«Ինչ ազգի էլ պատկանես, չպետք է վերածվես գազանի».ԶԻՏԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

«Իրավունքը» զրուցել է Մոսկվայի հայկական թատրոնի ռեժիսոր, դերասանուհի ԶԻՏԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆԻ հետ:

— Դուք արմատներով Հադրութից եք, ապրե՞լ եք այնտեղ, արցախյան ի՞նչ հիշողություններ ունեք:

— Արմատներով Հադրութից եմ, բայց այնտեղ չեմ ապրել: Հադրութը ծնողներիս ծննդավայրն է: Տատիկս ու պապիկս այնտեղ էին ապրում: Ես ծնվել եմ Վլադիկովկասում, հետո ապրել եմ Աբովյան քաղաքում: Ամառային արձակուրդներին տատիկիս, պապիկիս մոտ էի գնում: Հաճախ եմ հիշում Հադրութի սարերը, աղբյուրի ջուրը, մարդկանց հոգու ջերմությունը եւ չքնաղ բնությունը: Հիշում եմ, թե ինչպես էր հայրս պապիկիս հետ գնում ցախ հավաքելու, որտեղ նաեւ տարբեր կենդանիներ կային: Ես նրանց խնդրում էի, որ ինձ ոզնի բերեն: Եվ մենք ոզնիներով խաղում էինք: Լավ ժամանակներ էին…

— Այնտեղ, որտեղ անցել են Ձեր մանկության օրերը, այսօր շրջում է ադրբեջանցին եւ պղծում է այն ամենը, ինչը հայկական է: Ի՞նչ եք զգում, երբ տեսնում եք այս իրողությունը:

— Իհարկե, ցավ եմ զգում, երբ իմանում են նրանց գործած սրբապղծությունների մասին: Պատմական կռիվների ժամանակ իրենց հարգող մարդիկ ինչքան էլ գրավում էին ուրիշ երկրների տարածքներ, չէին անում այն վայրագությունները, ինչ թուրքն է անում մեր սիրելի Արցախում: Այսօր մեծ ցավ է, որ պղծվում են մեր խաչքարերը, վանքերն ու հուշարձանները: Ինձ համար թշնամին միայն ազգությունը չէ: Ես համարում եմ ինձ թշնամի նրան, ով չի հարգում իմ երկիրը եւ այնտեղ ապրող մարդկանց: Եվ դա միայն աշխարհաքաղաքական հարցերին չի վերաբերում: Մարդկային հարաբերությունների մեջ էլ պետք է մարդկային դրսեւորումներ լինեն: Ինչ ազգի էլ պատկանես, չպետք է վերածվես գազանի եւ, գլուխներ ոտատակ տալով, գնաս առաջ: Ամբողջ մարդկությունն է այսօր դեգրադացիայի վերածվել:

— Դուք ապրում եք Մոսկվայում, որտեղ տարբեր ազգություններ կան: Ադրբեջանցիների հետ շփվելիս նրանց կողմից թշնամական վերաբերմունք կա՞:

— Ադրբեջանցիների հետ շփում չկա, ցանկություն էլ չկա շփվելու, բայց թշնամական վերաբերմունք էլ չունենք միմյանց հանդեպ:

— Ներկայացումից հետո, եթե նվեր ստանաք ծաղկեփունջ եւ իմանաք, որ ադրբեջանցի է նվիրողը, Դուք այդ նվերը կընդունե՞ք:

— Եթե այդ ադրբեջանցին եկել է Մոսկվայի հայկական թատրոն ու ինձ ծաղկեփունջ է բերել, երեւի ինքը ուրիշ կերպ է մտածում: Եվ ես իր ձեռքից այդ ծաղկեփունջը կվերցնեմ միայն նրա համար, որ իրեն թույլ է տվել ոչ թե գալու եւ պղծելու, այլ իր հարգանքը ցույց տալու մեր արվեստի նկատմամբ: Երեւի նա բարձր է այն ամեն ինչից, որ անում են իր ազգակիցները:

«ԻՄ ԿՅԱՆՔՈՒՄ ՄՈՍԿՎԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԹԱՏՐՈՆՆ ԱՌԱՋԻՆ ՏԵՂՆ Է ԳՐԱՎՈՒՄ»

— Ինչպե՞ս եղավ Ձեր մուտքը Մոսկվայի հայկական թատրոն:

— Բոլորվին պատահական... Մոտ ընկերուհիս ինձ ասաց, որ Մոսկվայի դեսպանատանը եկել է մի շատ շնորհքով, հետաքրքիր անձնավորություն եւ ստուդիա է բացում, ուզում է վերականգնել Մոսկվայի հայկական թատրոնը: Ես այն ժամանակ մտադիր չէի դառնալ դերասանուհի: Ընկերուհիս ասաց` փորձիր, քեզ մոտ դերասանական շնորհք կա, կարող է հետաքրքիր լինել: Որոշեցի փորձել: Հետո թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար պարոն Սլավա Ստեփանյանի հետ շփումներից հասկացա, որ նա շատ հետաքրքիր անձնավորություն է եւ բոլորին կարողանում է սիրահարեցնել արվեստին, ինչն ինձ  շատ դուր եկավ: Սկսեցի հաճախել այդ ստուդիան ու շուտով հասկացա, որ այն, ինչով զբաղվում եմ, իմն է, եւ ես առանց թատրոնի չեմ կարող ապրել: Արվեստը՝ գիտություն է, իսկ ես գիտություն շատ եմ սիրում: Ու հիմա իմ կյանքում Մոսկվայի հայկական թատրոնն առաջին տեղն է գրավում:

— Եղե՞լ է դեր, որ հրաժարվել եք խաղալ:

— Ինձ այնպիսի դերեր չեն առաջարկել, որ չուզենամ խաղալ: Փառք Աստծո, եղել են եւ կան այնպիսի դերեր, որոնք ես մեծ հաճույքով եմ խաղացել ու խաղում եմ: Դերասանը պլաստիրին է, եւ ինչ դեր, որ տալիս են, պետք է ձուլվի եւ կերտի տվյալ կերպարը: Եթե նա պրիմիտիվ չի մտածում, այլ մտածում է իր մասնագիտությունից ելնելով, ուրեմն` ինչ դեր, որ իրեն առաջարկում է ռեժիսորը, պետք է չմերժի, մտնի այդ կերպարի մեջ ու խաղա: Ի վերջո, գլխավորը ոչ թե դերն է, այլ այն, թե ինչ է արվում ռեժիսորի կողմից, ինչ աշխարհ է նա ստեղծում, եւ այդ կերպարը ներկայացման մեջ ինչ ֆունկցիա է կատարում... Չէ՞ որ ամենակարեւորը ներկայացման ասելիքն է, թե ինչ մեսիջ է դրանով ուղարկվում հանդիսատեսին:

— Դուք մի՞շտ եք գլխավոր դերեր խաղում:

— Այո, ունեմ գլխավոր դերեր, բայց վերջերս Չեխովի «Առաջարկություն» վոդեւիլն էինք բեմադրել, որտեղ ես գլխավոր դերում չեմ: Նույնիսկ Չեխովի ստեղծագործության մեջ այդ դերը չկա: Կա միայն անունը: Իսկ մեր ներկայացման մեջ այդ կերպարին շատ մեծ իմաստ տրվեց: Փոքրիկ դեր է: Գլխավոր դերը խաղում է մեր տաղանդավոր դերասանուհի Հռիփսիմե Գյուլեզյանը:

— Մոսկվայի հայկական թատրոնի արտիստների հետ զրույցից նկատելի է ջերմություն միմյանց նկատմամբ…

— Ես իմ գործընկերներին շատ եմ սիրում: Իրենք շատ լուսավոր մարդիկ են: Եվ դա գալիս է պարոն Ստեփանյանից: Նա մեզ այդպես է դաստիարակել եւ դարձրել այն, ինչ հիմա կանք: Թատրոնում ամենագլխավորը լավ մթնոլորտն է: Եթե միջավայրը` որտեղ աշխատում ես, բարի եւ դրական է, ուրեմն` այնտեղ կարող են ստեղծվել գեղեցիկ ներկայացումներ: Իսկ եթե լինում են ինտրիգներ, կոպիտ հարաբերություններ, այդտեղ ոչ մի լավ բան չի կարող լինել բացի լարվածությունից եւ չարությունից:

«ԿՑԱՆԿԱՆԱՅԻ ԼՈՒՅՍՄԱՐԻԻ ԿԵՐՊԱՐՈՎ ՀՈՒՅՍ ԵՎ ԼՈՒՅՍ ՓՈԽԱՆՑԵԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆՅԱՆ ՀԱՆԴԻՍԱՏԵՍԻՆ»

— Դուք նաեւ Արցախի նախկին նախագահ Բակո Սահակյանի միջամտությամբ ոսկե մեդալ եք ստացել: Կպատմե՞ք այդ մեդալի պատմությունը:

— Մենք այդ ժամանակ հյուրախաղերով, մի քանի ներկայացումներով` «Ոտքի, դատարանն է գալիս», «Լույսմարին, Երջանկության Օդան», Հայաստանում եւ Արցախում էինք հանդես գալիս: Ես ոսկե մեդալ ստացել եմ «Լույսմարին, Երջանկության Օդան» ներկայացման համար, որտեղ խաղում էի Լույսմարիի դերը: Լույսմարին 12 տարեկան հայ աղջիկ է, որը բոլորին սովորեցնում է ուրախանալ` անկախ նրանից, թե որքան դժվար է կյանքը, եւ ինչ խնդիրներ կան: Հանդիսատեսը շատ լավ ընդունեց մեր այդ ներկայացումը: Եվ այդ ներկայացման համար 2010թ.-ին Բակո Սահակյանի առաջարկով արժանացա Սփյուռքի նախարարության Վիլյամ Սարոյանի անվան ոսկե մեդալին:  

— Վերջին անգամ Հայաստանում ե՞րբ եք եղել:

— Հայաստան վերջին անգամ այցելել եմ 2018 թվականին: Շատ եմ կարոտել Հայաստանը, բայց կուզենայի այնտեղ մեկնել ոչ թե հենց այնպես, այլ պիտանի գործով` հյուրախաղերով: Եվ դերասանական խաղով հույս ու հավատ ներշնչել ապագայի հանդեպ մեր հայրենակիցներին, որ հասկանան` այն դժվարությունները, որոնք հիմա կան մեր երկրում, ժամանակավոր են: Չնայած մենք «Լույսմարին, Երջանկության Օդան» խաղացել ենք Հայաստանում, բայց էլի կցանկանայի այդ ներկայացմամբ ներկայանալ իմ հայրենակիցներին, որպեսզի Լույսմարիի կերպարով հույս եւ լույս փոխանցեմ հանդիսատեսին: Եվ ոչ միայն Լույսմարիի, մենք մեր ամեն ներկայացման մեջ հանդիսատեսին փոխանցում ենք հավատ եւ հույս`դեպի լավ ապագան: Մի քանի օր առաջ խաղացինք ներկայացում «Ախ Ռուբիկ, Ռուբիկ կամ սիրային քառանկյունի», որտեղ երեւանյան տրամադրություն ենք փոխանցում հանդիսատեսին: Ներկայացմանը կային նաեւ ռուսներ, որոնք վերջում մեզ ասացին` պարտադիր չէր հասկանալ լեզուն, որպեսզի տեղափոխվեինք երեւանյան մթնոլորտ, չենք եղել այնտեղ, բայց այս ներկայացումից հետո ուզում ենք գնալ ու տեսնել Երեւանը:

— Եվ վերջում` եկեք զրույցն ավարտենք Ձեր սրտի խոսքով:

— Մեր բոլոր հայրենակիցներին ցանկանում եմ մաքսիմալ հավատք սեփական ուժերին: Եթե լինի հավատը, ինչքան էլ դժվար լինի կյանքը, կլինի հաղթանակը: Հուսով եմ` ներկայացումներով կհանդիպենք Հայաստանում...

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Մոսկվա-Երեւան