«Ճանապարհի փիլիսոփաներ» ֆիլմով չեմ էլ ուզում գումար աշխատել. Հարութ Շատյան

Կինոռեժիսոր ՀԱՐՈՒԹ ՇԱՏՅԱՆԸ այս տարի երրորդ անգամ կմասնակցի «Ոսկե Ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի մրցութային ծրագրին: Նրա նոր «Ճանապարհի փիլիսոփաներ» ֆիլմը ընդգրկվել է կինոփառատոնի «Հայկական համայնապատկեր» մրցութային ծրագրում: «Ճանապարհի փիլիսոփաների», ֆիլմի նկարահանման խնդիրների եւ ռեժիսորական լուծումների մասին «Իրավունքը» զրուցեց ֆիլմի ռեժիսորի հետ:

-Ինչո՞վ է պայմանավորված, որ Հ. Շատյանի հերթական ֆիլմում հերոսացան իրական տաքսիստները:

- Հայտնի դերասաններ այս ֆիլմում ես չէի կարող ընդգրկել, քանի որ նախ` ֆիլմը իրական վավերագրական ժանրի է, որտեղ չէր կարող լինել դերասան, լինելու դեպքում էլ դերասանը, ըստ ֆիլմի ժանրի պահանջի եւ ըստ սկզբունքային ցանկության, չպետք է իմանար, որ ինքը նկարահանվում է: Ընդհանրապես հայտնի դերասաններին ես դեռեւս նկարահանում եմ միայն հեռուստասերիալներում եւ գովազդային հոլովակներում: Իսկ ֆիլմի հերոսները, որոնք, իրոք, հիմնականում տաքսիստներն են, իմ կարծիքով հասարակության այն շերտն է, որ ամենից շատն է տեսել եւ լսել, քան որեւէ այլ բնագավառի ներկայացուցիչ: Իհարկե ընդունված է կարծել, թե տաքսիստները միշտ իրենք են խոսում, եւ այդպես էլ կա, բայց նրանք խոսում են, քանի որ չափից շատ են տեսնում եւ այն ամենը, ինչ կատարվում է մեր երկրում, նրանք զգում են իրենց կաշվի վրա: Սակայն «Ճանապարհի փիլիսոփաներ» ֆիլմի հերոսները միայն տաքսիստներ չեն: Կան այլ բնագավառներում աշխատող մարդիկ եւս` բժիշկներ, ինժեներներ, արտագաղթի մեջ գտնվող երիտասարդներ եւ այլք:

- Ըստ էության, ֆիլմը նկարահանելու համար հեռախոսը ծառայել է` որպես թաքնված տեսախցիկ: Այսպես որ գնա, հնարավո՞ր է, որ օպերատորները 21-րդ դարում նկարահանվող ֆիլմերում այլեւս անելիք չունենան:

- Օպերատորները միշտ պետք կլինեն կինեմատոգրաֆում: Ուղղակի, վավերագրության մեջ ես դեռ նախըտրում եմ ինքս նկարահանել: Քանի որ մեկ-երկու և կադրը կփախնի ու չկա հնարավորություն ու ժամանակ օպերատորի հետ խորդակցելու, թե ինչը նկարվի և երբ: Իսկ գեղարվեստական ֆիլմերում, որտեղ ռեժիսորը ու օպերատորը հնարավորություն ունեն մտածելու կադրի կոմպոզիցիայի, նրա էսթետիկայի, բովանդակության եւ այլնի մասին հաստատ օպերատորները անփոխարինելի են: Ընդհանրապես, օպերատորները կարեւորագույն օղակ են կինեմատոգրաֆում: Այնպես որ, ինչքան էլ զարգանա տեխնիկան, նա չի կարող ունենա օպերատորի աչքն ու կենդանի ճաշակը:

- Մի առիթով սոցցանցում գրել էիք, որ ֆիլմի առաջին ցուցադրությունը նման է կնոջ ծննդաբերության: Իսկ ե՞րբ կլինի «Ճանապարհի փիլիոսոփաների» «ծննդաբերությունը»:

- Ֆիլմի առաջին ցուցադրումը կլինի «Ոսկե Ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի շրջանակներում: Ես անհամբեր սպասում եմ այդ օրվան եւ շնորհակալ եմ փառատոնին, որ ստեղծել է հնարավորություն տեղական ֆիլմերը ցուցադրել նմանատիպ կինոտոնի ժամանակ, ինչպիսին «Ոսկե Ծիրանն» է:

- Հանդիսատեսն այս ֆիլում ինչ կտեսնի` շատյանական հեգնանք եւ սարկա՞զմ, դառը իրականության եւս մեկ փա՞ստ, թե այլ «մեսիջ» է ենթադրում ֆիլմը:

- Քանի որ ֆիլմը լիամետրաժ է, նրա մեջ կա բավականին շատ թեմաների անդրադարձ: Կա ե՛ւ  հումոր, ե՛ւ հեգնանք, կան մարդկային ճակատագրեր, հարցերի բարձրացում, պատասխանների փնտրտուք: Եվ ամեն մի հանդիսատես կգտնի իրեն ուղղված «մեսիջ»: Բոլորը կգտնեն իրենց ծանոթ երեւույթներ եւ հարազատ, սիրելի կամ նույնիսկ ատելի կերպարներ:

- Կարմիր լույսեր, կարմիր գծեր, արագաչափեր, արտագաղթ… սրանք բառեր են, որոնք ամեն օր մեր իրականության մասն են կազմում: Արդյո՞ք այսպիսի ֆիլմը «վերքի վրա սեւ պղպեղ ցանել» չէ:

- Մեր ֆիլմը վերքի վրա թե՛ սեւ պղպեղ է լցնում, թե՛ կարմիր եւ թե՛ վերջում` աղաջուր: Մենք մի մեծ խնդիր ունենք: Ամենասովորական քաղաքացին չի հարգում ամենասովորական օրենքը, նույնիսկ եթե դա իր կյանքին կարող է վտանգ սպառնալ, բայց առանց մտածելու բողոքում է ամեն ինչից: Ֆիլմում անդրադառնում եմ կարմիր լույսի տակ անցնող հետիոտնին, ովքեր բոլոր տարիքային խմբերից են ու առանց մտածելու խախտում են օրենքը: Իհարկե, դրանով իրենք ոչ մեկին վնաս չեն տալիս, եթե իհարկե վթար չլինի, սակայն նախ պետք է դու լինես օրինապաշտ, հետո նոր պահանջես օրենքից, որ հարմարվի քո պահանջներին: Ֆիլմի խնդիրներից մեկն էլ այն է` մարդիկ հասկանան, որ նախ մենք մեր վրա պետք է աշխատենք ու հետո նոր մնացյալը աշխատացնենք մեր օգտին: Հակառակ դեպքում փոխադարձ անարգանքը միշտ կլինի:

- Ձեր եւ ֆիլմի պրոդյուսեր Գրիգոր Հայրապետյանի նախորդ համատեղ աշխատանքը` «Բեռնելով կյանքս» ֆիլմը, եթե չեմ սխալվում, նկարահանվել էր 400 դրամ բյուջեով, ինչը չխանգարեց, որ մի քանի մրցանակների արժանանա: Եթե գաղտնիք չէ, ապա ինչպիսի՞ բյուջե է ներդրվել այս ֆիլմի համար:

- Ծիծաղելի է, բայց այս անգամ հարյուր դրամով անցել ենք նախորդից: Հատուկ ֆիլմի համար գումար եմ ծախսել միայն մի տեսարանի համար, ուզում էի հեծանիվ վարելով քաղաքը նկարեի եւ դրա համար վարձեցի հեծանիվ, որի համար վճարեցի 500 դրամ: Սակայն այդ 500 դրամը ինձ բերեց ֆիլմի հերոսներից մեկի հետ հանդիպման, որը կտեսնեք ֆիլմում: Մնացած ընթացքը` օրինակ, այլ երկրներում նկարահանումներ կատարելը եղել է իմ գործուղումների ընթացքում կամ քաղաքում մի տեղից մյուս տեղ գնալու համար պետք է եկել տաքսի, այլ ոչ թե նպատակային ֆիլմի համար տաքսի եմ պատվիրել:

- Ի վերջո, վավերագրական ֆիլմ նկարելը առավել բարդ չէ՞, մանավանդ, որ, ինչպես ասում են`«մեջը փող չկա», քան, ասենք, գեղարվեստական կոմերցիոն ֆիլմեր ստեղծելը:

- Վավերագրական ֆիլմ նկարահանելը, մանավանդ Հայաստանում, դժվար չէ: Նախ բազմաթիվ թեմաների կարելի է անդրադառնալ` թե՛ մեր պատմական անցյալին, թե՛ ներկա իրականությանը: Ուղղակի, պետք է լավ ցանկություն, միտք եւ համախոհներ ունենաս: Վավերագրական ֆիլմով, համենայնդեպս ես, գումար չեմ աշխատում եւ կոնկրետ «Ճանապարհի փիլիսոփաներ» ֆիլմով չեմ էլ ուզում գումար աշխատել, քանի որ դա արդար չի լինի ֆիլմի հերոսների հանդեպ… Իսկ կոմերցիոն ֆիլմերը, որտեղ աշխատել եմ կամ դեռ կաշխատեմ, ունեն իրենց բուն նպատակը, որն էլ գումար աշխատելն է…

-Հարութ Շատյանն իր ռեժիսորական ուղին սկսեց ասելով` «Բեռնելով կյանքս», հետո «Մարաթոն»-յան վազքով հասավ մինչև «Ճանապարհի փիլիոսոփաներ»-ին, ո՞րն է լինելու հաջորդ քայլը:

- Չեմ սիրում խոսել, երբ դեռ չկա արված մեծ քայլեր, իսկ իմ համար կինոյում մեծ քայլը նկարահանում սկսելն է: Դրանից առաջ կատարվող բոլոր գործընթացները կարող են կիսատ մնալ, բայց եթե սկսել ես նկարահանում, այլեւս հետ ճանապարհ չկա: Իսկ քանի որ ես դեռ չեմ սկսել նկարահանում, ուստի` հետագայի մասին դեռ չեմ խոսի: Բայց, որ պարապ չենք մնա, դա հաստատ է (ժպտում է Հ. Շատյանը-հեղինակ):

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝