Կրկին անդրադառնալ ու բարդել նախկին նախագահների վրա, մեղմ ասած, տեղին չէ ու սխալ քաղաքական գիծ է. Ղազարյան

Նիկոլ Փաշինյանը հունիսի 20-ին հրավիրվել էր 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին սանձազերծված ռազմական գործողությունների հանգամանքների ուսումնասիրման նպատակով քննիչ հանձնաժողովի նիստին մասնակցելու: Հիշեցնենք, որ խորհրդարանական այս քննիչ հանձանժողովը պատերազմից մեկուկես տարի անց է ստեղծվել: Փաշինյանի զեկույցի եւ «նոր բացահայտումների» շուրջ «Իրավունքը» զրուցել է քաղաքագետ ԱՐԹՈՒՐ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻ հետ:

«ԴԻՎԱՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՇՏՈՒՄ ԱՌՆՎԱԶՆ ՏԱՆՈՒԼ ԵՆՔ ՏԱԼԻՍ»

— Նիկոլ Փաշինյանն իր զեկույցի ընթացքում անդրադարձ կատարեց Հայաստանի երեք նախագահներին, արդյո՞ք նախկիններին անընդհատ անդրադարձ կատարով` թեթեւանում են Նիկոլ Փաշինյանի մեղքերը` 44-օրյա պատերազմի հետ կապված, եւ մի՞թե դա էր Ալեն Սիմոնյանի խոստացած սենսացիոն բացահայտումը զեկույցի ընթացքում:

— Նախ ասեմ, որ ես որեւէ սենսացիոն հայտարարության ականջալուր չեղա, իսկ ինչ վերաբերում է նախկին երեք նախագահներին այս կամ այն չափով անդրադառնալը ու բարդելը, կարծում եմ՝ այնքան էլ արդարացված չէ, որովհետեւ 2018թ.-ից մինչեւ 2020թ.-ը  քիչ էր ժամանակի առումով, բայց նաեւ կարելի է ասել բավարար էր, որպեսզի, որպես երկրի ղեկավար, զորքերի գերագույն գլխավոր հրամանատար, գոնե մինիմումի հասցներ բանակի վիճակը, կարգապահական, կազմակերպական ու զինամթերքի համադրման առումով: Այս օրերին, երբ պատերազմից հետո մենք հասկանում ենք, որ դիվանագիտական դաշտում առնվազն տանուլ ենք տալիս, կրկին անդրադառնալ ու բարդել նախկին նախագահների վրա, մեղմ ասած, տեղին չէ: Առաջ նայելու, դիվանագիտական սեղանի շուրջ հայկական ազգային, պետական շահերի մասին մտածելու եւ մեր շահերը առաջ քաշելու փոխարեն՝ նախկինների վրա մեղքը բարդելը՝ սխալ քաղաքական գծի որդեգրում է:

— Անընդհատ Փաշինյանը հղում էր կատարում նախկին փաստաթղթերի վրա, մեջբերում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին, բայց չէ՞ որ նա ի սկզբանե նշել էր, որ «զրոյական կետից է սկսում»: Զրոյական կետից սկսողի համար ի՞նչ տարբերություն, թե ինչ բանակցություններ են եղել:

— Ամենամեծ հակասությունը, որ պատերազմից առաջ ասում էր՝ «Արցախը Հայաստան է ու վերջ»-ն էր, իսկ այսօր համակերպվել եւ պաշտոնապես բարձրաձայնել, որ Արցախը, այո՛, Ադրբեջանի մաս է, ճանաչում ենք 86 600 քառ կմ, որն իր մեջ ներառում է նաեւ Արցախը, ամենամեծ հակասությունը այստեղ է, եւ դրանից հետո այն կողմ մնացածը մեզ համար նորություն չէ կամ երկրորդական պլանում է:

«ԲՆԱՎ ԻՆՁ ՉԻ ՀԵՏԱՔՐՔՐՈՒՄ` ԱՅԴ ՕՐԵՐԻՆ ՈՎ ԻՆՉ Է ԶԵԿՈՒՑԵԼ»

— Ի դեպ, նա նաեւ հայտարարեց, թե 2020-ի նոյեմբերի 7-ին ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ Օնիկ Գասպարյանն իրեն զեկուցել է Շուշիի անկման մասին, մինչդեռ Նիկոլ Փաշինյանը նոյեմբերի 9-ին գրառում էր կատարել՝ նշելով, որ Շուշիի համար մարտերը շարունակվում են: Հիմա ինչպես հասկանալ՝ Փաշինյա՞նն է խաբել, թե՞ Օնիկ Գասպարյանը՝ Փաշինյանին:

— Ես քաղաքական գնահատական տամ. թե Շուշիի անկման հետ կապված այս օրերին ով ի՞նչ է մեկնաբանում, ով ի՞նչ է գրում, ով ում ի՞նչ է զեկուցում, դրանք բացարձակ ո՛չ մեղմացնում են մեր վիճակը, ո՛չ էլ Արցախի կարգավիճակին պլյուս է լինում: Այսինքն՝ քաղաքական առումով դրանք կրկին արդեն արժեք, որպես այդպիսին, չեն ներկայացնում եւ զեկուցելը այլ բան է, փաստաթղթի առկայությունը՝ այլ: Այո՛, այդ օրերին, շատերը շատ բան են զեկուցել, բայց հիմնվել դրա վրա ու այսօր դա ներկայացնել որպես սենսացիա, կարծես թե, ինչ մի մեծ բան ենք անում, բացարձակ այդպես չէ: Այսօր կա քաղաքական վիճակ, որտեղ Արցախը շրջափակման մեջ է, պաշտոնապես բարձրաձայնվել է Արցախը Ադրբեջանի մաս ճանաչելու մասին, եւ սպասում ենք «խաղաղություն» կոչված փաստաթղթի ստորագրմանը: Որպես քաղաքացի, որպես քաղաքագետ, բնավ ինձ չի հետաքրքրում` այդ օրերին ով ինչ է զեկուցել, բացարձակ հետաքրքիր չէ, այսինքն՝ ոչինչ չի փոխում դա ինձ համար:

— Իսկ ի՞նչ ակնկալել այդ «խաղաղության պայմանագիր» կոչվածից: Այն կարո՞ղ է գոնե արցախահայության հոգսերը թեթեւացնել եւ որեւէ կերպ լինել ի շահ Հայաստանի:

— Ես թերահավատորեն եմ մոտենում այդ «խաղաղության պայմանագրին»: Որքան էլ հայկական եւ ադրբեջանական կողմը ցանկանա, կարծում եմ՝ հօդս է ցնդելու տարածաշրջանում այլ խաղացող ուժերի կողմից: Այսինքն՝ ինքը` որպես այդպիսին, մի թղթի կտոր է ստորագրվելու, բայց փաստացի տարածքը ոչ միայն լարված է մնալու, այլ նաեւ եռուն է մնալու: Թեժացումներ են սպասվում, այն պարզապես թղթի կտոր է, ես չեմ հասկանում՝ ինչո՞ւ ենք այդքան տուրք տալիս այդ թղթի կտոր կոչվածին, որովհետեւ տարածաշրջանում՝ թե՛ գերտերությունների, թե՛ տարածաշրջանային խաղացողների շահերը հակասում են: Ինքը ձեւական փաստաթուղթ է դառնում, տվյալ պարագայում Իրանն իր շահն է հետապնդում, Ռուսաստանը` իր շահը, Թուրքիան՝ իր, հավաքական Արեւմուտքը՝ իր: Եվ այդ շահերի բախման կիզակետում, ցավոք սրտի, մեզ օգտագործում են, ինչու ոչ, նաեւ Ադրբեջանին են օգտագործում: Բայց Ադրբեջանի ախորժակը բավարարելով են օգտագործում՝ հաշվի առնելով նրա կարգավիճակը, այն է ՝ նրանք 44-օրյա պատերազմի արդյունքում հաղթանակածի դիրքերից են նստում բանակցությունների սեղանի շուրջ:

«ԶԱՆԳԵԶՈՒՐՅԱՆ ՄԻՋԱՆՑՔԸ» ԱՇԽԱՐՀԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՇԱՀԵՐԻ ԿԻԶԱԿԵՏՈՒՄ Է»

— «Զանգեզուրի միջանցքին» է՞լ է ձեռքները հասնելու, թե՞ որեւէ երկրի աջակցությամբ՝ կարող է ի շահ Հայաստանի խնդիրը լուծվել:

— Եթե «Զանգեզուրի միջանցքը» չլինի, սա հիմնականում իրանական եւ ռուսական կողմի ազդեցությամբ կարող է այդպես լուծվել, այսինքն՝ «Զանգեզուրի միջանցքը» դուրս գա այդ խաղաղության օրակարգից: Բայց եթե նույնիսկ այն մտավ, դա մարտավարական քայլ է լինելու որոշակի ուժերի կողմից, որից հետո ինքը դառնալու է պրոբլեմատիկ, դառնալու է նոր խաղաթուղթ՝ խաղացողների ձեռքին: Երբ պետք եղավ, այն կփակվի, երբ պետք եղավ՝ այնտեղ ահաբեկիչներ կարող են լինել, սադրանքներ: Ես երկու սցենարն էլ չեմ բացառում, երկարաժամկետ կտրվածքով՝ «Զանգեզուրի միջանցքը», անկախ կարգավիճակից, Հայաստանի սուվերենության հաշվին է, թե՝ ոչ, շատ կարճ կյանք է ունենալու, եթե այն կյանքի կոչվեց: Անկախ մեր կամքից «Զանգեզուրյան միջանցքը» աշխարհաքաղաքական շահերի կիզակետում է, եւ կրկին այնտեղ պետություններ են լինելու, որ իրենց շահերին ձեռնտու չի էլ լինելու այդ միջանցքի կյանքի կոչվելը:

Ս. ԱՍԱՏՐՅԱՆ