությանը, և ի պատասխան դրան կառավարությունը ու արտգործնախարարությունը հայտարարեցին, որ իր այցերը նպատակահարմար չեն համարում և հստակ ֆիքսեցին, որ պիտի սահմանադրության շրջանակներից նախագահը դուրս չգա: Եղավ դրանից հետո գերմանական այց դեպի Բեռլին, և սկսվեց արդեն իմփիչմենթի գործընթացը, որը պարզ է այսօրվա իրողության մեջ պետք է ընկալել որպես քաղաքական ժեստ և քայլ ինչ-որ մեկի կողմից: Իրականում շատ դժվար է այսօրվա իրենց ունեցած ձայներով իմփիչմենթ անել նախագահին, բայց այստեղ մենք գործ ունենք ներքաղաքական գործընթացի, պայքարի հետ, և այստեղ շատ հստակ է, որ պետք է քննարկել հարցը նախընտրական շրջանում: Ի վերջո, մեկ տարի անց Վրաստանում պառլամենտական ընտրություններ են տեղի ունենալու, և նաև նախագահական ընտրություններ տեղի կունենան, ուստի` այստեղ հստակ է, որ նույնիսկ այսօր իրենք իմփիչմենթ չեն անում, իշխանության մնալով «Վրացական երազանքը»` կա՛մ այդ ժամանակ կսպասի և նոր կարգով նախագահին հենց պառլամենտի ներսում կընտրեն, կա՛մ դրանից շուտ իմփիչմենթով այդ գործընթացը կավարտվի: Այսօր այս ամենը զուտ պրոցեդուրալ քայլեր են, որով իրենք ցույց են տալիս, որ դժգոհ են Սալոմե Զուրաբիշվիլիի քայլերից:

«ԲԱՎԱԿԱՆԻՆ ԲԱՐԴ ՊՐՈՑԵՍՆԵՐ ԿԱՐՈՂ ԵՆ ՍՊԱՍԵԼ ԵՎՐԱՄԻՈՒԹՅԱՆԸ»

— Պարոն Մելիքյան, իսկ հնարավո՞ր է, որ Վրաստանը փոխում է իր արտաքին վեկտորը:

— Չեմ կարծում, այստեղ հստակ երևում է, որ իրենք դժգոհ են, որ Ուկրաինային ու Մոլդովային քաղաքական որոշմամբ տրամադրվեց այդ կարգավիճակը, իսկ Վրաստանի պարագայում աշխատում են նախապայմանները, դրա համար պետք է այս ամենը ընկալել հետևյալ կերպ. Վրաստանի իշխանությունները ցանկություն ունեն Եվրաատլանտյան արտաքին քաղաքականությամբ շարունակելու իրենց ուղին, բայց նաև որոշ չափով ակնկալում են, որ իրենց գործընկերները չեն միջամտի իրենց ներքաղաքական գործընթացներին` Սահակաշվիլիի գործը լինի, թե` այլ հարցեր: Կարելի է ասել, որ ինչ-որ սառեցում հարաբերություններում Բրյուսելի հետ կա, բայց այս ամենը չի նշանակում, որ իրենք ինչ-որ ձևով վեկտոր են փոխում:

— Իսկ մինչև 2030թ. Վրաստանն ի՞նչ հնարավորություններ ունի` Եվրամիության անդամ դառնալու:

— Երբ Շառլ Միշելը հայտարարեց այս շեմը, դա նշանակում է, որ բավականին երկար ուղի կա, յոթ տարին քիչ չէ, և շատ բաներ կարող են փոխվել: Մենք տեսանք Բրիտանիայի դուրս գալը Եվրամիությունից, և յոթ տարվա ընթացքում բավականին բարդ պրոցեսներ կարող են սպասվել, և այստեղ հստակ պետք է խոսել նրա մասին, որ այսօր Վրաստանը ակնկալում է առնվազն թեկնածուի սիմվոլիկ կարգավիճակը ստանալը: Բոլոր պետություններն էլ անելիք ունեն, և այստեղ միգուցե քաղաքական որոշումներ եղան, բայց չեմ կարծում, որ նույնիսկ Ուկրաինայի և Մոլդովայի պարագայում այլ կանոններ աշխատեն: Չնայած պատերազմից և պատերազմական գործընթացի արդյունքներից ևս շատ բան է կախված, ուստի` այստեղ չէի ասի, որ կանխատեսելի է իրավիճակը, թե ինչ կլինի Ուկրաինայում, ինպիսին կլինի Եվրամիության ապագան: Ի վերջո, Ռուսաստանի նկատմամբ միջազգային պատժամիջոցները նաև իրենց վրա են ազդում, բարձր գնով գնված էներգատարները նաև խփում է Եվրոպական երկրների և առաջատար երկրներից մեկի՝ Գերմանիայի տնտեսությանը: Հստակ պետք է տեսնենք Վրաստանի մասով, որ իրենք թե՛ Չինաստանի հետ են ավելի խորացնում իրենց հարաբերությունները, թե՛ փորձում են այնպես անել , որ էլ ավելի չլարվեն հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, որի հետ բավականին ակտիվ առևտրատնտեսական հարաբերություններ ունեն, թե՛ ԱՄՆ–ի հետ են հիմա աշխատում, որպեսզի ազատ առևտրի համաձայնագիր ունենան: Կարելի է ասել, որ Վրաստանը, Եվրաատլանտյան արտաքին քաղաքական ուղի պահելով, դրանով չի սահմանափակվում և աշխատում է տարբեր ուղղություններով դիվերսիֆիկացնել իր հարաբերությունները:

«ԵՐԵՎԱՆՈՒՄ ՉԵՄ ՏԵՍՆՈՒՄ ՈՐԵՎԷ ՁԳՏՈՒՄ` ՀԱՊԿ-ԻՑ ԴՈՒՐՍ ԳԱԼՈՒ ԵՎ ՆԱՏՕ-ԻՆ ՄԻԱՆԱԼՈՒ»

— Վրաստանին առայժմ չի հաջողվում անդամակցել ՆԱՏՕ–ին, առաջիկայում կշարունակի՞ քայլեր ձեռնարկել այս ուղղությամբ, ունի՞ անդամակցության հնարավորություններ, և ի՞նչ է հուշում այս հարցում վրացական փորձը:

— Վրաստանը այդ ուղին շարունակելու է, Վրաստանը այս վերջերս անցկացրեց ՆԱՏՕ–ի անդամ և գործընկեր երկրների հետ բազմազգ զորավարժություններ, կլինեն նաև այլ զորավարժություններ, ՆԱՏՕ-Վրաստան ուսումնական կենտրոնը գոյություն ունի, աշխատում է, բարեփոխումները արվում են, ուստի` այստեղ, այս ուղուց Վրաստանը ևս չի շեղվում: Բայց այլ բան է՝ ինչքանո՞վ է ՆԱՏՕ-ն պատրաստ ընդլայնմանը, և եթե Եվրամիության պարագայում սուր չի դրված հարցը, ապա ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման՝ մեր տարածաշրջանում գործընթացներն էլ ավելի կբարդացնեն աշխարհաքաղաքական իրավիճակը մեզ մոտ և Ռուսաստանի պատասխանին կարժանանան, ուստի` ես չեմ պատկերացնում, որ մոտակա տարիներին Բրյուսելը պատրաստ լինի այս քայլին, ինչը պարզ է իրենց համար էլ և ցույց է տալիս, որ նոր լարվածության ալիք կլինի արդեն մեր տարածաշրջանում: Ի վերջո, ուկրաինական պատերազմի հետ բավականին կապված է այս ամենը, թե կոնֆլիկտն Ուկրաինայում ինչպես կավարտվի, ինչպես կսառեցվի: Չեմ կարծում, որ կլուծվի, բայց առնվազն սառեցման ինչ-որ գործընթացներ կարող են տեղի ունենալ, այս ամենը կարող են ազդել նաև նԱՏՕ-ի ընդլայնման գործընթացի վրա: Եթե մենք համեմատում ենք Հայաստանին ու Վրաստանին, ապա ասեմ, որ Հայաստանն ունի ՆԱՏՕ-ի հստակ համագործակցության ծրագիր, որը 90-ականներից գոյություն ունի` որոշ զորավարժությունների, որոշ այցերի տեսքով: Բայց ես Երևանում չեմ տեսնում որևէ ձգտում` ՀԱՊԿ–ից դուրս գալու և ՆԱՏՕ–ին միանալու ուղղությամբ. ես պաշտոնականը  նկատի ունեմ: Պետք է հասկանալ` մի բան է քննադատել ՀԱՊԿ-ին, մյուս բան է ՀԱՊԿ-ից դուրս գալը, կամ սառեցնել գործունեությունը ՀԱՊԿ-ում: Ուստի` այսօր այս միջանկյալ շրջանով ենք անցնում, որը թույլ չի տալիս կտրուկ քայլեր անելու, պարզապես, վերաիմաստավորվում են այն կապերը և հարաբերությունները, որոնք գոյություն ունեն:

Ս. ԱՍԱՏՐՅԱՆ