Ճիշտ կլիներ, որ տաղավար տոներին հաջորդող մեռելոցները լինեին ոչ աշխատանքային. Տեր Եղիշե քահանա Նուրիջանյան

Տաղավար տոների հաջորդ օրը նվիրված է հավատով ի Քրիստոս ննջածների հիշատակին: Այդ օրը քրիստոնյաները այցելում են իրենց պապերի ու տատերի, ծնողների, քույրերի ու եղբայրների եւ վերջապես` մեր հերոսների շիրիմներին, աղոթում նրանց հոգիների խաղաղության ու հանգստի համար: Սակայն, ամեն ինչ փոխվեց «նոր» Հայաստանում. մեռելոցները դարձան աշխատանքային, եւ որքան էլ եկեղեցին հորդորում է տոնը չխառնել Մեռելոցի հետ, մարդիկ շարունակում են տոն օրերին եկեղեցի այցելել:

Չգիտես ինչու, նույն քրիստոնյաները տաղավար տոներին համառորեն գերեզմաններ այցելելով` ոչ բոլորն են հիշում, որ իրենց հանգուցյալների հոգու հանգստության համար կարող են պատվիրել քահանաներին, որ իրենց հարազատների անունները հիշատակեն Սուրբ Պատարագի ժամանակ: Ի վերջո, Սուրբ Պատարագը ոչ միայն ողջերի համար է փրկություն, ովքեր հավատով են հաղորդվում, այլեւ` նրանց, ովքեր հույսով ու հավատով ննջեցին ի Քրիստոս: Չէ որ Քրիստոսի մահը ոչ միայն ողջերի համար փրկություն եղավ, այլեւ՝ ննջեցյալների: Տաղավար տոների հաջորդ օրը, եկեղեցիներում մատուցվում է Սուրբ Պատարագ եւ Հոգեհանգստյան պաշտոն` բոլոր նրանց համար, ովքեր ճշմարիտ եւ սուրբ հավատով ննջեցին ի Քրիստոս, եւ պատարագի մեջ, Աստծու առջեւ, հիշատակվում են նրանց անունները, ինչպես Սողոմոնը հիշատակեց իր հոր՝ Դավթի անունը (տե՛ս Բ Մնաց. Զ 42):

Այս մասին «Իրավունքը» զրուցել է Վերին Արտաշատի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հոգեւոր հովիվ Արժանապատիվ ՏԵՐ ԵՂԻՇԵ քահանա ՆՈՒՐԻՋԱՆՅԱՆԻ հետ:

— Տեր հայր, ոմանք համառորեն պնդում են, թե տարին չլրացած հանգուցյալի շիրիմին պետք է տոն օրով գնալ, ավելի վաղ հանգուցյալներին` տոնին հաջորդող օրը: Ի՞նչ կասեք տարիներ շարունակ արմատացած այս իներցիայի մասին:

— Իրականում այդպիսի կանոն չկա: Հին եւ նոր ննջեցյալների դեպքում տարբերություն չկա: Ննջեցյալներին այցելում ենք երկուշաբթի օրը, այսինքն` բուն տաղավար տոնի հաջորդ օրը, որը եկեղեցու կողմից սահմանված է` որպես ննջեցյալների հիշատակության օր կամ Մեռելոց: Հիմա հնուց եկած` թե՛ սովետի ժամանակներից, թե՛ ավանդաբար, թե՛ թյուրիմացաբար մարդիկ կան, որոնք նայում են իրենց հարմարությանը եւ շաբաթ կամ կիրակի են գնում: Երեւի, պետք է այս առումով քարոզչությունն ավելացնենք, որպեսզի բոլորը տեղեկանան այդ մասին եւ փորձեն առաջնորդվել եկեղեցու կողմից սահմանված կարգ ու կանոնով: Ամեն դեպքում, գոնե նրանք, ովքեր Հայ Առաքելական եկեղեցու հետեւորդ են կամ անդամ են, իրենց համար եկեղեցու սահմանած օրենքները կամ կանոնները պետք է կարեւորվեն:

— Պարզ քրիստոնյայի համար բավական բարդ իրավիճակ է, որովհետեւ կառավարությունը աշխատանքային է դարձրել մեռելոցների օրերը, եւ դժվարություններ են առաջանում` պահել այդ կանոնները: Ունենք ընդամենը 5 տաղավար տոն, որոնց հաջորդում են մեռելոցները, մի՞թե ճիշտ չէր լինի, որ դրանք լինեին ոչ աշխատանքային:

— Իհարկե, ճիշտ կլիներ, որ լիներ ոչ աշխատանքային, մի ժամանակ հենց այդպես էլ կար: Բայց հետագայում այդ երկուշաբթի օրերը, որոնք սահմանված էին ոչ աշխատանքայիննոր ժամանակներում, նորից դարձան աշխատանքային: Լավ կլիներ, որ լինեին այդ օրերը ոչ աշխատանքային, որպեսզի մարդիկ` առանց ինչ-որ զարտուղի ճանապարհների, հանգիստ կարողանային այցելել իրենց ննջեցյալներին եւ իրենց հարգանքի տուրքը մատուցեին: Տարվա մեջ 5 ոչ աշխատանքային օրով տնտեսական ցնցումներ չէին լինի, եւ դրանով կհարգվեին նաեւ քրիստոնյա այն մարդկանց կրոնական զգացումները, որոնք մեծամասնություն են եւ Հայ Առաքելական եկեղեցու հետեւորդներ են: Ամեն դեպքում` հունվարի 7-ը` Սուրբծննդյան հաջորդ օրը, կարծես թե, ոչ աշխատանքային է հիմա, իսկ մնացած 4 տաղավար տոներին հաջորդող մեռելոցները աշխատանքային են:

Ի դեպ, հիշեցնենք, որ 2008 թվականին ՀՀ կառավարությունը հիմնվելով «Խղճի ազատության» օրենքի վրա` տաղավար տոներին հաջորդող հիշատակի օրերը դարձրել էր ոչ աշխատանքային, ավելի ճիշտ` վերաբաշխել աշխատանքային օրը եւ մարդկանց հնարավորություն ընձեռել, որ` առանց աշխատանքի համար սահմանված նորմերը խախտելու` այցելեն իրենց հանգուցյալներին: 2008 թվականից մինչեւ 2018 թվականն անխափան կերպով այդ կարգը գործել է, եւ մեռելոցներին աշխատանքային օրերը տեղափոխում էին: Ժամանակին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի դիվանապետ Գերաշնորհ Տեր Արշակ արքեպիսկոպոս Խաչատրյանն է օրինակ բերել, որ անգամ թուրքական բանակում ծառայող քրիստոնյա զինվորներին հնարավորություն է ընձեռվել քրիստոնեական տոների օրերին, երեք օր ազատ լինել եւ իրենց տոնակատարությունը նշել: Իսկ պարսկական իշխանության ժամանակ Երեւանի խանն անգամ հայերի համար այդպիսի բացառություն արել էր, որ թույլ էր տալիս մեռելոցներին, եկեղեցական տոների ժամանակ ազատ լինել այդ օրերին:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ