Սով ու մահ տվո՞ղ, թե՞ բարեհաջողություն ու առողջություն պարգևող. արջի պաշտամունքը Հին Հայաստանում

Անցյալ դարի կեսերին, երբ հնագետների կողմից ակտիվորեն պեղվում էին Հին Հայաստանի այնպիսի նշանավոր մայրաքաղաքներ, ինչպիսիք էին Արտաշատը, Արմավիրը և այլ վայրեր, բազմաթիվ արժեքավոր գտածոներ հայտնաբերվեցին, որոնց մեջ աչքի էր ընկնում կավից պատրաստված անոթների մի տեսակ, որոնք ունեին արջի տեսք։

Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ արջակերպ այդ անոթները ունեին ծիսական բնույթ, հետևաբար, արջը հին ժամանակներում առավել պաշտելի կենդանիներից է եղել մարդու կողմից, որին մի շարք գերբնական և ծիսական հատկություններ են վերագրվել։ Այդ ծիսական անոթների մեջ հեղուկ է լցվել գլանաձև ձագարից, իսկ դատարկվել է կենդանու քթի և աչքերի անցքերից։

Ընդհանրապես, կենդանակերպ անոթները Հայաստանում պատրաստել են մ․թ․ա 2-րդ հազարամյակի երկրորդ կեսից սկսած։ Այդ անոթները համարվում էին աստվածությունների կենդանակերպ նմանակումը և օգտագործվել են այդ աստվածություններին առնչվող արարողություններում։ Դրանցից հեղուկ ըմպելը խորհրդանշել է աստվածային ուժի ստացում, մերձեցում տվյալ աստվածությանը։

Հայ բանահյուսական նյութի (ավանդույթներ, հանելուկներ, հեքիաթներ և այլն) քննությամբ բացահայտվել է արջի կերպարը՝ որպես մեռնող և հարություն առնող բնության աստվածություն։ Արջը հանդես է գալիս՝ որպես բարեհաջողություն, առողջություն պարգևող աստվածություն, բայց նա նաև սով ու մահ տվող է։ Ահա թե ինչու արջակերպ խեցեղենի անոթների վրա արջերի մռութներին ժպտավուն արտահայտություն են տվել, որպեսզի արժանանան աստվածության բարեհաճությանը։ Արջը համարվել է նաև ընտանիքի և ծննդկանների, ինչպես նաև երկրագործության և անասնապահության հովանավոր աստվածություն:

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝