Ալիեւն ունի չորս ամիս

Թե ինչ է ա­րել, ա­նում  եւ ա­նե­լու Նի­կո­լը, ակն­հայտ էր դեռ 2018թ.-ից եւ վերջ­նա­կան ա­պա­ցուց­ված դար­ձավ 2020թ.-ին: Նրա հե­տա­գա բո­լոր ա­սու­լիս­նե­րը, հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը, ե­լույթ­ներն ու գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը հենց այդ դաշ­տում են, եւ ա­մեն ան­գամ նրա ա­սած­նե­րը տող առ տող քննար­կե­լը՝ պար­զա­պես պա­րապ զբաղ­մունք է: Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, այս հեր­թա­կան ե­լույ­թում նա մեկ թե­մա ա­ռաջ տա­րավ, ո­րին անդ­րա­դառ­նալ պետք է:

ՆՈՐ ՍՊԱՌ­ՆԱ­ԼԻՔ ԱՐ­ՑԱ­ԽԻՆ

Այս­պես, իր խոս­քում Նի­կո­լը սկսեց ե­րե­սով տալ, թե գի­տեք քա­նի հա­րյուր մի­լի­արդ ենք ձեզ տվել, ա՛յ ե­րախ­տա­մոռ­ներ: Ի­հար­կե, այս­տեղ կա­րե­լի է եր­կար-բա­րակ փի­լի­սո­փա­յել, թե հոր տնից բե­րած փո­ղե­րը չէ, որ տվել է, կամ թե դա պա­տե­րազ­մա­կան պար­տու­թյան հա­մար կա­շառք է, եւ այդ­պես շա­րու­նակ: Սա­կայն այս­տեղ ա­մե­նագլ­խա­վորն այլ է. Նի­կոլն այդ հայ­տա­րա­րու­թյամբ պար­զա­պես Ար­ցա­խին սպառ­նաց`  փող ենք տա­լիս եւ կա­րող ենք չտալ, տես­նենք այդ դեպ­քում ի՞նչ եք ա­նե­լու:

Ա­միս­ներ ա­ռաջ առիթ ու­նե­ցել է­ինք են­թադ­րու­թյուն հայտ­նել, որ այդ պա­հը գա­լու է: Այ­սինքն, ե­թե ան­գամ բլո­կա­դա­յով չեն կա­րո­ղա­նում ար­ցա­խա­հա­յու­թյա­նը ստի­պել` գնալ Ա­լի­ե­ւի ա­ռաջ ծնկե­լու, ա­պա դրան կհա­ջոր­դեն վերջին քայ­լե­րը: Այն է` Ար­ցա­խը կզրկվի ֆի­նան­սա­վո­րու­մից, կչե­ղարկ­վեն ար­ցա­խա­հա­յե­րին տրված հա­յաս­տա­նյան անձ­նագ­րե­րը եւ այլն: Դրա ձեւն էլ կա. Ա­լի­ե­ւը կսկսի սպառ­նալ` քա­նի որ Ար­ցա­խը ճա­նա­չել եք Ադր­բե­ջա­նի մաս, ի՞նչ գործ ու­նեն հայ­կա­կան դրամն ու անձ­նագ­րերն այն­տեղ: Ե­թե մեկ դրամ էլ տաք, դա կո­րա­կենք, որ­պես Ադր­բե­ջա­նի դեմ տնտե­սա­կան դի­վեր­սի­ա, պա­տե­րազ­մա­կան ակտ եւ այլն: Այս­տեղ էլ, հաս­կա­նա­լի է, կար­դա­րա­նան` բա հո Ար­ցա­խին ­փող տա­լու հա­մար պա­տե­րազմ չե՞նք սկսի: Հա­յաս­տա­նյան բան­կա­յին հա­մա­կար­գը, այլ ֆի­նան­սա­կան ուղղ­վա­ծու­թյան պե­տա­կան կա­ռույց­նե­րը, բնա­կա­նա­բար, այդ դեպ­քում կդա­դա­րեց­նեն Ար­ցա­խի հետ բո­լոր կա­պե­րը, ու թե դրան ինչ կհե­տե­ւի, դժվար չէ պատ­կե­րաց­նել:

Այս­պի­սով, երբ Նի­կո­լը սկսում է բաց­ա­հայ­տո­րեն  «երե­սով տալ», թե ձեզ փող ենք տվել, դա նման­վում է բա­ցա­հայտ ակ­նար­կի, որ Ար­ցա­խի ֆի­նան­սազրկ­ման, անձ­նագ­րազրկ­ման եւ նման այլ քայ­լե­րի փուլն ա­մե­նե­ւին էլ սա­րե­րի հե­տե­ւում չէ: Հա­մե­նայն­դեպս, ե­րեկ Ա­լի­ե­ւի աշ­խա­տա­կազ­մի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան բաժ­նի ղե­կա­վար Հիք­մեթ Հա­ջի­ից  նման հայ­տա­րա­րու­թյուն լսվեց. «Հա­յաս­տա­նը պետք է դա­դա­րեց­նի Ադր­բե­ջա­նի նկատ­մամբ տա­րած­քա­յին պա­հանջ­նե­րը, դուրս բե­րի իր ու­ժե­րի տար­րերն Ադր­բե­ջա­նի Ղա­րա­բա­ղի շրջա­նից ու դա­դա­րեց­նի ա­պօ­րի­նի խա­մա­ճիկ ռե­ժի­մի ֆի­նան­սա­վո­րու­մը»: Այն, որ Նի­կո­լի փո­խանց­մամբ, Բա­քուն սկսում է այդ թե­ման ա­ռա­ջին պլան բե­րել, դա խո­սում է այն մա­սին, որ շրջա­փակ­ման օ­պե­րա­ցի­ան սկսում են հա­մա­րել ոչ լի­ո­վին ար­դյու­նա­վետ եւ անց­նում են ար­ցա­խա­հա­յու­թյա­նը կեն­սա­գոր­ծու­նե­ու­թյան բո­լոր մի­ջոց­նե­րից զրկե­լու փու­լին:

ԱՐ­ՑԱ­ԽԻ «ԴՈՆ­ԲԱ­ՍԻ­ՖԻԿԱՑ­ՄԱՆ» ՀԱ­ՎԱ­ՆԱ­ԿԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

Նման զար­գա­ցու­մը արտ­գործ­նա­խա­րար­նե­րի վեր­ջին մոս­կո­վյան այ­ցի ար­դյուն­քում սպա­սե­լի էր: Բուն այդ հանդիպ­ման տո­նայ­նու­թյու­նը, որն ի սկզբա­նե դրեց Մոսկ­վան, այդ թվում` կոշտ հրա­վե­րով,  մեկ բան է հու­շում` ՌԴ-ն փոր­ձում է կտրուկ շրջա­դար­ձի գնալ:

Նախ, բուն շրջա­փակ­ման հետ կապ­ված, հե­տաքր­քիր էր Լավ­րո­վի այս միտ­քը. «Ցան­կա­նում ենք օ­ժան­դա­կել այն­տեղ ա­ռա­ջա­ցած սուր հու­մա­նի­տար խնդիր­նե­րին: Դրա հա­մար կան ռու­սաս­տա­նյան խա­ղա­ղա­պահ զո­րախմ­բի բո­լոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը: Սա­կայն ա­ռանց կող­մե­րի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան դա ա­նե­լը հեշտ չէ»: «Հեշտ չէ»-ն չի նշա­նա­կում, թե «անհնար է»: Այ­սինքն, Լավ­րո­վի խոս­քը կա­րե­լի է այս­պես հաս­կա­նալ` կա­րող  ենք հար­ցը լու­ծել, եւ լավ կլի­նի, որ դա ա­նենք հա­մա­տեղ, քա­նի որ ցան­կա­լի է գոր­ծըն­թա­ցը պա­հել ե­ռա­կողմ ձե­ւա­չա­ի շրջա­նակ­նե­րում:

Իսկ ա­հա հե­ղի­նա­կա­վոր քա­ղա­քա­գետ Ստա­նիս­լավ Տա­րա­սովն ակ­նար­կեց, թե Մոսկ­վան ինչ­պես կա­րող է լու­ծել շրջա­փակ­ման խնդի­րը. « Տա­րած­վում է նա­եւ Ստե­փա­նա­կերտ-Երե­ւան, Ստե­փա­նա­կերտ-Մոսկ­վա ու­ղիղ օ­դա­յին տրանս­պոր­տա­յին հա­ղոր­դակ­ցու­թյան բաց­ման գա­ղա­փա­րը, ե­թե շրջա­փա­կու­մը չվե­րաց­վի»: Այն, որ կա նման ծրա­գիր, ա­վե­լի վաղ ներ­կա­յաց­նե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք: Եվ հի­մա, երբ դա հաս­տա­տում է նա­եւ ար­ցա­խյան ուղ­ղու­թյու­նից քա­ջա­տե­ղյակ Տա­րա­սո­վը, եւ դա բե­րում է հրա­պա­րա­կա­յին դաշտ, գա­լիս է հու­շե­լու, որ այս ե­ռա­կողմ հան­դիպ­ման շրջա­նակ­նե­րում Մոսկ­վան կող­մե­րին ներ­կա­յաց­րել է, որ այս­պես շա­րու­նա­կվե­լու դեպ­քում կի­րա­կա­նաց­նի այդ ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը, եւ պետք է մտա­ծել մի­ջոց գտնե­լու մա­սին, որ ճա­նա­պար­հի բա­ցու­մը ներ­կա­յաց­վի՝ որ­պես հա­մա­տեղ ցան­կու­թյուն:

Այն, որ դրան հա­ջոր­դեց Ար­ցա­խի ֆի­նան­սա­վո­րու­մը կտրե­լու հնա­րա­վո­րու­թյան մա­սին ա­լի­ե­ւա-նի­կո­լա­կան ակ­նար­կը, ի­հար­կե, կա­րե­լի է ըն­կա­լել նա­եւ Լավ­րո­վի հայ­տա­րա­րու­թյան պա­տաս­խա­նը: Բայց մյուս կող­մից էլ հարց է, թե այդ ռազ­մա­վա­րու­թյունն Ա­լի­ե­ւը կա­րո՞ղ է կամ կցան­կա­նա՞ շա­րու­նա­կել: Վեր­ջին հաշ­վով, Ար­ցա­խը դեռ պաշ­տո­նա­պես ՌԴ-ի օգ­նու­թյա­նը դի­մե­լու գոր­ծիքն ու­նի, եւ, հաշ­վի առ­նե­լով խա­ղա­ղա­պահ զո­րախմ­բի առ­կա­յու­թյու­նը, նե­րար­ցա­խյան ծա­խու շրջա­նակ­ներն այդ գոր­ծի­քը լի­ո­վին չե­զո­քաց­նե­լու քիչ հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նեն: Իսկ ֆի­նան­սա­վո­րու­մից եւ անձ­նագ­րե­րից զրկե­լը կա­րող է դառ­նալ այդ ստի­պո­ղա­կան դրվա­գը, որ ՌԴ-ի պրո­տեկ­տո­րա­տի տակ անց­նե­լու դի­մում ներ­կա­յաց­նե­լու խա­ղա­թուղ­թը մնա մի­ա­կը` դրամն ու հայ­կա­կան անձ­նագ­րե­րը ռուբ­լի­ով եւ ռու­սա­կան անձ­նագ­րե­րով փո­խա­րի­նե­լու հա­մար. այլ տար­բե­րակ պար­զա­պես չի մնում, քա­նի որ այ­լընտ­րան­քը կմնա մա­նա­թին եւ ադր­բե­ջա­նա­կան անձ­նագ­րե­րին ան­ցու­մը: Այ­սինքն, այս դեպ­քում ար­ցա­խյան խնդի­րը վերջ­նա­կա­նա­պես կա­րող է վե­րած­վել Մերձդ­նեստ­րի կրկնօ­րի­նա­կի, եւ ե­թե Ա­լի­ե­ւը մտա­ծի գնալ ռազ­մա­կան ճա­նա­պար­հով, ա­պա նա­եւ՝ Դոն­բա­սի կրկնօ­րի­նա­կի: Սրա այ­լընտ­րան­քը կլի­նի այն, որ Մոսկ­վան կով­կա­սյան հար­թա­կում ի­րեն պարտ­ված ճա­նա­չի, դիր­քե­րը զի­ջի ՆԱ­ՏՕ-ին` դրա­նից բխող բո­լոր աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ: Սա քիչ հա­վա­նա­կան է թվում, եւ շատ ա­վե­լի նման է նրան, որ Մոսկ­վան կգնա ար­ցա­խյան խնդրի ընդ­հուպ` «դոն­բա­սի­ֆի­կա­ցի­ա­յին»: Եվ ե­թե Ա­լի­ե­ւը լի­ո­վին ի­րա­կա­նու­թյու­նից չի կտրվել, թե­րեւս ա­վե­լի կնա­խընտ­րի չգնալ այն վեր­ջին սրա­ցում­նե­րին, ո­րոնք Մոսկ­վա­յին կպար­տադ­րեն` մտնել վա-բան­կի ա­մե­նա­ծայ­րա­հեղ դաշտ:

ԻՆՉ ՑՈՒՅՑ ՏՎԵՑ ՄՈՍ­ԿՈ­ՎՅԱՆ ՀԱՆ­ԴԻ­ՊՈՒ­ՄԸ

Ա­մեն դեպ­քում, Լավ­րովի ո­րոշ հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ ե­կան հու­շե­լու, որ հի­շա­տակ­ված ա­մե­նա­ծայ­րա­հեղ մե­թոդ­նե­րից խու­սա­փե­լու ընդ­հա­նուր տրա­մադր­վա­ծու­թյուն կա: «Մենք կշա­րու­նա­կենք ակ­տիվ աշ­խա­տան­քը հե­տա­գա հան­դի­պում­նե­րի նա­խա­պատ­րաստ­ման ուղ­ղու­թյամբ, այդ թվում նա­խա­տես­վում է այս տա­րի Ռու­սաս­տա­նի, Ադր­բե­ջա­նի եւ Հա­յաս­տա­նի ղե­կա­վար­նե­րի հեր­թա­կան  գա­գաթ­ա­ժո­ղովն անց­կաց­նել»,- ա­սել է նա: Արտ­գործ­նա­խա­րար­նե­րի հան­դիպ­ման հրա­վե­րը հնչեց­նե­լով, ՌԴ ԱԳՆ-ն մի­ա­ժա­մա­նակ հայտ­նել էր նա­եւ նման գա­գա­թա­ժո­ղո­վի անց­կաց­ման սպա­սե­լիք­նե­րի մա­սին, եւ, դա­տե­լով հի­շա­տակ­ված հայ­տա­րա­րու­թյու­նից, նման պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն ձեռք բեր­վել է: Մի­ա­ժա­մա­նակ ՌԴ ԱԳՆ-ն ինչ­պես հան­դի­պու­մից ա­ռաջ, այն­պես էլ դրա շրջա­նակ­նե­րում քա­նիցս վերջ­նագ­րա­յին տո­նայ­նու­թյամբ ֆիք­սեց, որ բո­լոր հե­տա­գա պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը, այդ թվում` «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գի­րը» պետք է լի­նեն ե­ռա­կողմ փաս­տաթղ­թե­րի հա­մա­ձայն: «Մենք ակն­կա­լում ենք, որ այս հա­մա­ձայ­նագ­րի ստո­րագ­րու­մը կլի­նի մեծ բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցի գա­գաթ­նա­կե­տը, ո­րը կամ­փո­փի հա­յե­րի եւ ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի ջան­քե­րը, ո­րոնք նա­խա­ձեռն­վել են Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գահ Վլա­դի­միր Պու­տի­նի հետ ե­ռա­կողմ հան­դի­պում­նե­րի ժա­մա­նակ»,- ա­վե­լորդ ան­գամ ֆիք­սեց Լավ­րո­վը: Այ­սինքն՝ են­թադ­րե­լի է, որ ե­ռա­կողմ ձե­ւա­չա­փով գա­գա­թա­ժո­ղո­վին, ե­թե ի­հար­կե Ա­լի­ե­ւին ու Նի­կո­լին չհա­ջող­վի այն ձա­խո­ղել, կներ­կա­յաց­վի հենց ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րի եւ Մոսկ­վա­յի այլ ա­ռա­ջարկ­նե­րի հի­ման վրա «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գիր» կնքե­լու սխե­ման, ո­րը, չմո­ռա­նանք, են­թադ­րում է Ար­ցա­խում ռու­սա­կան զո­րա­կազ­մի պահ­պա­նում: 

Ա­մեն դեպ­քում, դեռ մինչ արտ­գործ­նա­խա­րար­նե­րի ե­ռա­կողմ հան­դի­պու­մը, «պա­տա­հա­բար մի­աց­ված մնա­ցած» միկ­րո­ֆո­նը «գաղտ­նա­զեր­ծեց» Լավ­րո­վի եւ նրա օգ­նա­կա­նի խո­սակ­ցու­թյան մի փոք­րիկ դրվագ, որ­տեղ հնչեց միտ­քը, թե` «ԼՂԻՄ ար­տա­հայ­տու­թյունն օգ­տա­գոր­ծե­լու դեպ­քում դա կա­րող է դուր չգալ Ադր­բե­ջա­նին»: Այս հիմ­քի վրա կա­րելի է մի ամ­բող­ջա­կան են­թադ­րա­կան շղթա կա­ռու­ցել, սա­կայն այս պա­հին ֆիք­սենք ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը: Սա մեկ բան է նշա­նա­կում, ՌԴ ԱԳՆ-ում ԼՂԻՄ-ի կար­գա­վի­ճա­կին վե­րա­դառ­նա­լու գա­ղա­փա­րը շրջա­նառ­վում է: Եվ այն, որ դա այդ­քան «պա­տա­հա­կա­նո­րեն» հա­սա­նե­լի դար­ձավ ոչ մի­այն Ա­լի­ե­ւին, այլ նա­եւ Նի­կո­լին, իր հեր­թին է մատ­նան­շում այն ուղ­ղու­թյու­նը, ո­րով Մոսկ­վան պատ­րաստ­վում է ա­ռաջ գնալ: Հնչեց նա­եւ ժա­մա­նա­կա­ցույ­ցը` մին­չեւ տա­րե­վերջ:

Այս­պի­սով, կա­րո՞ղ է մինչ այդ Ա­լի­ե­ւը հաս­նել նրան, որ կնքվի Վա­շինգ­տոն-Բրյու­սե­լի ա­ռա­ջար­կած «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գի­րը»: Դրա հա­մար նա պետք է կա­րո­ղա­նա նախ` Ար­ցա­խից հա­նել ռու­սա­կան զո­րա­խում­բը: Հենց այս խնդիրն է, որ Ա­րեւ­մուտքն այդ­պես էլ չի կա­րո­ղա­նում լու­ծել:

Ու­րեմն, կգտնի՞ Ա­լի­ե­ւը մի­ջոց, որ ա­ռա­ջի­կա 4 ա­միս­նե­րին հե­ռաց­նի ռու­սա­կան զոր­քե­րին, այդ դեպ­քում կհաս­նի ու­զա­ծին: Չի՞ գտնի, ու­րեմն կմնա շարժ­վել ռու­սա­կան սցե­նա­րով:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ