Շիրակի մարզում, որը համարվում է «խոպանչիների շտեմարան», այդքան ընտրող որտեղի՞ց. Գագիկ Համբարյան

Սյունիքի մարզի Սիսիան եւ Շիրակի մարզի Անի խոշորացված համայնքներում տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրությունների արդյունքներին անդրադառնալով` «Իրավունքի» հետ զրույցում քաղաքագետ ԳԱԳԻԿ ՀԱՄԲԱՐՅԱՆԸ նշել է, որ իր համար ընտրությունների կեղծիքը սկսվում է վարչական ռեսուրսի կիրառումից:

— Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Անի խոշորացված համայնքի ՏԻՄ ընտրություններում ՔՊ-ի հաղթանակը, կարելի՞ է ենթադրել, որ, այդուհանդերձ, ընտրակեղծիքներ եղել են:

— Նախ սկսենք նրանից, որ այդ ընտրությունը երկու կողմից էլ գնահատում եմ, այնպես չէ, որ հասարակության ինչ-որ շերտ քայլիստներին («Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությանը, - հեղինակ) չի ընդունում: Ո՛չ, ընտրում է, եւ մենք պետք է ինքնախաբեությամբ չզբաղվենք ու չասենք, որ ընտրությունները ամբողջությամբ կեղծված էր, բայց կեղծիքի պարագան, ինչպես նաեւ վարչական ռեսուրսի կիրառումը սարսափելի մասշտաբների է հասնում: Նախկին իշխանություններին էլ եմ քննադատել իրենց կազմակերպած ընտրությունների համար, բայց լինելով Շիրակի մարզի բնակիչ եւ տեսնելով` ինչ էր տեղի ունենում Անի խոշորացված համայնքում` ես այսպիսի բան երբեւէ չէի տեսել: Ինձ համար ընտրության կեղծիքը սկսվում է վարչական ռեսուրսի կիրառումից, երբ նույն դպրոցի տնօրենը կանչում է կոլեկտիվի անդամների եւ ծնողների ու պարտադրում է ընտրել քայլիստներին կամ այլ ուժի: Ես երեկ կարդացի Մարալիկի նախկին քաղաքապետ Արտակ Գեւորգյանի հարցազրույցը, շատ հետաքրքիր փաստ է արձանագրում: Պարզվում է, որ նախկին ընտրությունների համեմատ 2000 մարդ ավել է քվեարկել, իսկ հիմա, Շիրակի մարզը, որը համարվում է «խոպանչիների շտեմարան», այդքան ընտրող ո՞րտեղից: Պարզվում է, որ «Ազգ-համայնք» դաշինքը, որը ղեկավարում է նույն Մարալիկի նախկին քաղաքապետը, որեւէ ձայն չի կորցրել նախորդ ընտրությունների համեմատ, այսինքն՝ որքան մարդ նախորդ ընտրություններին ընտրել էր Արտակ Գեւորգյանին եւ նրա ղեկավարած դաշինքը, այդքան մարդ էլ հիմա է ընտրել: Ավելին` 2000 ընտրողները դրանք այն ընտրողներն են, որոնք ընտրել են քայլիստներին: Սառնաղբյուր գյուղից առաջադրված քաղաքական ուժերից մեկի ղեկավարը պարտվում է հենց Սառնաղբյուրում, իսկ եւս մեկ քաղաքական ուժի ղեկավար, հայտնի Սաղաթելյան Մուշեղի եղբոր որդին իրենց համայնքում հազիվ է հաղթում քայլիստների թեկնածուին, սա շատ տարօրինակ է, ու սա այն համայնքն է, որ Ռոբերտ Քոչարյանի կառավարման տարիներին Քոչարյանին 0 ձայն էր տալիս: Իսկ հիմա պարզվում է, նրանք իրենց համագյուղացուն հազիվ են անցկացնում` որպես հաղթողի: Ես կարող եմ ենթադրել, իմ սուբյեկտիվ կարծիքով, որ կեղծ ընտրացուցակներով մարդիկ են եղել, ովքեր մասնակցել են ընտրություններին: Կարող եմ փաստել, որ բազմիցս է եղել Գյումրիի պարագայում եւ ոչ միայն, երբ կեղծ ընտրացուցակներով մարդիկ ընտրության են եկել: Ընտրությունների ժամանակ Ամասիայի ու Աշոցքի տարածաշրջանի գրեթե կիսադատարկ գյուղերը դառնում են «մեգապոլիսներ», հարյուրավոր մարդիկ են գալիս ու սկսում են ընտրել, փաստեր կան մամուլում հրապարակված: Այն աղաղակող խնդիրները ինչի մասին բարձրաձայնվում էին նախկինների օրոք, հիմա մեծ հաճույքով օգտագործվում են նաեւ այս իշխանությունների կողմից: Ինչքան վատ բան կար նախկինների օրոք, սրանք ոչ միայն թողեցին նույնը, այլեւ ավելի այլանդակեցին: Նախկինում ոչ մի անգամ չես տեսել, որ ինչ-որ դպրոցի տնօրեն բացահայտ կոլեկտիվին կամ աշակերտների ծնողներին կանչի ու պարտադրի ընտրել: Նախկինում ես նաեւ չեմ տեսել, որ Գյումրի գան երեւանցի պատգամավորներ, պաշտոնյաներ, ինչ-որ քայլերթեր կազմակերպեն, դա բացահայտ ճնշում է ընտրողների նկատմամբ, հատկապես գյուղական համայնքների ընտրողների: Այնպես որ, այստեղ ե՛ւ վարչական ռեսուրսի կիրառումը, ե՛ւ չի բացառվում կեղծիքը, ե՛ւ ժողովրդի կողմից ընտրելը բերեցին այս արդյունքին:

— Իսկ ի՞նչ կասեք Սիսիանի ՏԻՄ ընտրության արդյունքների մասին: Մարդիկ դեռ վստահու՞մ են ՔՊ-ին:

— Ինձ համար աղետաբեր էր ոչ թե Սիսիանը, այլ անգեղակոթցիների մի քանիսի հարցազրույցը: Այդպիսի այլանդակություն ես չեմ պատկերացնում, բացահայտ մարդը կեղծում է մեր ոչ հեռավոր պատմությունը: Անգեղակոթցի Սամվելը բլոտ է խաղում ու ասում է, թե 2015թ. կազանյան փաստաթղթով Սերժը հողերը հանձնել էր, Նիկոլը ի՞նչ կարար աներ: Լավ, էս անգրագիտությունը, էս ստոր ապատեղեկատվությանը, վերջիվերջո, կարելի՞ է ինչ-որ ձեւաչափով արձագանքել ու կանխել:

— Պարոն Համբարյան, ստացվում է, որ մարդիկ, գիտակցելով թրի նման մեր գլխավերեւում կախված վտանգը, այդուհանդերձ, ընտրո՞ւմ են հենց նույն ուժին:

— Այո, հենց պատահաբար չասացի, որ կարիք էլ չկար լրիվ ընտրությունները կեղծելու, մարդ կա Նիկոլի մեջ իրեն է տեսնում, այդ անգեղակոթցին լրիվ Նիկոլ է, ստախոս, ապատեղեկատվություն տարածող, զրպարտող, իր ասածների մեջ շատ ինքնավստահ, մարդը ամոթ չունի, Նիկոլի ընտրազանգվածն իր նման անամոթ է: Նիկոլն ամոթ չունի, երբ իրան բռնացնում են կեղծիքների եւ ստախոսության մեջ, այդ մարդը վատ չի զգում դրանից: Նույնը Նիկոլի ընտրազանգվածն է, նույնը բլոտ խաղացող անգեղակոթցին է, մարդը լկտիաբար, բայց շատ ինքնավստահ բարձրաձայնում է 2015թ. կազանյան փաստաթղթի մասին, լրագրողն էլ ուղղում է, թե կազանյան փաստաթուղթ չկա: Այնպիսի տպավորություն է, թե այդ մարդը  2015թ. նրանց կողքին է եղել: Ինչքան ուզում ես ասա, որ ոչ  մի համաձայնություն չի տվել, որ արցախյան հակամարտության վերաբերյալ միակ լեգիտիմ փաստաթուղթը 1994թ. մայիսի 12-ի զինադադարի մասին ստորագրած համաձայնագիրն է, էս տգետ զանգվածը շարունակում է Նիկոլին պաշտպանելու համար պրոթուրքական թեզեր առաջ տանել` չհասկանալով, որ դրանք բոլորը օգտագործվում են մեր դեմ:

— Ի վերջո, այս օրհասական իրավիճակում մի՞թե կարեւոր է, թե ով կլինի պաշտոնում, թե՞ պետք է մտածել` ինչպես երկիրը ճգնաժամից հանել:

— Դուք կարծում եք, որ ՔՊ-ականների եւ նրանց ընտրազանգվածի համար երկիրը ճգնաժամի մե՞ջ է, «խրախճանք ժանտախտի ժամանակ», դուք մտածում եք նիկոլականներին հայրենիքը հետաքրքի՞ր է:Դուք Երեւանում ապրելով` ինչ-որ բան նկատու՞մ եք, զգացե՞լ եք անհանգստություն, որ Արցախում 120 հազար մարդ 100 օրից ավելի շրջափակման մեջ է: Եվ թուրքերը մեզ ծաղրում են, ասում են` թող Թուրքիայի հավաքականը մի հատ էլ գոլ բաց թողնի, մենք կմտնենք Ստեփանակերտ, եւ հայերը բացարձակ չեն էլ նկատի, թե ինչպես գրավեցինք քաղաքը: Հայ ժողովրդի նման ժողովուրդը, որը պատմությունից դասեր չի քաղում եւ շատ արագ է մոռանում պատմությունը, վերջում այս վիճակում է հայտնվում:

Ս. ԱՍԱՏՐՅԱՆ