«Իրականում ի՞նչ է կատարվում Օշականի գրադարանում»

«Իրա­վունք TV»-ի տա­ղա­վա­րում զրու­ցել ենք «Ճար­տա­րա­պետ Արամ Խա­չատ­րյան» մշա­կու­թա­յին բա­րե­գոր­ծա­կան հիմ­նադ­րա­մի տնօ­րեն ՍՈՒ­ՍԱՆ­ՆԱ ԴԱՐ­ԲԻ­ՆՅԱ­ՆԻ հետ: Հա­ղորդ­ման ըն­թաց­քում անդ­րա­դար­ձանք փակ­ման եզ­րին գտնվող Օշա­կա­նի գրա­դա­րա­նին:

— Տի­կին Դար­բի­նյան, որ­քա՞ն ժա­մա­նակ է, որ չի գոր­ծում Օշա­կա­նի գրա­դա­րա­նը:

— Մի քա­նի ամիս ես պայ­քա­րում եմ, որ Օշա­կա­նի գրա­դա­րա­նը նո­րից բաց­վի, որով­հե­տև տա­րիուկես չի գոր­ծում: Ըն­թեր­ցող­ներ շատ ու­նի: Չնա­յած՝ ասում են, որ ըն­թեր­ցող­ներ չու­նի, դրա հա­մար ենք փա­կել: Բայց ես վստահ եմ, որ օշա­կան­ցի­նե­րը կար­դա­ցող են: Եթե նույ­նիսկ եր­կու ըն­թեր­ցող էլ լի­նի, նրանք իրա­վունք չու­նեն փա­կե­լու գրա­դա­րա­նը:

— Իսկ ին­չո՞ւ են որո­շել փա­կել գրա­դա­րա­նը:

— Հա­մայնք­նե­րի մի­աց­ման հետ կապ­ված՝ կար­ծում եմ, իրենք գու­մար չեն գտել, որ գրա­դա­րա­նա­վա­րին վճա­րեն: Ես առա­ջար­կել եմ իմ տար­բե­րա­կը, որ հիմ­նադ­րա­մը կվճա­րի գրա­դա­րա­նին գու­մար: Իսկ գրքե­րը ես հա­մա­րում եմ Օշա­կան գյու­ղի բնա­կիչ­նե­րի սե­փա­կա­նու­թյու­նը և ՀՀ Սահ­մա­նադ­րու­թյամբ սե­փա­կա­նու­թյանն իրա­վունք չու­նեն կպնեն, որով­հե­տև այդ գրա­դա­րա­նը ստեղծ­վել է շատ վա­ղուց: Մոտ հա­րյուր, հա­րյու­րից ավել գիրք ես եմ նվի­րել: Շա­տե­րի վրա նույ­նիսկ հիմ­նադ­րա­մի կնի­քը կա: Որոշ գրքե­րի վրա կնիք էի դնում, որո­շին չէ` նվի­րում էի: Ես չգի­տեմ ներ­կա­յիս մարդ­կանց հե­տաքրք­րե՞լ է գրա­դա­րա­նը` որ­պես մշա­կույ­թի օջախ: Գիրք չեն նվի­րել, ոչինչ չեն արել, փա­կում են և ցան­կա­նում են տե­ղա­փո­խել կենտ­րոն` Աշ­տա­րակ: Ին­չի՞ հա­մար են տե­ղա­փո­խում: Յոթ տա­րե­կան կամ ծեր մարդ­կանց հա­մար դժվար կլի­նի գնալ գիրք վերց­նել: Նրանց իրա­վունք­ներն են խախտ­վում: Ես ըն­դա­մե­նը ցան­կա­նում եմ օգ­նել առանց որևէ շա­հի: Վեր­ջին դի­մումս ար­դեն եր­կու ամ­սից ավել է տվել եմ, զա­նգում եմ, որ տե­ղե­կա­նամ, թե ինչ են արել, ասում են` մտա­ծում ենք:

— Իսկ ո՞ւմ եք զան­գել:

— Զան­գել եմ Արա­գա­ծոտ­նի մար­զի քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի պա­տաս­խա­նա­տո­ւին, ով զբաղ­վում է այդ գոր­ծե­րով, ասում է` մտա­ծում ենք: Ես կար­ծում եմ, առա­ջի­նը երբ փա­կում էին, այն ժա­մա­նակ պետք է մտա­ծե­ին:

— Փոր­ձե՞լ եք ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րու­թյուն դի­մել:

— Իմ դի­մու­մի մի պատ­ճեն գնա­ցել է վար­չա­պե­տին: Ընդ որում, վար­չա­պե­տին եր­կու ան­գամ եմ դի­մում ու­ղար­կել: Գնա­ցել է տա­րած­քա­յին կա­ռա­վար­ման նա­խա­րա­րին, ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րին, Մար­դու իրա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նի գրա­սե­նյակ, ԱԺ: Իմ առա­ջին դի­մու­մի ժա­մա­նակ Թա­գու­հի Թով­մա­սյա­նը հա­մա­րյա ամեն օր զան­գում էր: Եվ պա­տաս­խան ստա­ցա, որ իրենց խոս­տա­ցել են՝ կլու­ծեն այդ հար­ցը: Նույ­նիսկ հա­մար­ձակ­վել էի կա­թո­ղի­կո­սին դի­մել, որով­հե­տև Մես­րոպ Մաշ­տո­ցը հա­մընդ­հա­նուր հարս­տու­թյուն, հան­ճար է:

 — Դուք Մես­րոպ Մաշ­տո­ցի մա­սին գիրք եք գրում, կմա­նր­ամաս­նե՞ք:

— Մես­րոպ Մաշ­տո­ցի մա­սին գիր­քը ես նա­խա­ձեռ­նել եմ մոտ տաս տա­րի առաջ: Թող չթվա, որ ես դան­դաղ եմ աշ­խա­տում, դրա հա­մար մին­չև այ­սօր այդ գիր­քը չկա: Ուղ­ղա­կի մեծ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյամբ եմ մո­տե­նում հար­ցին… Գրել եմ գրքի կե­սը: Մնա­ցած կե­սը, հույս ու­նեմ, ավե­լի արագ կգրեմ, որով­հե­տև նյու­թե­րը վա­ղուց հա­վա­քել եմ:

 Ես քիչ եմ ապ­րել Օշա­կա­նում, բայց մին­չև այ­սօր ինձ օշա­կան­ցի եմ հա­մա­րում: Եվ պար­տա­վոր­ված եմ ինձ զգում պահ­պա­նել այն, ինչ-որ իմ նախ­նի­նե­րը թո­ղել են: Այ­սօր­վա  յոթ տա­րե­կան երե­խան իրա­վունք ու­նի գիրք ու­նե­նա­լու, այլ ոչ թե մտնի ին­տեր­նետ կամ հե­ռուս­տա­ցույ­ցով ծա­նո­թա­նա ինչ-որ բա­նե­րի հետ:

— Բայց գիրք ու­նե­նա­լու իրա­վուն­քից առաջ չէ՞ որ պետք է խրա­խուս­վի, քա­րոզ­վի գիրք կար­դա­լը: Փա­կե­լով՝ ինչ­պե՞ս կա­րող են հար­ցին լու­ծում տալ:

— Մշա­կու­թա­յին օջախ փա­կե­լով՝ նաև պե­տու­թյան հիմ­քերն են խարխ­լում: Եվ մար­դիկ չեն ու­նե­նում այն մա­կար­դա­կը, ինչ-որ պետք է ու­նե­նա­յին, իսկ մեր ազ­գի հա­մար դա ամոթ է: Պետք է դրա մա­սին ան­հանգս­տա­նան բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րը:

— Այ­սօր մեր իրա­կա­նու­թյան մեջ այդ մա­կար­դա­կը կա՞:

— Օշա­կան­ցի­նե­րի մոտ կար: Ես շփվում եմ նրանց հետ, բայց իրենց մեջ շատ վախ կա: Ես փոր­ձում էի իմ դի­մու­մի տակ ստո­րագ­րող մարդ գտնեմ, որ էլի մարդ ինձ հետ մի­ա­նա, բայց մար­դիկ վա­խե­նում են: Թող պե­տա­կան այ­րե­րը նաև դրա մա­սին մտա­ծեն, թե ին­չու են մար­դիկ վա­խե­նում իրենց ձայ­նը բարձ­րա­ձայ­նել:

— Այ­սինքն` նույ­նիսկ վա­խե­նում են բարձ­րա­ձայ­նել, որ փակ­վում է գրա­դա­րա՞նը:

— Այո… Փոր­ձե­ցի 50 ստո­րագ­րու­թյուն հա­վա­քեմ, բայց ոչ մե­կը չստո­րագ­րեց: Իհար­կե, ես ոչ մե­կին չեմ մե­ղադ­րում եթե մար­դու մեջ վախ է մտել, դա վտան­գա­վոր է…

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ